|  |  | 

مادەنيەت ادەبي الەم

تەاتر فەستيۆالى (full version)

14333574_1129936013766591_1753745147069049672_n

تاياۋدا، 12-16 قىركۇيەك كۇندەرى، اقتوبە قالاسىندا قازاقستان دراما تەاترلارىنىڭ XIV رەسپۋبليكالىق فەستيۆالى ءوتتى.

فەستيۆالدى قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى مەن اقتوبە وبلىسىنىڭ اكىمدىگى ۇيىمداستىردى.

بىرلەسكەن جوبا قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىنىڭ 25 جىلدىعىنا ارنالعان ەدى.

فەستيۆالگە قازاق جانە شەتەل اۆتورلارىنىڭ شىعارمالارى بويىنشا ەلىمىزدىڭ توعىز تەاترى ساحنالاعان قويىلىمدار قاتىستى.

قازىلار القاسىنىڭ قۇرامى
اكتەر، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، م.اۋەزوۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك اكادەميالىق دراما تەاترىنىڭ ديرەكتورى – ەرلان ءبىلال،
تەاترتانۋشى، ونەرتانۋ كانديداتى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، پروفەسسور، دوتسەنت، ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ونەر اكادەمياسىنىڭ “تەاتر ونەرىنىڭ تاريحى مەن تەورياسى” كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى – ءسانيا قابديەۆا،
پروفەسسور، ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ونەر اكادەمياسىنىڭ “ساحنا ءتىلى” كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى داريعا تۇرانقۇلوۆا،
جازۋشى، ستسەناريست، تەلەجورنالشى، كينودراماتۋرگ، “دارىن” مەملەكەتتىك جاستار سىيلىعىنىڭ، تاۋەلسىز “تارلان” سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى ديدار امانتاي،
قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى كەڭەسىنىڭ مۇشەسى، رەسپۋبليكالىق مەملەكەتتىك كورەي مۋزىكالىق كومەديا تەاترىنىڭ ديرەكتورى ليۋبوۆ ني.

كىرىسپە. باعدارشام
جالپى، استانا قالاسىنىڭ باعدارشامدارىن تۇسىنبەيمىن، جاسىلعا ءوتۋ ءۇشىن قىزىلعا ءجۇرۋ كەرەك، ايتپەسە ۇلگەرمەيسىڭ.
تالانت ۋاقىتىنان اداسقان باعدارشام سەكىلدى، زامانىنان ەرتە تۋادى، جولايىرىقتاعى ءتۇرلى-ءتۇستى جارىقتاردىڭ جۇرمە، توقتا دەگەن بەلگىلەرىنە قارامايدى.
جىلدامدىعى، تابيعاتى وزگە، كوشە قوزعالىسىنا ەركىن ارالاسىپ كەتە باراتىن كولىكتى توقتاتقان ءجون بە، الدە باعدارشامدى اۋىستىرعان، جوندەگەن ابزال ما، باسقا ۋاقىت كەلدى عوي، كوشەدە قازىر باسقا ۋاقىت، مۇمكىن، جول ەرەجەسىن وزگەرتۋ قاجەت شىعار.
باعدارشامدار كەپتەلىس تۋعىزباس ءۇشىن ءتۇرلى-ءتۇستى جارىقتاردىڭ ءوزارا اۋىسۋ مەرزىمىن جاڭا كولىكتەردىڭ جىلدامدىقتارىنا سايكەستەندىرۋ قاجەت.
ۋاقىتىنان قالعان باعدارشامدار ەلدى كولىك اپاتىنا ۇشىراتادى، جاياۋدىڭ ەسەسى، جۇرگىزۋشى قاۋىمنىڭ ەسى كەتەدى.
قازىرگى تاڭدا كوشەدەگى جۇرت قاشان كورسەڭ دە، ءبىر جاققا اسىعىپ بارا جاتادى، نەگە ەكەنى بەلگىسىز، قالىڭ ءنوپىر جىل وتكەن سايىن اسىعا تۇسەدى. مايدا قوڭىر سامال جەل شاشىڭىزدى قوبىراتىپ، ماڭدايىڭىزدان سۇيەتىن، جانعا دا، مالعا دا جايلى مامىراجاي شاق، مامىر ايىنداي شالقىعان ماۋسىم، القام-سالقام قوعام، ارقا-جارقا كوڭىل بۇگىندە جوق.
اسىعادى. وسى ءبىر ادام تۇسىنبەيتىن اسىعىستىق نەگە قاجەت ەكەنى دە بەيمالىم، مۇرات – بارىنە ۇلگەرۋ، ءبارىن ناق وسى جەردە، تۋرا قازىر ءبىتىرىپ تاستاۋعا ۇلگەرۋ.
تالانتتا اسىعىستىق جوق، تالانتتا باسقا جىلدامدىق، باسقا قۋات بار. اسىعىستىق – وزىنە ءتان جىلدامدىقتان اسقان كۇي، جاعداي. ءتۇبى جاقسى بولمايدى. شايتاننىڭ ءىسى. قۇداي بەرگەن تالانت اسىقپايدى، سەبەبى ونىڭ قۋاتى بويىندا، اسىققاندار – قادامدارى شيراق، جۇرىستەرى قۋناق كورىنسە دە، – ۇزاق جولدا بىردەن ەمەس، بىرتىندەپ، ءاسىلى، باياۋلايدى، سوندىقتان ۇلگەرمەيدى، ۇلگەرمەگەن سايىن شيرىعادى، جۇيكەسى توزادى.
توپ جارعان تالانت جەر موينى قاشىق مۇراتقا قارعا ادىم جەردە جاتقانداي قول سوزادى.
ادەتتە، جاس دارىن توتەدەن جول سالادى. توتە جول ۇزىندى قىسقارتادى، ازايعان شاقىرىمدار ۋاقىتىڭىزدى ۇنەمدەيدى، بىراق ءداستۇردىڭ داعدىسىن، قالىپتاسقان ءتارتىبىن بۇزادى.

