MEMLEKETTİK TİLGE QATISTI KÖZBOYAUŞILIQTAR TOQTATILSIN!
Baqıtjan Sağıntaev Ükimetiniñ nazarına!
MEMLEKETTİK TİLGE QATISTI
KÖZBOYAUŞILIQTAR TOQTATILSIN!
Qazaqstannıñ külli memlekettik resmi organdarında memlekettik tilge baylanıstı közboyauşılıqtar orın alıp otır. Qwjattardıñ eki tilde jasalınuı köbine közaldau, tek esep beru üşin ğana. Jasıratını joq, orıs tili memlekettik tilmen qatar qoldanıladı degen jeleumen qwjattar äzirlenu barısında basımdıq negizinen orıs tiline berilgen. Barlıq qwjattardıñ tüpnwsqası orıs tilinde jasaladı. Qazaqşası tek audarma türinde ğana. Resmi orındar qazaqşasına män berip qaramaydı da. Mwnıñ özi memlekettik tilge qatıstı közboyauşılıqtı odan äri üdetip twr.
İs jüzinde memlekettik tilge qatıstı mwnday äreketter Konstituciya normaların bwzuşılıq bolıp tabıladı. Qazaqstan Konstituciyasınıñ 7-babınıñ 1-tarmağında «Qazaqstan Respublikasındağı memlekettik til – qazaq tili» ekendigi twjırımdalıp, 2-tarmağında «Memlekettik wyımdarda jäne jergilikti özin-özi basqaru organdarında orıs tili resmi türde qazaq tilimen teñ qoldanıladı» delingen. Alayda «Qazaq tilimen teñ qoldanılatın» tildiñ memlekettik märtebesi (statusı) joq. Qazaqstanda qazaq tili men orıs tili qatar twrsa memlekettik tildiñ märtebesi biik boluğa tiis!
Qazaqstan Respublikasınıñ Konstituciyalıq Keñesi bwğan baylanıstı 2007 jılğı 23-aqpandağı № 3 qosımşa qaulısında: «Memlekettik wyımdarda jäne jergilikti özin-özi basqaru organdarında orıs tili resmi türde qazaq tilimen teñ qoldanıladı degen konstituciyalıq norma orıs tiline ekinşi memlekettik til märtebesi beriletinin bildirmeydi» dep aşıq ta, ayqın twjırımdap bergen.
Bwl resmi anıqtama. YAğni bwl Aqordadan bastap barlıq memlekettik organdarda jarlıqtar, normativtik aktiler, is qağazdarı, zañ jobalarınıñ tüpnwsqası memlekettik tilde jasalu kerektigin körsetedi. Odan soñ ğana qazaq tilimen qatar qoldanılatın tilge audaruğa, paydalanuğa boladı.
Bwdan şığatın qorıtındı tüpnwsqa qwjattardıñ eñ aldımen orıs tilinde jasaluı – zañsız! Ol Konstituciyağa qayşı! Zañ jobaları, ükimettik qwjattar jobası eñ aldımen memlekettik tilde jasaluı, orıs tiline odan soñ ğana audarıluı tiis!
Qazaqstan Respublikasındağı Til turalı zañnıñ 4-babında “Memlekettik til – memlekettiñ bükil aumağında qoğamdıq qatınastardıñ barlıq salasında qoldanılatın memlekettik basqaru, zañ şığaru, sot isin jürgizu jäne is qağazdarın jürgizu tili» ekendigi bayandalğan. Sonday-aq Ükimettiñ Qazaqstan Respublikasında memlekettik tildi barınşa damıtuğa, onıñ halıqaralıq bedelin nığaytuğa mindetti ekendigi aytılğan.
Eger ükimet otırısında memlekettik til paydalanılmaytın bolsa bwl da Til turalı Zañnıñ ükimet tarapınan bwzılğandığı. Ärbir ministr memlekettik tildi jetik biluge tiisti. Ükimet otırısınıñ basında jäne soñında eki-üş söylem qazaqşa aytıp, otırıs tügel orıs tilinde ötetin bolsa bwl memlekettik tildi qorlau bolıp tabıladı. Ükimet memlekettik wyım emes, ol – memlekettik organ.
Sondıqtan biz Baqıtjan Sağıntaev Ükimetinen QR Konstituciyasına, Til turalı zañğa qwrmetpen qaraudı, Ükimet otırıstarın qazaqşa ötkizudi, ükimetten Parlamentke joldanatın zañ jobaları tüpnwsqasınıñ qazaqşa äzirlenuin, sonday-aq ükimettik qwjattardıñ da tüpnwsqalarınıñ qazaqşa jasaluın talap etemiz! Memlekettik tilge qatıstı közboyauşılıqtardı solay ğana toqtatuğa boladı!
Pikir qaldıru