Ötirik akademikterdiñ öz erkimen ketip qaluına üş kün berse jetedi

| Jan 30, 2021

Bastı qatırmay Wlttıq ğılım akademiyasın qayta aşu kerek te, bükil ğılımi instituttardı soğan berip, direktorın ğalımdardıñ özderi saylaytın etu qajet. Ötirik akademikterdiñ öz erkimen ketip qaluına üş kün berse jetedi.

Auıl äkimin saylau kerek dese “oybay, separatizm payda boluı mümkin” deydi.

Oqudıñ tübine jetken ğalımdarğa öz institutınıñ direktorların saylauğa nege mümkindik berilmeydi? Onı nege ministrlikte otırğan komitet-sämitettiñ şeneunikteri tağayındauı tiis? Şeneunik aralasqan jer oñbaydı.

Qazir memlekettiñ ğılımğa böletin aqşası jalpı işki önimniñ bir payızına da jetpeydi. Sonı üş payız qılsın da Akademiyağa, ğalımdardıñ özine bersin. Äri qaray bilik ğılım şaruasına aralaspasın. Ğılım bilikten täuelsiz bolğanda ğana damidı. Akademiya prezidenti tek Qazaqstan prezidentine ğana bağınıştı bolsın.

Qazir ne? Ğılımi institut basşılarınıñ küni topas şeneunikterdiñ qas-qabağın añdumen ötedi. Älgi şeneunikter özi siyaqtı bireudi direktor qılsa, institutıñ qwrıdı dey ber. Solay sorlap qalğan instituttar bar. Ol direktordıñ aq degeni alğıs, qara degeni qarğıs. Onımen qoymay orta mektep oqulığınıñ bärine avtor bolıp (besaspap epteyalmayt(( qıruar aqşa alıp, balalarımızdı sauatsız qılıp jatqan direktorlar da bar. Wyalsa qaytedi?

Ğılımmen aynalısadı degen ğalımdar institutta azğantay aqşamen amaldap, joğarı oqu orına zır jügirip, näpaqa tauıp jür. Ğılımi zertteuşi toq boluı kerek. Aş ğalım jaltaq boladı, direktor, rektor ne aytsa sonı isteydi. Özi siyaqtı jaltaq, jağımpaz studentter äzirlep şığadı. Joğarı oqu orındarınıñ rektorları qwday emes, qwdaydan bılay da emes. Bwlar oqu orındarı emes, bar bolğanı rektorlardıñ biznesteri ğana. Erikken rektorlar Afrikağa barıp, arıstan aulaytın deñgeyge jetken.

Bükil joğarı oqu orındarın da ministrlikten qarjılandırmay, jekege jibere salu kerek, onsız da ärkimniñ qaltasında jürgen närse, öz künderin özderi körsin, tarasa tarap ketsin. Bilim ministrligi orta mekteptermen ğana aynalıssa jetedi. Anau Ashat bügin birinşi sınıptıñ, erteñ akademiktiñ mäselesimen şwğıldanıp otıradı. Ashattıñ bası altın bolsa da onıñ bärine birdey jetpeydi. Osı ministrlikke qaraytın Bilim birdeñesi, bilim sirdeñesi degen qaptağan parazit mekemelerdi jedel jauıp, bilim salasın aqşa közine aynaldırğan ötirik olimpiadalardı dereu toqtatıp, oqulıqtı üzdik mwğalimderge qarapayım, tüsinikti tilde jazdırtu kerek, boldı.

Asılhan Mamaşwlı

EROFEEVANIÑ ĞILIMDAĞI BEYBASTAQTIĞI

kerey.kz

ÄLQISSA Äbilqayır han jaylı örbigen qolaysız äñgimelerge baylanıstı kölemdi sın maqala jazıp ek bwdan jiırma jeti jıl bwrın. Araşa tüsip. Bireulerdiñ aytıp jürgenindey emes dep. Dälelderimizdi keltirip. «Ana tili» gazetine jariyaladıq, 1998 jılı. Birde kitap dükenine bas swqqanımda közim söredegi «Han Abulhair: polkovodec, pravitel' i politik» attı kitapqa tüsti. Quanıp, qolıma aldım. Aqtara bastadım. Baspadan 1999 jılı şığıptı. Avtorı – Irina Erofeeva esimdi tarihşı eken. Tarih ğılımdarınıñ kandidatı. Bwl – 2000 jılı jaz ayı-tın. Satıp aldıq. Oqıdıq. 1710 jılı üş jüzdiñ qazağı Qaraqwmda Äbilqayırdı han qıp saylap alıptı. Ğaziz Täukeniñ közi tirisinde-aq. Osığan säl şübälandıq. Biraq ras ta şığar, oqiğanı arnayı zerttegen tarihşı aytıp otır ğoy dep küdigimizdi seyiltik.
Qazaq mektebinde oqitın 7 jasar bala orıs tili sabağında nege orısşa sayrap twruı kerek?