نەگىزگى ءبولىم. تەاتر
1. ءسابيت مۇقانوۆ اتىنداعى سولتۇستىك
قازاقستان وبلىستىق قازاق مۋزىكالىق دراما تەاترىنىڭ “ەلىم-اي” اتتى داستانى نەگىزىندە جازعان بااتىربەك شامبەتوۆ پەن ا. زاعىپپاردىڭ “داۋىلپاز بابا – قوجابەرگەن” پەساسى بويىنشا قويىلىمى

نەسىن ايتاسىز، ءساتتى رەجيسسەرلىك ىزدەنىستەرگە تولى دۇنيە جاسالعانى كورىنىپ تۇر، سونىمەن قاتار، اكتەرلىك شەبەرلىكتەرى دە كوز قۋانتىپ، كوڭىل جۇباتقانداي ەكەن.
جەكەلەگەن ميزانتس-ستسەنالار ۇنادى، جاقسى شتريحتار رەجيسسەردىڭ سۋرەتكەرلىك قابىلەتىنەن حابار بەرگەندەي، ءالى كۇنگە دەيىن، قانشا ۋاقىت وتسە دە، كوز الدىمىزدان كەتپەيدى، سانامىزدا جاڭعىرىپ، ەسىمىزدە قالىپتى.
سايىن دالانى دۇرلىكتىرە شاپقان جاۋدىڭ جورىقتارى، دۇشپانعا قارسى سۋىت اتتانعان جاۋجۇرەك ساربازداردىڭ قيقۋلارى، تۇلپارلاردىڭ ءتۇزدى وياتقان دۇرسىلدەرى، تاعالى تۇياقتاردىڭ تاس جارىپ، تەمىر اۋىزدىقتاردىڭ قارش-قارش شايناپ وت قاپقانى، داۋىلپازداردىڭ مايدانعا شاقىرعانى، ءبارى تۇگەل وبرازدى بەينەلەنىپ، اسەرلى اتموسفەرا تۋعىزا العان ەكەن.

2. شىڭعىس ايتماتوۆتىڭ شىعارماسى بويىنشا ماحامبەت اتىنداعى اتىراۋ وبلىستىق قازاق دراما تەاترىنىڭ “ماڭگۇرت” قويىلىمى

