|  | 

Әдеби әлем

Сәттi кездесу

Биылғы жыл мен үшiн өте есте қаларлық оқиғаларға толы болды. Мамыр айының аяғында институт бiтiргенiмiзге қырық бес жыл толғанына байланысты курстастарымызбен ұшқан ұямыз Алматы зоотехникалық – малдәрiгерлiк институтының ескi ғимаратында (қазiргi Қазақтың Ұлттық аграрлық университетiнiң Технология және биоресурстар факультетiнiң оқу корпусы) кездесу өткiздiк. Одан кейiн iле-шала мектеп бiтiргенiмiзге елу жыл толғанына сай сыныптас жолдастарымызбен туған жерiмiз Күреңбелде (Кербұлақ, Қоғалы өңiрiнде) бас қостық. Көңiлiмiзге сағыныш, шаттық пен қуаныш ұялат­қан сол кездесулердiң аяғы Чехияның Карловы Вары курортында екi жетiлiк демалыспен жалғасты. Сол жердегi демалысты пайдаланып жұбайым Гүлжамаш екеуiмiз екi күнге Швейцарияға да барып қайттық. Айтары жоқ, бәрi керемет!

Карловы Варының денсаулыққа шипалы минералды суы мен саф таза ауасы жаныңа тек жақсы сезiм, бойыңа қуат, көңiлiңе шабыт бергендей ерекше әсер етедi екен. Сол көңiл-күймен жүрген күндердiң бiрiнде шипалы су колоннадаларының бiрiнiң тұсында Қазақстанның халық жазушысы, елiмiзге белгi­лi қаламгер Мұхтар Мағауин ағамызбен бетпе-бет жолығысып қалдым, талай жылдан берi Карловы Вары қаласында тұрып жатқанынан хабардар болатынмын. Сәлем берiп қолын алдым, құшақтап бетiнен сүйдiм. Жырақта жүр ғой, менiң танып сә­лемдескенiме ол кiсi өте риза болып қалды, дереу жөн сұрастық. Сәл таныстықтан кейiн мен Мұхтар ағаға өзiмнiң курстасым Аман Шотаевтың сәлемiн жет­кiздiм. Аман да тегiн адам емес, көрген-бiлгенi мол, бiр жағы ғылым докторы, профессор, Ұлттық Академияның академигi, жануарлардың генетика, селекция және биоморфология салаларына тер төккен танымал ғалымның бiрi, студент кезiнде самбодан спорт шеберi болатын. Оның Меккеге қажылыққа барып келгенiн, өзiн атақты хан Абылайдың алтыншы ұрпағы санайтынын да бiлетiнмiн.
Мұхтар ағаның қасында белгiлi ғалым Сәбит Байзақов бiрге келе жатқандықтан оған да сәлемдескен едiм. Жазушы аға: ”Бұл Сәбит Байзақов деген академик қой,” – деп маған таныстырып жатты. Мен сөз кезе­гiнде Мұхтар ағаға елде болып жатқан жаңалықтармен бiрге, биылғы жылы маусым айының алтыншы жұлдызында төрелердiң зиялы азаматтары Ұлытауда жиналып, Жошы ханның кесенесiне барып тағзым етiп, бағыштап құран оқып, сонан кейiн Жезқазған қаласының “Кеңгiр” деген мейрамханасында ұлы хан бабаларына арнап ас бергендерiн айт­тым. Ол кiсi менiң айтқандарымды мұхият тыңдап болғаннан соң, маған: “Болатбек, ендi сен төрелерге менiң қайтара сәле­мiм­дi жеткiз, олардың менiң Шың­ғыс хан туралы жазған еңбе­гiмдi жоғары бағалап, мың да