Қазақстан экономикасы неге осал?

Qazaqstan ekonomikası nege osal?

| May 29, 2015

Belgili qoğam qayratkeri, ekonomist, Bolathan Tayjan atındağı Qordıñ prezidenti Mwhtar Tayjannıñ oyınşa Qazaqstan teñgeniñ deval'vaciyasına baru kerek. Bwl mäseleni neğwrlım soza bersek, soğwrlım köptegen şığındarğa wşıraymız. Alayda deval'vaciyanı örkenietti qoğam retinde halıqqa aldın ala tüsindirip, dayındap barıp jürgizgen jön. Onıñ bağalauınşa äleueti zor bola twra, Qazaq memleketi äli künge şeyin zor mümkindikterin tiisti därejede paydalana almay otır. Bwnıñ bastı sebebi memlekettik basqaru jüyesiniñ tömen sapasında. Atap aytqanda mäsele köpşilik damu bağdarlamalarınıñ ayaqsız qaluında, lauazım ieleriniñ jauapsızdığında, ädil bäsekelestiktiñ tapşılığında jatır. Ülken qaletiliktiñ biri – bwl otandıq biznestiñ şın mänisinde täuelsiz emestiginde jäne“Samrwq –Qazına” siyaqtı qajeti şamalı byurokratiyalıq ortalarğa bağınıştı boluında. Tiisinşe jaqında ğana qabıldanğan “100 naqtı qadam” josparınıñ iske asuı kümän tuğızadı. Ärine, jağdaydıñ osılayşa jalğasuı Qazaqstanğa keri äserin tigizude. Al endi älemdik narıqta mwnay bağasınıñ tömendeui, Qazaqstannıñ halıqaralıq sankciyalar qwrsauında otırğan Reseyge degen täueldiliginiñ artuı, Qıtaydıñ qarjı közderine baylanıp qaluı siyaqtı ürdister bwnday täuekelderdi uşıqtırtını sözsiz. Olardı eñseru üşin Qazaqstan meylinşe qırağı da sarabdal sayasat wstanuı qajet jäne eñ aldımen öz küşine senui tiis.

“Ahillesova pyata” ekonomiki Kazahstana

Izvestnıy obşestvennıy deyatel', prezident Fonda im. Bolathana Tayjana, ekonomist Muhtar Tayjan ubejden, çto Kazahstan doljen poyti na deval'vaciyu nacional'noy valyutı tenge. I çem ran'şe, tem luçşe. Odnako provodit' deval'vaciyu neobhodimo civilizovanno, predvaritel'no raz'yasniv etu meru obşestvu, podgotoviv lyudey. Po ego mneniyu, Kazahstan, obladaya gromadnım potencialom, vse eşe ne v sostoyanii vospol'zovat'sya svoimi preimuşestvami. Sredi priçin mojno otmetit' nizkoe kaçestvo gosudarstvennogo menedjmenta, neispolnenie bol'şinstva programm razvitiya, otsustvie spravedlivoy konkurencii. Bol'şaya problema zaklyuçaetsya v uyazvimosti oteçestvennogo biznesa ot vsevozmojnıh byurokratiçeskih struktur, napodobie fonda “Samruk-Kazına”, poleznost' kotorogo vızıvaet bol'şie somneniya. Pri prodoljenii podobnoy praktiki net nikakih garantiy, çto novıy plan deystviy «100 konkretnıh şagov» ne postignet peçal'nuyu uçast' predşestvennikov. Vmeste s tem situaciyu usugublyayut takie faktorı, kak snijenie mirovıh cen na neft', zavisimost' Kazahstana ot Rossii, kotoraya nahoditsya pod pressom mejdunarodnıh sankciy, ot Kitaya, v osobennosti v çasti kreditov. Çtobı protivostoyat' etim vızovam Kazahstanu sleduet bıt' krayne ostorojnım, pragmatiçnım, i rassçitıvat' prejde vsego na sobstvennıe silı.

exclusive.kz

Tags Qazaqstan ekonomikası

Eldes Orda, tarihşı: «Türkistan» atauın qoldanu – aymaqtağı jwmsaq küş poziciyasın nığaytu täsili

kerey.kz

Foto aşıq derekközderden alında Ötken aptada Türkiyanıñ wlttıq bilim ministrligi mektep bağdarlamasına «Türkistan» degen termindi engizgen edi. Şetel basılımdarınıñ jazuınşa, bwl atau endi «Ortalıq Aziya» wğımınıñ ornına qoldanılmaq. Bilim ministri YUsuf Tekin jaña atau türki äleminiñ birligin qamtamasız etuge bağıttalğanın aytadı. Onıñ sözinşe, ükimet oqu bağdarlamasınan imperiyalıq mağınası bar geografiyalıq ataulardı alıp tastamaqşı. Eñ qızığı, «Türkistan» aumağına Qazaqstannan bölek, Qırğızstan, Özbekstan, Türkimenstan men Täjikstan jatadı eken. Sonday-aq keybir basılımdar bwl terminniñ Qıtaydıñ batısında ornalasqan Şıñjan ölkesine qatısı barın da atap ötti. Keybir ğalımdar «Ortalıq Aziya» termini kolonializmnen qalğanın jii atap jür. HH ğasırdağı älemdik akademiyalıq ğılımdı sol kezdegi iri imperiyalar qalıptastırğandıqtan, büginde mwnday terminder men ataular halıq sanasına äbden siñip
Sayasattanuşı: Euroodaqpen äriptestikke Ortalıq Aziya köbirek müddeli