“ماڭگۇرت” قويىلىمى كوڭىلدەن شىقتى، بىراق، الەمدىك داڭعازا، دۇنيەجۇزىلىك داقپىرتقا ەرىپ، ءابىشتىڭ “كۇيشىسىن” ۇمىتقاندارى كوڭىلگە قاياۋ سالدى.
شىنى كەرەك، شىڭعىس ايتماتوۆ – تۇرىكمەندەردەن ەنگەن ماڭگۇرت جاساۋ ۋاقيعاسىن (جەلىسىن) – ءابىش كەكىلبايدان العانى انىق، وعان ەشقانداي كۇمان جوق، وقىڭىز:
“…… كوزدى اشىپ جۇمعانشا، التى تۇتقىننىڭ شاشى الىندى. شاش العىشتار قانجارلارىن ءسۇرتىپ، قىندارىنا سالدى.جاڭا عانا شاشى الىنعان كوك قۇيقا باستار ايناداي جالتىرايدى، جازعى كۇننىڭ جىلى شۋاعى شەكەلەرىن قىزدىرىپ، ماۋجىراتىپ الىپ بارادى… التى تۇتقىننىڭ كوزدەرى اق تايلاقتىڭ تەرىسىنە ۇيمەلەگەن كوپ تۇرىكمەندە. كۇنگە شاعىلىسقان اق قانجارلار سىر-سىر ەتەدى، جاڭا عانا كولدەي بوپ جايراپ جاتقان اق تەرىنى ءۇزىم-ءۇزىم قىپ تۋراپ جاتىر. قانجارى جالاقتاعان جاس جىگىتتەر كەسىپ العان تەرىلەرىن انادايدا جەر تىزەرلەپ، تۇقشىڭداسىپ، الدەنەنى مالشىلاپ وتىرعان ەكى شالدىڭ الدىنا تاستايدى. مانادان بەرى بىلەكتەرىن سىبانىپ، ازەر تۇرعان موسقال ەركەكتەر التى بالانى قۇلاقتان تارتىپ شوكەلەتىپ جەردى بۇقتىردى. التى جىگىتتىڭ قولىنداعى تەرىنى الىپ، تۇتقىنداردىڭ باسىنا جاپتى.ءالى ىلعالى كەپپەگەن جىپ-جىلى تەرى جاڭا عانا شاشى الىنعان جىلتار باسقا جابىسا كەتتى…قولدارى جىپ-جىپ ەتكەن موسقال ەركەكتەر تەرىنىڭ جيەگىن شىر اينالا بۇرمەلەپ قويعان كون تارتپانى شىرەنە تارتىپ، سىقسيتىپ تاڭىپ تاستادى.جاڭا عانا دەنى جايىلىپ وتىرعان باستار قايتادان ءزىل تارتتى. جىلى تەرى شەكەلەرىن سولقىلداتىپ سورىپ الا جونەلدى.”
ايتماتوۆتىڭ “بوراندى بەكەت” شىعارماسىنان تابانى كۇرەكتەي جيىرما جىل بۇرىن، 1967 جىلى، “جۇلدىز” جۋرنالىنىڭ №12 سانىندا جارىق كورگەن، اۆتورىنا ساقارا حالقى سۇيىسپەنشىلىك تانىتقان ءارى قالىڭ جۇرتشىلىق ىقىلاسىنا بولەنگەن اتالمىش پوۆەست، كەيىن، ەكى جىلدى ارتقا تاستاپ بارىپ، 1969 جىلى ماسكەۋدە “باللادى زابىتىح لەت” دەگەن اتپەن باسىلىپ شىقتى.
جوعارىداعى مىسالدا تولىق بەرىلگەن، باسقا شەتەل وقىرماندارىنا دا تۇسىنىكتى شاعىن ەپيزود، ىقشام كەيىپتەلگەن ناقتى وقيعا – جازانىڭ ەڭ اۋىر، ەڭ سۇمدىق ءتۇرى – ماڭگۇرت جاساۋ اڭىزىن، تەگىندە، ءتول ادەبيەتىمىزگە، قالا بەردى، الەمدىك رۋحاني اينالىمعا ماڭگۇرت سوزىمەن قاتار العاش 28 جاسىندا الىپ كەلگەن قازاقستان جازۋشىسى – ءابىش كەكىلبايۇلى ەدى.
ابەكەڭ، زادىندا، كەڭ ادام، قابىلەت-قارىمى زور قالامگەر بولاتىن، اۆتورلىعىن قۋمادى، ماڭگۇرت اڭىزىن باسقاعا سىيلاپ، جايما-شۋاق كەتە باردى.
بىراق، بۇل – بىزگە امانات، سىپايىلاپ بولسا دا، سىيلاعان حالقىمىزعا، ارداقتاعان ادامزاتىمىزعا شىندىقتى ايتۋىمىز كەرەك.
شىڭعىس ايتماتوۆ، ءسوز جوق، ۇلكەن تالانت، بىراق، ورالحان بوكەيدەن، مۇقتار ماعاۋيننەن، ساكەن جۇنىسوۆتەن، ءابىش كەكىلبايدان، ۆلاديمير سانگيدەن سيۋجەتتەر الدى، جەلىلەر كوشىردى. ءتىپتى، “اقان سەرىدەگى” تاسشاينار مەن اقبارا اتتى قاسقىرلار “جان پيدا” رومانىندا سول كۇيىندە ەش وزگەرىسسىز پايدالانىلدى.
تاسشايناردىڭ ءبىر ءارپى عانا وزگەرتىلىپ تاسچاينار دەگەن نۇسقادا الىندى.
دەسەك تە، سپەكتاكل جاقسى شىققان ەكەن. ماڭگۇرتتەردىڭ سالتاناتتى شەرۋى ءساتتى جاسالعان ەپيزودتىڭ بىرىنە جاتادى. كيىمدەرى دە، وبرازدى سومداۋى دا ۇستامدى، ماڭگۇرتتەن قۇبىجىق جاساۋعا تالپىنباعاندارى ۇنادى.