бiр алғыс айтып жатқандарына рақмет! Ол тарих қой, жалғыз төрелерге қатысты емес, бұл күллi қазаққа, қазақ халқының қалыптасып, iргелi ел болуына тiкелей ықпал еткен Шыңғыс хан дәуiрiне, онан кейiнгi тарихи кезеңдерге тиiстi емес пе?! Бiрақ менiң оларға деген ренiшiмдi де айтып бар. Осыдан төрт жыл бұрын төренiң азаматтары Түркiстан қаласында жиналып, өткен қазақ хандарының рухына арнап ас берген екен, сонда олар, қазақ хандарының соңы Кенесары сұлтанмен аяқталғанына байланысты, бұдан былай қазақ елiнде қарадан да хан сайлауға болатындарын, оған келiсiмдерiн беретiндерiн айтыпты. Сонда олар өздерiн кiм санағаны, сонау Бату, Жошы хандардың дәуiрiнен келе жатқан хан сайлау тәртiбiн өзгертетiн?! Керек десең, ол тәртiптi (хандарды Шыңғыс хан ұрпақтарынан, яғни сұлтандардан сайлайтын) кезiнде жарты әлемдi тiтiреткен, әйгiлi қолбасшы болған әмiр Ақсақ Темiр де бұзбаған, қайта Алтын Орда хандарының төрелерден сайлануына тiкелей ықпал етiп, өзiнiң келiсiмiн берiп отыр­ған. Кей жағдайларда кейбiр сұлтандардың хан тағына отыруына ақыл-кеңесiмен де, қажет болған кезде әскерiмен де көмектесiп отырған болатын, ал өзi төре тұқымынан болмағандықтан хан болуға ешқашан да ұмтылмаған, мұны өткен тарихтан жұрттың көбiсi бiледi. Менiң төрелерге айтар қайтара сәле­мiм осы”, – деп жазушы ағамыз сөзiн аяқтады…
Алматыға келген соң курстасым Аман жолдасыма телефон шалып, Мұхтар ағаның төрелерге арнайы жолдаған қайтара сәлемiн жеткiздiм. Аман бауырымыз сондай толқып, бiр жағы маған ризашылығын бiлдiрдi. “Болатбек, Карловы Варыда Маға­уинге жолығу кездейсоқтық емес, бiр Алланың iсi! Ал ендi Мұхаңның айтқан уәжiне келсек, Түркiстандағы ас туралы ол кiсiге жаңсақ әңгiме жеткен тәрiздi. Мен өзiм ол ас берiлген жерде болып, астың басынан аяғына дейiн қатысқанмын. Жазушы бауырымыз естiгендей, қарадан хан сайлау туралы арандатушы сөздердiң болғаны рас, бiрақ сол әңгiменi шығарған адамдарды ол жерден қуып шыққамыз, хан сайлау жөнiнде ешқандай да шешiм де, иә болмаса келiсiм де шығарылған жоқ. Кейiн естiсем, қайсыбiр бұқаралық ақпарат көздерi ар­қылы хан сайлау туралы сондай жаңсақ әңгiмелер таратылғаны рас екен. Мағауинға жеткенi де сол қауесеттер секiлдi. Әртүрлi себептерге байланысты ол кiсiге шынайы ақиқатты жеткiзудiң сәтi түспедi, ендi көрсек Мұхаңа бәрiн де айтып беремiз”, – деп, Аман тағы да маған ризашылығын бiлдiрiп, рақметiн айтып телефон тұтқасын қойды. Ал менiң көз алдымнан қиыр шетте, шет ел Чехияда тұрып жатқан аяулы ағамыз, ғұлама қаламге­рiмiз Мұхтар Мағауинмен кездескен сол бiр сәт шығар емес…
Болатбек Аманжолов, 
Алматы.
zhasalash.kz

