kerey.kz TV Зуқа батыр 150 жыл Әдеби әлем
Гималай асқан көш куәгері Арыстан қажының өмірі жайлы кітап жарық көрді
kerey.kz
Кеше, 17 наурыз Алматыдағы Manar Palace-та Арыстан қажы Шәдетұлының (Зуқа батырдың немересі) 80 жас мерей тойына орай, той иесінің өмірін арқау еткен, жазушы Байахмет Жұмабайұлының «Аңсаған арман» атты кітабының тұсаукесері өтті. Арыстан қажы туралы деректі филым көрсетілді.
Мерей той мен ғұмырнамалық еңбектің тұсаукесеріне алыс-жуық шетелдерден және еліміздің әр жерінен ел ағалары, әдебиет пен өнер өкілдері, өзге де сыйлы қонақтар келіп қатысты. Алыс-жуқтан жеткен ағайын.
Аталған кітаптың тұсауын мерей той иесімен бірге Зиябек Қабдылдинов, Досан Баймолда, Әмірхан Меңдеке және Нәбижан Мұхаммедханұлы қатарлы тарихшы, қаламгерлер кесті.
«Аңсаған арман» кітабы Бұланайды (Гималай) асып, Үндістан мен Пәкістанды басып Алтайдан Анадолыға жетіп, Еуропаны айналып тәуелсіз Қазақ еліне келген Арыстан Шәдетұлының өмірін арқау еткен.
Қазақтың «Қара жорға» биін Қазақстанға қайта жаңғыртып әкелген адам – Арыстан қажы Шәдетұлы екенін бүгінде екінің бірі біледі. 1999 жылы осынау ұлттық биді ел алдына, сахнаға алып шыққанда алаш жұрты ақсақалдың қайсарылғымен өнеріне сүйсінді. Руханиятқа қосқан өлшеусіз еңбегі ел ішіне тарап, атағы тек қазақ даласына ғана емес, қазақ баласы мекен еткен әрбір елге тарап жатты. Бүгінде бұл биді баладан бастап, егде тартқан қартта, жасы да, жасамысы да билейді. “Қара жорғаның” әуенін естіген ел ғана емес, билеген бұқараның көңіліне қуаныш ұялатады, рухына күш береді. Алтайдан бастап Анадолы еліне дейін барған бала Арыстанға бұл биді әкесі 7 жасында Шәдет Зуқақажыұлы үйретіпті.
Ел басына күн туып, ерлер етігмен су кешкен Алтайдағы ағайындардың қиын заманы қазақ тарихындағы өшпесте, өкінішті сәттердің бір бөлігі, тармағы. Күші көп жаумен жан кеткенде айқасып, ақыры қасқырдан қашқан қойдай үдере көшкен елдің басындағы ауыр тағдырды Арыстан бала кезінен көрді. Көзбен көрмек түгілі көзге елестетудің өзі ауыр соғатын сонау өткен заманды шақты бүгінгі тірі куәгері де осы Арыстан қажы Шәдетұлы.
7 жасында Қытайдың Гансу өлкесінен бастап Гималайдың құзды тауларын асудағы азапты күндердіде басынан өткерді. Үндістан, Пәкістанға жаяу барғанда, жат жерде жұртына азық тауып, тағдырдың тәлкегіне түскен халқының көңіліне медеу болғанда, тірлігене қажетті дүниені тауып берген адамдардың бірі де осы Арыстан қажы. Өжет, қай іске болсада белсенді жас Арыстан жат жердің белгілі, ел бастаған адамдарымен де тез тіл табысып, қалайда еңіреген елін қиын сәттерден алып шығып отырды.
Ол жат жұртта жұртының намысын жаныды, бөтен елде бөлінбей, біріге жүруге барын салды. Түркияға тұрақтаған қазақтарға ғана емес, тұрғылықты тұрғындарға да табанды еңбек етумен табысқа жетуге болатынын дәлеледі. Түркия, кейін Германияда 40 жыл ғұмырын өткізгенде де қазақтың қайсар халық екенін дәлелдеді.
Қазақтың тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтің еуропа келген сәттерінде бірнеше рет жолығып, елдік жолындағы жұмыстарды талқылады. Көші-қон жолын жандандыруға жол ашты. Өзі ғана емес Еуропа елдеріне тарыдай шашылып кеткен қазақтарды да Елбасымен кездестіріп, еңселерін көтерді.
Арыстан қажы үшін 1995 жылы Атамекен Қазақстанға қоныс аударған жыл бақты күндердің бастау әлған сәттері боп саналады. Еңсесін енді тіккен еліне қолғабыс етуден де қарап қалған жоқ. Халықтың басын біріктіріп, жұртын жинап, жұмыла жүріп мешіт салғызды.
Ежелгі мекен Алтайғада бірнеше рет барып, арманда кеткен ерлердің, аруақтардың басына құран бағыштап қайтты. Тәуелсіз елде түтін түтетіп отырған абыз ақсақал көпке үлгі боларлық істерден қашанда қалыс қалған емес. Елін жаудан арашалауда атой салған батыр бабалар рухына да бірнеше рет ас берді. Жиындар өткізді. Тарихи кітаптардың шығуына жәрдем қылды.
Тағдырдың қилы, ірелең жолдарынан именбеген абыз ақсақал туралы айтар аңызда, аталы сөзде әлі талай томадарға арқау болары сөзсіз. Сексеннің сеңгіріне шықан Арыстан қажы Шәдетұлы бүгінде тек өз ұрпақтарының ғана емес, күллі қазақтың мақтанышы
болып қала бермек.
Тұсаукесерден кейін Бұланай асқан көш туралы талқы кеңес өткізіліп, шараның соңғы Арыстан қажының 80 жас мерей тойының дастарханына ұласты.
Жұмабай Мәдібайұлы
Kerey.kz
Пікір қалдыру