3. ن. ۆ. گوگولدىڭ “ۇيلەنۋ” پەساسى بويىنشا تاحاۋي احتانوۆ اتىنداعى اقتوبە وبلىستىق دراما تەاترىنىڭ قويىلىمى

بۇل قويىلىم كونكۋرستان تىس كورسەتىلدى. كادىمگى كلاسسيكالىق ۇلگى. كەمشىلىكتەرى دە كوزتانىس دۇنيەلەر، تابىستارى دا انىق. سيۋجەتكە قۇرىلعان، ارتيستەر شەبەرلىگىن كورسەتە الاتىن، كەشەگى ءداۋىردىڭ سۇلباسىن، بۇگىنگى ءومىردىڭ سيپاتىن بەينەلەگەن ماڭىزدى اكتەرلىك سپەكتاكل.

4. دۋلات يسابەكوۆتىڭ “وكپەك جولاۋشى” پەساسى بويىنشا ساكەن سەيفۋللين اتىنداعى قاراعاندى وبلىستىق قازاق دراما تەاترىنىڭ قويىلىمى
ونەر بار جەردە تارتىس كوپ. ساحناداعى شىتىمىر ۋاقيعالار كەيدە ارتيستەردىڭ كۇندەلىكتى تىرشىلىگىنەن كورىنىس بەرىپ، ستسەنادان تىس ومىرىندە دە جالعاسىن تاۋىپ جاتقانداي اسەر قالدىرادى. ارينە، مەن ينتريگا جونىندەگى مامان ەمەسپىن، سوندىقتان بۇل تاقىرىپقا قالام تارتا المايمىن.
پەسا ءتىلى جاتىق، ەزۋ تارتقىزاتىن جەرى كوپ، بىراق كەيبىر سوزدەرى، ويلارى ەسكىرگەن ءتارىزدى، مىسالى، باس قاھارمان: “پايعامبار ءتىرى بولسا، ول دا زەينەتكە شىعادى ەكەن”، دەگەن پىكىر ايتادى. كۇلەتىندەي ءسوز، بىراق ءبىز كىمگە، نەگە كۇلىپ وتىرمىز؟
رولدەر تۇسىنىكتى، تەاتردا قالىپتاسقان كليشە نەمەسە قاساڭدىق بار، دەكوراتسيا ساحناعا ەسكىلىكتىڭ كولەڭكەسىن ءتۇسىرىپ تۇر.
مەنىڭشە، ءسوزدىڭ كوپتىگى پەسانىڭ ءبىر كەمشىلىگى نە رەجيسسەردىڭ قاتەلىگى، بارلىق ۋاقيعا سوزبەن ايتىلادى، ءسوزدى ازايتقان ءجون.
سانسىزباي سومداعان ءرول جاقسى، ءساتتى تۋىندى.
ءالى دە بولسا، سپەكتاكلدىڭ ىزدەنەتىن تۇستارى بار
ويلانۋ كەرەك..
5. ا.پ.چەحوۆتىڭ “شيە” پەساسى بويىنشا قاليبەك قۋانىشباەۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق قازاق مۋزىكالىق دراما تەاترىنىڭ قويىلىمى

تالعات تەمەنوۆ – جاڭالىققا قۇشتار باسشى. تەاترعا سەرگەي پوتاپوۆتى سپەكتاكل قويۋعا شاقىردى. تاپقان تاقىرىپتارى – ءساتتى.

ا.پ. چەحوۆ جازعان “شيەنىڭ” تاعدىرىندا ەلدىڭ تاعدىرى جاتىر.

بۇل تۋىندى ي.ۆ. بۋنين كەيىپتەگەن “انتونوۆ المالارىنداعى” كۇنى وتكەن دۆوريانداردىڭ داعدارىسىن، ءتىپتى، رەسەيدەگى تۇتاس ءبىر ءداۋىردىڭ اياقتالعانىن، سول الەۋمەتتىك توپتىڭ ۇلكەن تراگەدياعا ۇشىراعانىن كورسەتەدى.