Related Articles

  • АЛАШ ЗИЯЛЫЛАРЫНЫҢ ҮРІМШІДЕН ҚАЙТЫП КЕЛЕ ЖАТҚАНДА

    Болған оқиға ізімен Болған оқиғаның ізімеН…   Алаш жұртының бір емес, бірнеше съезі өтіп, Әлиханның Колчактан беті қайтып, “Енді қайтып тәуелсіз ел боламыз” деп жүрген кез еді. Семй Алаш қайраткерлерінің ордасы еді. Семейде жүрген Ахмет Байтұрсынов бастаған бір топ алашордашылар Қытай шекарасындағы Үрімші қаласына барып, ондағы қазақ жұртының хал жағдайын біліп қайтуға жолға шыққөан. Ол кезде Үрімшінің көбі қазақ еді Үйлері негізінен саздан құйылған. Орта Азияның көп қалаларын еске салғандай. Біраз үлкен кісілер мен жастар Ахаңның төте әліпбиімен кітап газет оқиды. екен. Ахаңды бұрын көрген адамдар да кездесті. Дегенмен, Ахаң Үрімші қазақтарының тәелсіз автономия құру туралы ойлары да жоқтығын байқаған. Соныменг, Үрімші қазағының және Қытайға жақын басқа ұлттардың басты тұрмысы

  • БІР АУЫЛДАҒЫ  ЕКЕУДІҢ ТАҒДЫРЫ

      Жұмат  ӘНЕСҰЛЫ   ( Махаббат туралы әңгіме) “МЕН СЕНЕН БАСҚАНЫ ӨЛГЕНШЕ  КӨРМЕЙМІН ДЕП СЕРТ БЕРІП ЕДІМ ӨЗІМЕ” “ДЕДІ БУЫНЫП ӨЛЕЙІН ДЕП ЖАТҚАН МАЙСА ДЕГЕН ҚЫЗ.. Бұл БАЙТӨБЕ деп аталатын ауыл. БҰРЫН ҮЛКЕН ШАРУАШЫЛЫҚТАРЫ БОЛҒАН.ОҚУ АЯҚТАЛЫП, МЕКТЕП БІТІРУШІЛЕР МЕКТЕПТІҢ ЖАНЫНДАҒЫ АЛМА БАҒЫНДА МЕКТЕП БІТІРУШІЛЕРДІҢ ТОЙЫ МЕН  СЫНЫПТАС ЖАРАС ПЕН МАЙСАНЫҢ ТОЙЫ БІРГЕ ӨТЕІЗІЛЕТІН БОЛҒАН. ЖАРАСТЫҢ ƏКЕСІ ФЕРМЕР, АЗДАП ЕГІСТІГІ БАР. Ал Жараспен біргн оқыған Əміренің əкесі əкімшілікте қызмет жасайды, əрі жеміс өсіреді. БҰЛ ЖАРАС ПЕН МАЙСАНЫҢ ҮЙЛЕНУ ТОЙЫ БАСТАЛАЙЫН ДЕП ЖАТҚАНДА БОЛҒАН ТРАГЕДИЯ. ЖАРАС ПЕН МАЙСА МЕКТЕП БІТІРІП,, ӨЗ СЫНЫПТАСТАРЫМЕН МЕКТЕПТІҢ ЖАНЫНДАҒЫ ҮЛКЕН БАҚТА ҮЙЛЕНУ ТОЙЛАРЫН МЕКТЕП БІТІРУ ТОЙЫМЕН ЖАЛ,ҒАСТЫРМАҚШЫ ЕДІ. МЕКТЕПТІҢ БАҒЫ АЛҚЫЗЫЛ ГҮЛМЕН ЖАЙНАП ТҰР. оҒАН ТҮРЛІ ТҮСТІ ЛАМПАЛАР ҚОСЫЛҒАН. сЫРТЫНАН

  • МӘҢГІ ҚАЗАҚ(ертегі фэнтези) 