kerey.kz

Magnumdı özim mülde wnatpaydı ekenmin. Ünemi barsam, esi dwrıs kökönis tappaytınmın. Eskirgen, şirigen. Azıq-tülikti tek bazardan alamın. Biraq magnumge baykottı toqtatpau kerek! Sonımen birge, orıstildi kino, fil'mderge de baykot jariyalau kerek. Biraq, odan küştisi, balalarıñdı tek qazaqşa oqıtıp, qazaqşa tärbieleu kerek. Biraq, balañdı qazaqşa tärbieleyin deseñ, tağı bir kedergi şığıp jatır. Ğalımdardıñ aytuınşa, balanı 13 jasqa deyin qazaq tilinde oqıtıp, wlttıq qwndılıqtardı boyına, oyına siñiru kerek. Endi solay istep jatsaq, 7-8 jasar qap-qazaqşa ösip kele jatqan balañdı mektepte orıs tilin üyretip miın aşıtuğa tura kelip otır. YAğni, 2-sınıptan bastap orıs tili mektep bağdarlamasında twr. Bjb, tjb-sında orıs tili mwğalimderi balanıñ orısşa mazmwndamasın (govorenie) tekseredi. Talap etedi. Sonda, biz bayğws qazaq,
Qazaq jastarı büginde jappay orıstanu procesin bastan keşude.

kerey.kz

Qazaq jastarı büginde jappay orıstanu procesin bastan keşude. Bala-baqşadan bastap, mektep, joğarı oqu ornı, eñbek mekemeleriniñ barlığı negizinen orıs tiline köşude. Öz erkimen emes, ädiletsiz biliktiñ wzaq jılğı solaqay sayasatınıñ arqasında. Köşede, keñsede, dükende, kölikte, qoğamdıq orında qazaqqa qazaq orısşa söylemeseñ nemese wlttı saqtau kerek degen jauapkerşilik jügin wstanıp, senimen orısşa söylesip twrğan qazaqqa qazaqşa söyle dep eskertu jasasañ boldı, bitti, bäle-jalağa qalasıñ. Zañ da, onı orındauşı policiya, prokuratura, sot ta orısqwldı qoldaydı, wltqa janı aşığan qazaqtı mülde qorğamaydı. Bwl qanday ädilettilik?! Memlekettik tildi, memlekettik qauipsizdikti jekelegen adam emes, osığan jauaptı memlekettik qwrılımdar qorğauı kerek qoy. Jeke adam emes, eñ aldımen bilik qorğauı kerek. Qazaq jeke täuelsiz memleket bolıp twrsa
Sayasattanuşı: Euroodaqpen äriptestikke Ortalıq Aziya köbirek müddeli

kerey.kz

Nwrbek TÜSİPHAN Euroodaq jetekşileri men Ortalıq Aziya elderiniñ basşıları “Ortalıq Aziya – Euroodaq” sammiti kezinde. Samarqan, Özbekstan 4 säuir 2025 jıl 3-4 säuirde Samarqanda “Ortalıq Aziya – Europa odağı” sammiti ötti. Ortalıq Aziyanıñ resmi BAQ-tarı men memlekettik qwrılım sayttarı Samarqan sammitiniñ “tarihi mañızın” aytıp jatır. Al eki aymaq arasında osınday formattağı alğaşqı kezdesudi sarapşılar qalay bağalaydı? Azattıq tilşisiniñ swraqtarına sayasattanuşı Jänibek Arınov jauap beredi. – Ortalıq Aziya jäne Euroodaq sammiti qanşalıqtı teñ jağdayda ötip jatır dep ayta alamız? – Ortalıq Aziya memleketteriniñ 30 jıldıq sırtqı sayasatına, tarihına üñilsek, Euroodaq ärdayım teñ därejede jwmıs jasauğa tırısatın ülken äriptesterdiñ biri. Mısalı, AQŞ nemese Resey ne bolmasa Qıtaymen salıstırğanda memleket tarapınan bolsın, qoğam
Endi qazaq tilin elemeytin mekeme baykottıñ nısanasına iligip, şığınğa bata beretin boladı

kerey.kz

Keyde qoğamdı bir ğana oqiğa qozğalısqa tüsirip, işte qatqan şemendi jarıp jiberedi. Bwl jolı däl sonday ahual orın aldı. Magnum dükender jelisinde orıs tildi bir azamat qazaq tilin bilmeytin kur'erge şağım tüsirip, artınan düken äkimşiligi älgi kur'erdi jwmıstan şığarıp, mäseleni jılı jauıp qoya salmaq bolğanda, jwrtşılıq oqıstan oyanıp ketti. Bwl tek bir azamattıñ renişi nemese dükenniñ işki tärtibi emes. Bwl – tildik teñsizdikke qarsı wlttıñ refleksi. Qazaqtıñ özi, öz jerinde, öz tilinde söyley almaytın künge jettik pe degen swraq sananı sızdatıp twr. Öz elinde twrıp, öz tilinde söylemeytin azamattı qoğamnan alastatıluı aqılğa simaytın dünie. Al Magnum dükenderi jelisi ottı külmen kömip qoyğanday boldı. Qazaq tili – eldiñ özegi. Oğan jasalğan