دۆورياندار تەگىس باسىنان بيلىگى كەتىپ، بايلىعى ازايىپ، ىرىسى شايقالىپ، قۇرىپ جاتىر. كەشەگى باي-شونجارلار بۇگىن داۋلەتىنەن ايىرىلىپ، كەدەيلەنىپ، اتاقتى ۇلى-ۇلى اۋلەتتەر بەيشارا كەيىپكە تۇسەدى.

ساحا رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ونەر قايتسراتكەرى، لەگيونەر، تاماشا سپەكتاكل قويدى.

پوستمودەرنيستىك سارىن، مودەرنيستىك سابىر، كلاسسيكالىق دياپازون بار، يۋمور جەتكىلىكتى.

ساحنادا قالىپتاسقان كليشە وبرازداردىڭ تاس-تالقانىن شىعارادى، كۇلەدى، مازاق ەتەدى، ءتىزىلىپ كوز الدىڭنان وتەتىن ۋاقيعالار جىلدامدىعى تۇراقتى، ەكپىنى دە، ارىنى دا باسىلمايدى.

بەرتولت برەحت ايتىپ ەدى: “تولكو نوۆىە فورمى سپوسوبنى نەستي نوۆىە سمىسلى”.

راس. بۇگىنگى ءبىزدىڭ قوعامنىڭ كورىنىسى. قازاقتىڭ جيىرماسىنشى عاسىردا قالىپتاسقان زيالى قاۋىمىنىڭ مۇشكىل ءحالى. كەشەگى قىزمەتى، ۇلتقا جاساعان يگى جاقسىلىقتارى بۇگىن قۇنىنان ايىرىلعانى. سىيى كەتكەن، قۇرمەتى ازايعان، ىرىس-بەرەكەسى ورتايعان جاعدايى. جاڭا داۋلەت يەلەرى الاش ينتەلليگەنتسياسىن مەڭسىنبەيدى دە.

سەرگەي پوتاپوۆ راسشيريل گوريزونت تەاترالنوگو مىشلەنيا. تەپەر مى وتچەتليۆو ۆيديم دوپوتاپوۆسكيە دوپوتوپنىە ۆرەمەنا. پوتاپوۆ ستال پوتوپوم، سنەسشيم سو ستسەنى ستارۋيۋ ەپوحۋ ي ۆوزۆەششايۋششيم نوۆۋيۋ ەرۋ ۆ ناشەم پوستسوۆەتسكوم يسكۋسستۆە، نا تەرريتوري سنگ.

حوتيا پەرۆىە پروبلەسكي تاكيح پوستانوۆوك زامەچاليس ۆ سپەكتاكلياح كايراتا سۋگۋربەكوۆا، پوكوينوگو، زامەچاتەلنوگو چەلوۆەكا ي رەجيسسەرا.

بولات اتاباەۆ، گەني تەاترالنوگو يسكۋسستۆا، زالوجيل وسنوۆۋ نوۆوي رەجيسسۋرى. ۆرەميا ەگو پوستانوۆوك بىلو ۆرەمەنەم راستسۆەتا كازاحسكيح ي كازاحستانسكيح تەاتروۆ، سلەدى ەگو نوۆشەستۆ موجنو ناششۋپات ۆو منوگيح سپەكتاكلياح كازاحستانسكيح ناتسيونالنىح تەاتروۆ.

ەسلي نە بىلو بى اتاباەۆسكوي رەجيسسۋرى مى بى نە پونيالي پوتاپوۆا.

اكتەرلىك ءانسامبلدىڭ تابىسىن اتاپ وتكىم كەلەدى: اقمارال تاناباەۆا، جۇلدىز ىسقاقوۆا، ايشولپان يبراەۆا، قۋاندىق قىستىقباەۆ، نۇركەن وتەۋىلوۆ، داستان ءالىموۆ، سىرىم قاشقاباەۆ، ايمان ايماعامبەت، التىنگۇل سەركەباەۆا، كەڭەس نۇرلانوۆ، شاح-مۇرات ورداباەۆ.

6. ۋ.شەكسپيردىڭ “گاملەت” پەساسى بويىنشا نۇرمۇحان ءجانتورين اتىنداعى ماڭعىستاۋ وبلىستىق مۋزىكالىق دراما تەاترىنىڭ قويىلىمى
جاڭالىقتارعا قول سوزعان سپەكتاكل. رەجيسسەرى – گۇلسينا مەرعاليەۆا. كورەرمەندەر زالىن ساحناعا اينالدىرۋعا تالپىنعان نيەتى ۇنادى. گاملەتتى سومداعان اكتەردىڭ بولاشاعى بار.