    ҚАЗАҚТАРҒА ЖАСАлып жатқан  ҚИЯНАТ КӨП БОЛҒАСЫН, « Мәңгі қазақ» атты әңгіме жазсам деп жүретін едім. Осыдан бір күн бұрын сол әңгіменің сюжетіне келетін түс көржім. Кешеден бері жазуға кіріссем бе деп жүр едім, сәті бұгін түскен сияқты. ЖҰМАТ ӘНЕСҰЛЫ Өте ертеде емес, бүгінде емес, ғылым докторлары Санжар мен Балжан институтта қызмет ететін.Өздерінің лауазымдарына қарай қарапайым екі қатарлы жақсы салынған коттеджде тұрды.Интеллигент адамдар өмірдің қиындықтарына көп мін бере қоймайды ғой, Өмірлері мәнді, жайлы өтіп жатты. Жақсылықта көп күттірген жоқ, Санжар мен Балжан ұлды болып, коттеджде шағын той өтті. Неге екенін қайдам, әке шешелері ақылдасып, ұлдарыныі есімін Аңсар деп атаған. Аңсар ертедегідей тез де өскен жоқ, кеш те өскен жоқ. Тәрбиелі жігіт болып

  • СУ ІШКЕНДЕ ҚҰДЫҚ ҚАЗЫУШЫНЫ ҰМЫТПА

    (23 – әңгіме) БАЙАХМЕТ ЖҰМАБАЙҰЛЫ — Біздің заманда сендерше киімнен-киім таңдайтын жағдай қайда, жамап-жасқап, тон, шалбар кисек те жететін. Сөйтіп жүріп аянбай еңбек еттік. Бүгінгі күн басатын жолды ол кезде айлап жүрдік, тіпті бүгінгідей дүниенің төрт бұрышынан хабар тауып отыратын жағдай қайда? — деген қария немересінің жұмыстың қырын білмей, тік қасық болып өсіп келе жатқанына наразы бейнесін аңғартып, өз өмір кешірмесінен кеңестер қозғаған. Немересі: — Ата, сол дәуірде туған өздеріңіздің сорлы болған тәлейлеріңізден көрмейсіз бе? Оларыңызды бізге айтпаңыз, —демей ме. Ашудан жарыларман болған қария: — Е, ондай болғанда «Ұрпақ үшін бақыт-байлық жаратсам» деп тер төгіп, жан қиып, азып-тозған ата-бабаларың сендерге айыпты болғаны ғой. «Теңдік үшін» деп әкем оққа ұшты. Ал

  • Мұхтар Мағауин: ОРАЛХАНДЫ ДА, ҚҰДАЙЫҢДЫ ДА ҰМЫТҚАН ЕКЕНСІҢ…

    яғни, Д.Исабековты тәубаға түсіру рәсімі Республика президентінің қолынан биік марапат алып, желі көтеріліп тұрған Д.Исабеков, мына біз сияқты пендесіне көңіл бөліп, «Мұхтар Мағауиннің бүкіл позициясы маған ұнамайды» деген түйінді тақырыппен сұхбат беріпті – Nege.kz, 10.ХІ.2022. Бір заманда таныған, білген, енді көзден таса, көңілден өшкен жазарманның, тәрізі, қырық-елу жыл бойы іште булыққан жүрекжарды толғамы. Жарыққа шыққан кезде біз тарихи-танымдық «Алтын Орда» кітабын дендеп, қажетті тынысқа Эрнест Хемингуэйдің ескі жұрты – жылы теңізге бет түзеген едік. Енді міне, екі аптадан асқанда қайрылып соғуға мүмкіндік таптық. Артықша қажеттіліктен емес, әлдебір әуесқой ағайындар дүдәмалда қалмасын деп. Алдымен, айқайлы сұхбатты оқымаған бүгінгі жұртшылық үшін, ең бастысы – Д.Исабеков бауырымыздың мүбәрак есімін кейінгі заманға ұмыттырмай жеткеру

Пікір қалдыру

Электорнды поштаңыз сыртқа жарияланбайды. Белгі қойылған өрісті толтыру міндетті *

Аты-жөні *

Email *

Сайты

Kerey.kz/Керей.кз

Біз туралы:

Тел: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz тің бұрынғы нұсқасын http://old.kerey.kz тен оқи аласыздар!

KEREY.KZ

Сайт материалдарын пайдаланғанда дереккөзге сілтеме көрсету міндетті. Авторлар пікірі мен редакция көзқарасы сәйкес келе бермеуі мүмкін. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

Сайт санағы: