Коммунистік кәмпескіге дейін қытай қазақтарының буржуазиялық өнеркәсіптену белсенді көрініс тапты.
kerey.kz
Бұл сүгірет 1946-жылы Нань Кин (南京) қаласындағы бір тоқыма фабрикасында түсірілген. Сүгіреттегі кісі Үрімжі уалаятының әкімі Қадуан Мамырбекқызы және өлкелік коалиция үкіметтің төраға орынбасары Ақметжан Қасми.
Коммунистік кәмпескіге дейін (1951-1958′ге дейін) қытай қазақтарының буржуазиялық сипаттағы өнеркәсіптену қабілеті біршама белсенді көрініс тапты. Қазақ ССР-да социяистік жоспарлы шаруашылық ерте жүргізілгендіктен (1922-25) капиталистік сипаттағы нарыққа тікелей өте алмады. Тіпті сорақысы елде таптық күрес орын алып кетті, ірі буржуаз күштер түбегейлі кәмпескіге ұшырады, мал дүниесі таран-таражыға тап болды. Ал, қытайда коммунистік жоспарлы шаруашылық форматы 1951′ден соң басталды. Сол себепті 1912-1951 арасында қытай қазақтары капиталистік сипаттағы нарықтың дәмін біршама татып үлгірді.
1912- жылғы қытай революциясынан соң елде капиталистік нарық үлгісі жаппай орнай бастады. Осы жылдың революциясынан соң қытай қазақтары отырықшы тұрмысқа көшіп, тың игеріп, тоған қазып, жүн фабрикасы, ұн заводы немесе тері өңдеу цехі қатарлы шағын және орта бизнес ошақтарын құрыа бастады, сөйтіп бір жағы патшалық ресейдің “сауда соғысына” байланысты ел-елде, жер-жерде буржуазиялық нарыққа негізделген “өнеркәсіп төңкерісін” бастап кетті.
Қысқа уақыттан соң Алтай, Тарбағатай және Іле уалаяаттарындағы қазақтар біршама жиы орналасқан аудандарда капиталистік форматтағы өндіріс, сауда ошақтары пайда болды. Қазақ шонжарлары екі салада баса дами түсті. Олар: Малшаруашылығы; Ауылшаруашылығы;
Малшаруашылығына байланысты тері өңдеу, жүн мәнерлеу цехтері пайда болды. Тіпті мал тұқымын асылдандыру тәжірибесі 1912-жылдан соң қарқынды жұмыс істеді.
Ауылшаруашылығына байланысты тың игеру, суармалы егіс алаңдарын ашу, ұн фабрикасын құру, шетелден соқа саймандарын алдырып өндіріске реформа жасау, тб шағын өндіріс орындарын ашты.
20- ғасырдың 20-30-40 жылдарында бұл өндіріс орындары Іле мен Тарбағатай уалаяты қазақтарында біршама әктіп (актив) жұмыс жасады. бір жағы жергілікті әкімшілік те мүдделі болды, аймақтық өнімдерді қаржылай қолдап патшалық ресей мен совет одағының сауда-бизнес ықпалын азайтпақ болды.
20- ғасырдың 40- жылдарынан бастап өлкенің саяси, мәдени орталығы Үрімжі қаласында да қазақтар заманауи өндіріс ошақтарын құрып, ірі кәсіпорындардың кәперетібін (кооператив) алғашқы қадамда аша бастады. Бірақ, қазақтар өлкедегі азаматтық соғысқа белсенді қатысуына байланысты, шағын және орта өнеркәсіп біржолата құлдырай бастады. Бұрын шағын завод құрып, цех ашқан адамдар жеке бастың амандығы мен рулы елдің тыныштығы үшін көп ауғындыққа ұшырап, жер аударып кетті.
Пікір қалдыру