7. جان-پەر پيلو، وليۆە شۋلتەزدىڭ “موتسارت” پەساسى بويىنشا استانا قالاسى جاستار تەاترىنىڭ ميۋزيكل قويىلىمى

ميۋزيكلدىڭ اتى –ميۋزيكل. رەجيسسەرى – نۇرقانات جاقىپباي.

8. اننەس باعداتتىڭ “رۋح” پەساسى بويىنشا رەسپۋبليكالىق نەمىس دراما تەاترىنىڭ سپەكتاكل-لەكتسيا قويىلىمى
جاقسى فورما، اتىنا زاتى ساي – باستان-اياق لەكتسيا ۇزبەي وقىلاتىن سپەكتاكل، قازاق تاريحى باياندالادى، حورەوگرافيا كۇشىمەن ۋاقيعالار بەدەرلەنەدى، ارلەنەدى، ورنەكتەلەدى.
رەجيسسەرى – ناتاليا دۋبس.
قورىتىندى. ماراپات

“ۇزدىك ەر ادام بەينەسى”: ۋ.شەكسپيردىڭ “گاملەت” پەساسى بويىنشا قويعان سپەكتاكلدەگى گاملەت ءرولىن ءساتتى سومداعانى ءۇشىن ن.ءجانتورين اتىنداعى ماڭعىستاۋ وبلىستىق سازدى دراما تەاترىنىڭ اكتەرى كەنجەبەك باشاروۆ;
“تاقىرىپتىق ىزدەنىستەرى ءۇشىن”: د.يسابەكوۆتىڭ “وكپەك جولاۋشى” پەساسى بويىنشا قويعان سپەكتاكلى ءۇشىن س.سەيفۋللين اتىنداعى قاراعاندى وبلىستىق قازاق دراما تەاترى;
“پلاستيكالىق شەشىم ءۇشىن”: ءا. باعداتتىڭ “نا زەملە (رۋح)” پەساسى بويىنشا قويعان سپەكتاكلى ءۇشىن رەسپۋبليكالىق نەمىس دراما تەاترى;
“رەجيسسەرلىك ىزدەنىستەرى ءۇشىن”:
1. ق. تولىبايۇلىنىڭ “داۋىلپاز بابا – قوجابەرگەن” داستانى بويىنشا قويعان سپەكتاكلى ءۇشىن س.مۇقانوۆ اتىنداعى سولتۇستىك قازاقستان وبلىستىق قازاق مۋزىكالىق دراما تەاترىنىڭ رەجيسسەرى بااتىربەك شامبەتوۆ،
2. ش.ايتماتوۆتىڭ شىعارماسى بويىنشا قويعان “ماڭگۇرت” سپەكتاكلى ءۇشىن ماحامبەت اتىنداعى اتىراۋ وبلىستىق قازاق دراما تەاترىنىڭ رەجيسسەرى گۇلناز قاسىمباەۆا،
3. ن.گوگولدىڭ “ۇيلەنۋ” پەساسى بويىنشا قويعان سپەكتاكلى ءۇشىن ت.احتانوۆ اتىنداعى اقتوبە وبلىستىق دراما تەاترىنىڭ رەجيسسەرى دينا جۇماباەۆا،
“ۇزدىك سپەكتاكل”:
1. ج.پيلو جانە و.شۋلتەزدىڭ “موتسارت” پەساسى بويىنشا قويعان سپەكتاكلى ءۇشىن استانا قالاسىنىڭ جاستار تەاترى،
2. ا.چەحوۆتىڭ “شيە” پەساسى بويىنشا قويعان سپەكتاكلى ءۇشىن ق.قۋانىشباەۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق قازاق مۋزىكالىق دراما تەاترى.

