ءسال بۇرىن، قايروللا مۇحاممەدۇلىنىڭ «نۇقتىڭ كەمەسى» اتتى شىعارماسى جايلى اڭداتپا اقپارات بەرگەنبىز. ەندى اۆتوردىڭ وزىنە بىرنەشە سۇراق قويۋدىڭ ءساتى ءتۇستى.

– قايروللا، الدىمەن ءوزىڭىز جايلى ايتساڭىز. قايدا تۋىپ-ءوستىڭىز؟
– مەن 1982 جىلى ىستامبۇل قالاسىندا ومىرگە كەلدىم. التايدان اناتولىعا جەتكەن قازاقتاردىڭ ءبىر ۇرپاعىمىن. ءوزىم بالا كەزدەن سۋرەت سالۋعا قۇمار بولدىم. مەكتەپ بىتىرگەن سوڭ، ىستامبۇلداعى «ءمارمارا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ» ونەر فاكۋلتەتىنە وقۋعا ءتۇستىم. نەگىزى، ءۇيدىن كەنجەسى، قارا شاڭىرقاتىڭ يەسىمىن. اكەدەن تورتەۋمىز. ءۇش اعام بار. ولار دا ونەر فاكۋلتەتىنىڭ تۇلەكتەرى. مەنىڭ نەگىزگى ماماندىعىم – ءسان جانە مودا ديزاينەرى.

– «نۇقتىن كەمەسى» كىتابىنان باسقا شىعارمالارىڭىز بار ما؟
– ءيا، بار. وعان دەيىن «قورقىت اتا – دەرسە حان ۇلى بۇقاش جىرى» اتتى ەڭبەگىم جارىق كوردى. كىتاپ بىلتىر باسىلىپ، ءبىر جىل ىشىندە شامامەن 25 مىڭ داناسى ساتىلدى. ول – گرافيكامەن بەزەنگەن ەۋروپادا «art book» دەپ اتالاتىن سۋرەتتى كىتاپ. قورقىت اتا جىرلارىن حالىققا تۇسىنىكتى، جەڭىل تىلدە سۋرەتتەرمەن بەينەلەيدى. الداعى ۋاقىتتا وسى باعىتتى جالعاستىرساق دەيمىن.

– «نۇقتىڭ كەمەسى» كىتابىندا نە ايتىلعان؟ ەرەكشەلىگى نەدە؟
– سوڭعى جىلدارى الەم بويىنشا ۇلكەندەرگە ارنالعان بوياۋ كىتاپتارى ترەندكە اينالۋدا. بۇل كىتاپ تا سول باعىتتا جاسالدى. Secret Garden اتتى كىتاپتىڭ 8 ميلليوننان اسا داناسى ساتىلعان سوڭ، كوپتەگەن باسپالار وسىنداي جوبا شىعارۋعا كىرىستى. زەيىنىن شوعىرلاندىرا المايتىن ادامدارعا دا دارىگەرلەر وسىنداي ادەبيەتتى كورۋگە كەڭەس بەرۋدە. ال، مەنىڭ شىعارمامدا نۇق پايعامبار قۇتقارىپ قالعان جانۋارلار بەينەلەنگەن. وقىرمان سونى قالاۋىنشا بوياپ، ءوز نۇسقاسىن الەۋمەتتىك جەلىلەردە بولىسەدى.

– قازاقستانعا كەلىپ كوردىڭىز بە؟
– ءبىر رەت بارىپ قايتقانمىن. بولاشاقتا كوشىپ بارۋ ويدا بار.

كەلەسى كەزەكتە، باتىر حامزاۇلىنا دا ساۋالىمىزدى قويدىق. ول قازىر قايروللا ەكەۋى «قورقىت اتا» جوباسى بويىنشا بىرگە جۇمىس ىستەپ ءجۇر ەكەن. ءوزى بۇرىن الماتىدا 6 جىلداي تۇرىپ، قىزمەت ىستەپتى.

– باتىر، ءسىز دە ىستامبۇلدىڭ تۋماسىسىز با؟
– جوق. مەنىڭ تۋعان جەرىم يزمير قالاسى. جەتى جاسىما دەيىن التاي قازاق اۋىلىندا ءوستىم. ىستامبۇلعا كەيىن كەلدىك. قايروللا ەكەۋمىز ونەر فاكۋلتەتىندە بىرگە ءبىلىم العان دوستارمىز.
– قايروللا قورقىت اتا جوباسى بويىنشا، كىتاپتى جالعاستىرۋ ويى بارىن ايتتى. قازىر جۇمىس قالاي ءجۇرىپ جاتىر؟
– نەگىزى، مەن بۇل جوباعا كەيىن قوسىلدىم. سۋرەتتەرگە كومەكتەسىپ ماتىندەرىن تۇزەۋگە قول ۇشىن بەرگەنىممەن، قالعان بارلىق جۇمىستى قايروللا ءوزى ىستەدى. سوڭدىقتان ءبىرىنشى كىتاپقپ ەڭبەگىم سىڭگەن جوق. ال، قازىرگى كۇنى ەكىنشى كىتاپتى جاساۋدى قولعا الدىم.
قورقىت اتانىن جالپى 12 جىرى بار. العاشقى قادامداعى ماقساتىمىز – سونىڭ ءبارىن جەكە كىتاپ رەتىندە شىعارۋ، سوسىن ولاردى توپتاپ كوللەكتسيا جاساۋ. كەيىن مۋلتفيلمگە اينالدىرىپ، 70 تىلدە سايت اشىپ، mobile app جانە تاعى باسقا مۋلتيمەديالىق جۇمىستارعا كوشسەك دەپ وتىرمىز.