kerey.kz

Nwrbek TÜSİPHAN Euroodaq jetekşileri men Ortalıq Aziya elderiniñ basşıları “Ortalıq Aziya – Euroodaq” sammiti kezinde. Samarqan, Özbekstan 4 säuir 2025 jıl 3-4 säuirde Samarqanda “Ortalıq Aziya – Europa odağı” sammiti ötti. Ortalıq Aziyanıñ resmi BAQ-tarı men memlekettik qwrılım sayttarı Samarqan sammitiniñ “tarihi mañızın” aytıp jatır. Al eki aymaq arasında osınday formattağı alğaşqı kezdesudi sarapşılar qalay bağalaydı? Azattıq tilşisiniñ swraqtarına sayasattanuşı Jänibek Arınov jauap beredi. – Ortalıq Aziya jäne Euroodaq sammiti qanşalıqtı teñ jağdayda ötip jatır dep ayta alamız? – Ortalıq Aziya memleketteriniñ 30 jıldıq sırtqı sayasatına, tarihına üñilsek, Euroodaq ärdayım teñ därejede jwmıs jasauğa tırısatın ülken äriptesterdiñ biri. Mısalı, AQŞ nemese Resey ne bolmasa Qıtaymen salıstırğanda memleket tarapınan bolsın, qoğam
Jin Noda: Qazaq handarı men Cin' imperiyasınıñ baylanısı tım tereñ

kerey.kz

Ötken jılı qolıma Tokio şet tilder universitetiniñ professorı Jin Nodanıñ «Resey men Cin imperiyaları arasındağı Qazaq handıqtarı: XVIII-XIX ğasırlardağı Ortalıq Euraziya halıqaralıq qatınastarı» attı zertteu eñbegi tüsti. Öz tarihımızğa qatıstı bolğan soñ, bir demmen oqıp şıqtım. Atalğan kitapta qazaq hanı Abılay men özge swltandardıñ Cin imperatorına jazğan hattarı turalı bayandaladı. Jaqında Jin Nodamen habarlasıp, kökeyimizde jürgen swraqtardı qoydıq. – Ğılımi zertteu kitabıñız ertedegi Qazaq-Cin' imperiyası qatınasın özgeşe tanuğa arnalğan akademiyalıq eñbek eken. Bwnday zertteuge bet bwruğa ne türtki boldı? – Men Ortalıq Aziyanı zertteu barısında Resey jäne Cin' imperiyası turalı közqarastarda ülken alşaqtıq bar ekenin bayqadım. Osı alşaqtıqtı joyu maqsatında men qazaqtardıñ tarihın reseylik jäne qıtaylıq derekközder negizinde zertteuge kiristim.
Bwl – sovettik häm nazarbaevtıq kezeñnen qalğan, jurnalistikanı jağımpaz qolbala, şauıpkel qwral deñgeyine tüsirgen şeneuniktik ştampovka.

kerey.kz

“Swhbattı” endi ğana oqıp şıqtım. Äzirge, sipatı turalı az söz: Älbette, bwl – jurnalistika standarttarına say, şınayı, nağız swhbat emes. Konstituciyalıq qwqığı teñ, eki sanalı azamattıñ özara pikirlesken, emenjarqın äñgimesi emes. Bwl – sovettik häm nazarbaevtıq kezeñnen qalğan, jurnalistikanı jağımpaz qolbala, şauıpkel qwral deñgeyine tüsirgen şeneuniktik ştampovka. Pälenbay adam tüzep-küzegen, ananı da, mınanı qamtuğa tırısqan, ayağında janı joq mätinder jiıntığı tuğan. Toqaev aynalasındağılarğa: “osınşalıq jasandı keyippen halıq aldında körinuim wyat boladı, qoyıñdar, aynalayındar, qatelessem de öz bolmısımmen şığam” deuge tüsinigi jetpegeni ökinişti. Bıltır “Egemende” “swhbattasqan” Dihan Qamzabek te, biıl “Ana tilinde” “äñgimelesken” Erlan Jünis te, keşiriñizder, eşqanday da interv'yuer emes. Iä, bireui tereñ ğalım, ekinşisi tamaşa aqın, biraq, ömirinde bir
“Geosayasat ileuine tüsip qaluımız mümkin”. Qazaqstanda AES saluğa qatıstı sarapşı pikiri

kerey.kz

Elena VEBER Atom elektr stansasın salu jäne paydalanu ekologiyalıq qater jäne tötenşe jağdayda adam densaulığına qauipti ğana emes, oğan qosa soğıs barısında Ukrainanıñ Zaporoj'e AES-indegi bolğan oqiğa siyaqtı bopsalau qwralı deydi äleumettik-ekologiyalıq qordıñ basşısı Qayşa Atahanova. Ol mwnıñ artında köptegen problema twrğanın, qazaqstandıqtarğa AES salu jönindegi referendum qarsañında birjaqtı aqparat berilip, onda tek paydalı jağı söz bolıp jatqanın aytadı. Sarapşı AES-tiñ qaupi men saldarı qanday bolatını jayında aqparat öte az dep esepteydi. Goldman atındağı halıqaralıq ekologiyalıq sıylıqtıñ laureatı, biolog Qayşa Atahanova – radiaciyanıñ adamdarğa jäne qorşağan ortağa äserin şirek ğasırdan astam zerttep jür. Ol bwrınğı Semey poligonında jäne oğan irgeles jatqan audandarda zertteu jürgizgen. Qarağandı universitetiniñ genetika kafedrasında oqıtuşı bolğan.