ديدار امانتاي، ءادىل قازىلار مۇشەسى، اقتوبە قالاسى

facebook پاراقشاسىنان الىندى

Related Articles

  • قازىرگى زاڭناما اياسىندا مەملەكەتتىك ءتىلدى قالاي دامىتۋعا بولادى؟

    قازىرگى زاڭناما اياسىندا مەملەكەتتىك ءتىلدى قالاي دامىتۋعا بولادى؟

    Zhalgas Yertay         قازاقستان بيلىگى مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋ ءۇشىن قاتاڭ شەشىمدەرگە بارعىسى كەلمەيدى دەيىك. بىراق قازىرگى زاڭناما اياسىندا مەملەكەتتىك ءتىلدى قالاي دامىتۋعا بولادى؟ سونى ويلانىپ كورەيىك. قازاق ءتىلىن دامىتۋ جايىن ايتقان كەزدە قازاقستان بيلىگى قوعامدى ەكىگە بولەدى. ءبىرى – ءتىلدى دامىتۋدىڭ راديكال شەشىمدەرىن ۇستانادى، ەكىنشى جاعى – قازىرگى ستاتۋس-كۆونى ساقتاعىسى كەلەدى، ياعني ەشتەڭە وزگەرتپەي-اق قويايىق دەيدى. بىراق ەكى جولدى دا تاڭداماي، ورتاسىمەن ءجۇرۋدى ۇسىنىپ كورسەك قايتەدى!؟ باتىل قادامدارعا بارايىق، بىراق ول راديكال جول بولماسىن. قازاق ءتىلىن كۇشپەن ەمەس، ورتانى دامىتۋ ارقىلى كۇشەيتسەك بولادى. ياعني ادامدار ءتىلدى ۇيرەنىپ اۋرە بولماي-اق، حالىق جاي عانا قازاق ءتىلى اياسىندا ءومىر ءسۇرۋدى ۇيرەنسىن. نەگىزگى وي وسى. ءبىز وسى ۋاقىتقا دەيىن ادامدار ورتانى

  • ەلدەس وردا، تاريحشى: «تۇركىستان» اتاۋىن قولدانۋ – ايماقتاعى جۇمساق كۇش پوزيتسياسىن نىعايتۋ ءتاسىلى

    ەلدەس وردا، تاريحشى: «تۇركىستان» اتاۋىن قولدانۋ – ايماقتاعى جۇمساق كۇش پوزيتسياسىن نىعايتۋ ءتاسىلى

    فوتو اشىق دەرەككوزدەردەن الىندا وتكەن اپتادا تۇركيانىڭ ۇلتتىق ءبىلىم مينيسترلىگى مەكتەپ باعدارلاماسىنا «تۇركىستان» دەگەن تەرميندى ەنگىزگەن ەدى. شەتەل باسىلىمدارىنىڭ جازۋىنشا، بۇل اتاۋ ەندى «ورتالىق ازيا» ۇعىمىنىڭ ورنىنا قولدانىلماق. ءبىلىم ءمينيسترى يۋسۋف تەكين جاڭا اتاۋ تۇركى الەمىنىڭ بىرلىگىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعانىن ايتادى. ونىڭ سوزىنشە، ۇكىمەت وقۋ باعدارلاماسىنان يمپەريالىق ماعىناسى بار گەوگرافيالىق اتاۋلاردى الىپ تاستاماقشى. ەڭ قىزىعى، «تۇركىستان» اۋماعىنا قازاقستاننان بولەك، قىرعىزستان، وزبەكستان، تۇركىمەنستان مەن تاجىكستان جاتادى ەكەن. سونداي-اق كەيبىر باسىلىمدار بۇل تەرميننىڭ قىتايدىڭ باتىسىندا ورنالاسقان شىڭجان ولكەسىنە قاتىسى بارىن دا اتاپ ءوتتى.  كەيبىر عالىمدار «ورتالىق ازيا» تەرمينى كولونياليزمنەن قالعانىن ءجيى اتاپ ءجۇر. حح عاسىرداعى الەمدىك اكادەميالىق عىلىمدى سول كەزدەگى ءىرى يمپەريالار قالىپتاستىرعاندىقتان، بۇگىندە مۇنداي تەرميندەر مەن اتاۋلار حالىق ساناسىنا ابدەن ءسىڭىپ

  • تۇرسىن جۇمانباي ء«ۇيسىنباي كىتابى»

    تۇرسىن جۇمانباي «ءۇيسىنباي كىتابى»

    بۇل داعاندەل، باقاناس ولكەسىنەن شىققان بي ءۇيسىنباي جانۇزاقۇلى حاقىندا قۇراستىرىلىپ جازىلعان كىتاپ. تىڭ تولىقتىرىلعان ەڭبەكتە بولىس الدەكە كۇسەنۇلى، داعاندەلى بولىسىنىڭ باسشىلارى مەن بيلەرىمەن قاتار ءابدىراحمان ءالىمحانۇلى ءجۇنىسوۆ سىندى ايتۋلى تۇلعالار جايلى اڭگىمە قوزعالعان. ولاردىڭ ەل الدىنداعى ەڭبەكتەرى، بيلىك، كەسىم – شەشىمدەرى، حالىق اۋزىندا قالعان قاناتتى سوزدەرى مەن ءومىر جولدارى، اتا – تەك شەجىرەسى قامتىلعان. سونىمەن قاتار مۇراعات دەرەكتەرىندەگى مالىمەتتەر كەلتىرىلگەن. كىتاپقا ەسىمى ەنگەن ەرلەردىڭ زامانى، ۇزەڭگىلەس سەرىكتەرى تۋرالى جازىلعان كەي ماقالالار، جىر –داستاندار، ۇزىندىلەر ەنگەن. كىتاپ قالىڭ وقىرمان قاۋىمعا ارنالعان. تۇرسىن جۇمانباي «ءۇيسىنباي كىتابى»، - جەبە باسپاسى، شىمكەنت قالاسى.134 بەت تولىق نۇسقاسىن تومەندەگى سىلتەمە ارقىلى وقي الاسىز. ءۇيسىنباي كىتاپ kerey.kz