– قورقىت اتا مۇراسىنىڭ قاي نۇسقاسىمەن جۇمىس ىستەپ جاتىرسىزدار؟
– قورقىت اتا تۋرالى تانىمال تۇركولوگ، فيلولوگ عالىم، پروفەسسور مۋحاررەم ەرگىن ءبىر شاما ەڭبەك جازعان. بۇقاش تۇرالى جىردى سول ۇستازدىڭ كىتاپتارىنان كوشىردىق. كىتابىمىزدى تۇرىك تىلىندە شىعارۋدامىز. سەبەبى، قازاقشا جەڭىل تىلگە دۇرىستاپ اۋدارىلماعان. ەكىنشىدەن، تۇركيادا وسىنداي جوبالارعا قولداۋ جاقسى.

– قانداي قولداۋ جاسالدى؟
– «تۇرىك ءتىل كوعامى» كەلەسى جوباعا كومەكتەسۋگە ۋادە بەردى. ءبىرىنشى كىتاپتىڭ بالالارعا ارنالعان جەڭىل ءتۇرى جاسالدى. تۇركيا قوسىمشا ءبىلىم بەرۋ ورتالىعى ءبىرازىن ساتىپ الىپ، مەكتەپ كىتاپحانالارىنا تاراتتى. ال، ءبىرىنشى ەڭبەككە قارجىنى ءوزىمىز شىعاردىق. تاراتۋ، ساتۋ جانە جارنامالاۋدى باسپا ءۇيى موينىنا الدى.

– وقىرمانداردىڭ قىزىعۋى قانداي؟
– جاستاردىڭ سۇرانىسى جاقسى. اسىرەسە، پاتريوتتىق سەزىمى جوعارى جىگىتتەر قاتتى ۇناتتى. كىتاپ amazon.com سايتىندا دا ساتۋعا شىقتى. ەۋروپاداعى ءوزىمىزدىڭ قازاق جاستارى، بالالارى دا قىزىعىپ جاتىر.

– باسقا تىلگە اۋدارىلسا، مۋلتفيلم جاسالسا ءوتىمدى بولادى دەپ ويلايسىز با؟
– ارينە. قازىر امەريكا كينو جانە مۋلتفيلم يندۋسترياسى فانتازيالىك دەرەك كوزىن تاۋىستى. سوندىقتان، «بەرسەرك» سياقتى اڭىزدارعا بۇرىلدى. مىسالى، ءبىر تۇرىك دوسىمىز ماحمۇت كاشقاري جايلى كوميكس جاساپ، «مارۆەل كوميكسكە» جۇمىسقا تۇردى.
بىزگە كەڭەس بەرگەن ادامداردىڭ ورتاق پىكىرى بويىنشا، باتىستا فانتازيا سارقىلىپ بارا جاتىر. بۇرىن ەستىپ كورمەگەن اڭىزدار مەن ستسەناريلەرگە مۇقتاج. جاپون مۋلتفيلمدەرىنىڭ كوتەرىلۋ سەبەبى دە سول. ۆيكينگتەردەن قالعان «بەرسەرك» سەكىلدى اڭىزعا تالاي جوبا جاسالدى. جاپونداردىڭ ءوزى سول بەرسەرككە ەكى كينو جانە مۋلتفيلم سەريالىن ءتۇسىردى. «Beowulf»، «47 ronin» سياقتى نەشە ءتۇرلىسى تاعى بار.
ولاردىڭ قاسىندا قورقىت اتا ءالى دە جارىق كورمەگەن جاقۇتتاي كومىلىپ جاتىر دەۋگە بولادى.

– وسىنىڭ ءبارىن جاساۋعا مۇمكىندىكتەرىڭىز جەتە مە؟
– ءيا، شاما بار، بارلىعىن جاساعىمىز كەلەدى. بىراق وڭاي جۇمىس ەمەس. ءبىر كىتاپقا 2 جىلداي ۋاقىت جۇمسادىق. شىعارماشىلىق توپ قۇرماساق، 12 كىتاپقا عۇمىرىمىز جەتپەيتىن سەكىلدى…

– جوبالارىڭىز جايلى قازاقستانداعى قۇزىرلى ورىندار بىلە مە؟
– بۇيىرتسا، ناۋرىزدا كەلىپ، مينيسترلىككە كىرىپ شىعامىز. جوبانى تانىستىرامىز. ەگەر ولار قولداسا، اكادەميالىق توپ كۇراستىرىپ، ءار ءتۇرلى ستيلدە 12 كىتاپتى جاساپ شىعۋ ويىمىزدا بار. نەگىزى، كىتاپتاردى قازاقستاندا باسىپ شىعۋ ءبىزدىن باستى ماقساتىمىز بولىپ وتىر. ويتكەنى، قورقىت اتا جالعىز قازاقتارعا عانا ەمەس، بارشا تۇركى حالىقتارىنا ورتاق ۇلى ويشىل، جىراۋ، قوبىزشى. وسى ۇلى ۇزانىمىز تۋرالى باسقا ەلدەر نە بىلەدى؟ نەمەسە شەت مەملەكەتتەردە ءوسىپ كەلە جاتقان قازاق ۇرپاعى بابامىز جايلى قانشالىقتى اقپاراتقا يە؟ وسىنى ويلاي كەلە ءبىز قورقىت اتامىزدى الەمگە تانىستىرۋدى وزىمىزگە ماقسات ەتتىك.

– اڭگىمەلەرىڭىزگە راحمەت!
اڭگىمەلەسكەن: مۇرات الماسبەكۇلى

baq.kz