  • «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى

    «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى

    قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ مادەنيەت كوميتەتىنە قاراستى ۇلتتىق كينونى قولداۋ مەملەكەتتىك ورتالىعىنىڭ تاپسىرىسىمەن «JBF company» كومپانياسى سەمەي قالاسىندا، شىڭعىستاۋ وڭىرىندە، الماتى وبلىسىنىڭ جامبىل اۋدانىندا  «العاشقى كىتاپ» اتتى دەرەكتى بەينەفيلم تۇسىرۋدە. دەرەكتى فيلم ابايدىڭ 1909 جىلى سانكت پەتەربۋرگتەگى يليا بوراگانسكي باسپاسىندا باسىلعان العاشقى شىعارمالار جيناعىنىڭ جارىق كورۋىنە ارنالادى. ۇلى اباي مۇراسىنىڭ قاعاز بەتىنە تاڭبالانۋ تاريحىن باياندايدى. قازىرگى ادامدار بۇرىنعى ۋاقىتتىڭ، اباي زامانىنىڭ ناقتى، دەرەكتى بەينەسىن، سول كەزدەگى ادامداردىڭ الپەتىن، كيىم ۇلگىسىن كوز الدارىنا ەلەستەتۋى قيىن. كوپشىلىكتىڭ ول ۋاقىت تۋرالى تۇسىنىگى تەاتر مەن كينوفيلمدەردەگى بۋتافورلىق كيىمدەر مەن زاتتار ارقىلى قالىپتاسقان. الايدا اباي ۋاقىتىنداعى قازاق تىرشىلىگى، قازاقتاردىڭ بەت-الپەتى، كيىم كيىسى، ءۇي – جايى، بۇيىمدارى تاڭبالانعان مىڭداعان فوتوسۋرەتتەر ساقتالعان. بۇلار رەسەي، تۇركيا، ۇلىبريتانيا

  • جالبىرۇلى قويباس جايىنداعى كۇماندى كوڭىرسىك اڭگىمەلەر

    جالبىرۇلى قويباس جايىنداعى كۇماندى كوڭىرسىك اڭگىمەلەر

                          1. اماندىق كومەكوۆتىڭ ايتىپ جۇرگەنى – ايعاقسىز بوس سوزدەر        قازاقستاننىڭ باتىس ايماعىندا عۇمىر كەشكەن ونەرپازدىڭ ءبىرى – جالبىرۇلى قوجانتاي  جايلى سوڭعى كەزدە قيسىنى كەلىسپەيتىن نەشە ءتۇرلى اڭگىمەلەر ءورىپ ءجۇر. مۇنىڭ باسىندا تۇرعانداردىڭ ءبىرى – اماندىق كومەكوۆ. بۇرىندا دا ونىڭ، باسقا دا كىسىلەردىڭ ەلدى اداستىراتىن نەگىزسىز سوزدەرىنە بايلانىستى ناقتى دالەلدەر كەلتىرىپ، «قۇلان قۇدىققا قۇلاسا، قۇرباقا قۇلاعىندا وينايدى» دەگەن اتاۋمەن تۇزگەن سىن ماقالامىزدى رەسپۋبليكالىق «تۇركىستان» گازەتى (28.09. 2023 جىل) ارقىلى جۇرت نازارعا ۇسىنعانبىز-دى. الەۋمەتتىك جەلىدە ازامات بيتان ەسىمدى بلوگەردىڭ جۋىردا جاريالاعان ۆيدەو-تۇسىرىلىمىندە ا. كومەكوۆ ءوزىنىڭ سول باياعى «الاۋلايىنە» قايتا باسىپتى. ءسوزىن ىقشامداپ بەرەيىك، بىلاي دەيدى ول: «1934 الدە 1936 جىلى (؟) ماسكەۋدە وتكىزىلەتىن

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: