Жүгіртпелер
 |  | 

Көз қарас

ТҰРАН ЖОЛБАРЫСЫН ЖОЙДЫҚ, ЕНДІГІ КЕЗЕК БӨКЕН МЕН БӨРІДЕ МА?

<span>kerey.kz</span>kerey.kz
 |  Jan 31, 2016

Turan zholbarisi
Кезінде, кең байтақ Қазақ жерінде, дүниенің кеңінде жолбарыс өмір сүріпті. Әңгімем «Жиделі байсын жерінде» дегендей ертегі сарында басталды ма қалай? Иә, кәдімгі жолбарыс, сіз бен біз зоопарктен ғана көретін, «Нейшнал джографиктан» тамашалайтын жолақ жүнді жыртқыш жолбарысты айтам. Балқаштың ну қамысында, Каспийдің асау толқынына қарап, Қазақ жерінің асу-асуында бұғып жүрген мәрт жыртқыш бүгінде азу тісін ақситқан қалпы мұражайларда қатып тұр. Оның қатып тұруына мына СІЗ бен БІЗ, АДАМ деп аталатын екі аяқты «саналылар» кінәліміз! Ғылыми түрде «тұран жолбарысы», кейде «Каспий жолбарысы» деп аталатын жыртқыш аңның 1954 жылы 10 қаңтарда ең соңғысы атып алынды. 1972 жылы ең соңғы мәрт жануардың терісі Түркияның Хаккария провинциясында саудаланып, солайша тұран жолбарысының саудасы бітті. Еліміздегі жолбарыстардың құрып кетуі ауыл шаруашылығын дамытумен байланысты еді. Қамыс арасын жолбарыстан тазартып, мақта өсіретін алқаптар дайындау және мал шаруашылығын дамыту мақсатында ғасырдың басынан бастап арнайы жасақтар құрылып, Сырдария, Әмудария, Балқаш пен Каспий, жалпы қамысты аймақтың барлығы да тұран жолбарысынан тазартылды. Әр жолбарыс терісіне қыруар ақша мен атақ берді, солайша құлқының қамы үшін қолға қару алғандар Қазақ даласындағы жолбарыстарды қырып салды. 1947 жылы КСРО-да жолбарыстарды атуға тыйым салынған заң шыққанымен, ол заң тұран жолбарысын құтқарып қала алмады.Turan jolbarisii
Біз бағасын білмеген тұран жолбарысын тіпті Рим империясы да жоғары бағалап, көне Парсы елінен арнайы алдырған екен. Ең алғаш рет Римге б.з. 2 ғасырында әкелінген үш тұран жолбарысы гладиаторлық шайқасқа тапсырыспен алынған еді, алайда жыртқыштың түрінің қорқыныштылығы сонша(8 түрлі жолбарыс ішіндегі ең ірісі), олармен шайқасқа шығатын жан табылмай, үшеуі де торда өз ажалы жеткенде өліпті. Бізде өз тарихымызда жолбарысқа құрмет көрсетіп, тіпті ұлы хандарымыздың бірін Жолбарыс деп атадық емес пе?! Ал кейіннен бұл жыртқышты өзіміз қырып салғанымыз қалай? «Бөрілі байрақ ту алған, түркі ұрпағы біз боламыз!» деп күллі әлемге жар саламыз да, бөріні жүздеп қырып салып, мәз болудамыз. Бүгінде қай салада болмасын, сөзімізге ісіміз сай келмеуде. Бөріні, бөкенді жүздеп, мыңдап қырып, тұран жолбарысының кебін кидіргенімізді білмей қалмайық…

Ashat Kasengali дың facebook парақшасынан алынды
Tags

Related Articles

  • Герб ауыстыру мәселесі немесе «терістеу синдромы» қалай пайда болды?!

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Еліміздің гербін ауыстыру туралы Президенттің ұсынысы (о баста ұсыныс суретші-дизайнер мамандардан шыққан сияқты) тұтас қоғамда болмағанмен, әлеуметтік желілерде әжептәуір қарсылық тудырды. Бірақ, байыптап қарасақ, бұл қарсылықтың қазіргі гербтің қазақ үшін ерекше қастерлі немесе эстетикалық тұрғыдан мінсіз болуына еш қатысы жоқтығын аңғарасыз. Соңғы уақыттары, ауыр індетпен қатар келген қаңтар трагедиясынан бастап, халық айтарлықтай күйзеліске ұшырады. Қазақстанның еркінен тыс, соғысқа, басқа да себептерге байланысты болып жатқан экономикалық қиындық салдарынан халықтың әл-ауқаты төмендеді. Осының бәрі қазір қоғамда байқалып қалған «терістеу синдромына» түрткі болды. «Терістеу синдромы» – дұрысты да бұрысқа шығаратын, қандай бастамаға болсын қарсы реакция шақыратын құбылыс. Әлеуметтік психологияны зерттеушілердің пайымдауынша, осы құбылысты барынша күшейтіп тұрған фактор – әлеуметтік желілер. Яғни, алдағы уақытта

  • Үздік ойдың үзінділері

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Үздік ойдың үзінділері Арма әлеумет! Мен қазір таза академиялық ғылыми ортада жүрмін. Өзімнің неше жыл бойы жинаған білімімді, оқыған оқуымды, шетелдік тәжірибемді, интеллектуалды қарым-қабілетімді шынайы қолданатын қара шаңырақтың ішінде жүрмін. Алматының бәрінен бөлек мәдени ортасы ерекше ұнады. Алматы қала мен дала дейтін екі ұғымның түйіскен әдемі ортасы екен. Ойлап көрсем мен бақытты перезент, бағы жанған ұрпақ екенмін. Әкем тұрмыс пен жоқшылық, жалғыздықтың тауқыметін әбден тартып еш оқи алмадым, небәрі үш ай оқу оқыдым-, деп менің оқуымды бала күнімнен қадағалады, шапанымды сатсам да оқытам деп барын салды. Ал мектепте бақытты шәкірт болдым. Маған дәріс берген ұстаздарым кілең дарынды, қабілетті кісілер болды. Университетте және шетелде мен тіптен ерекше дарын иелеріне шәкірт болдым.

  • Самат Әбіш қалай “сүттен ақ, судан таза” болып шықты?

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Азаттық радиосы Саясаттанушы Досым Сәтпаев ҰҚК төрағасының бұрынғы бірінші орынбасары, экс-президент Нұрсұлтан Назарбаевтың немере інісі Самат Әбішке шыққан үкім “Қазақстандағы режим болашақты ойламайтынын көрсетті” дейді қазақстандық саясаттанушы Досым Сәтпаев. Сарапшының пайымдауынша, билеуші “элита” жеке істерімен және тасадағыкелісімдермен әуре болып жатқанда елде тағы бір жаңа әлеуметтік жарылысқа әкелуі мүмкін факторлар күшейіп келеді. СаясаттанушыРесей өзінің экономикалық мүдделері мен геосаяси жоспарларын кеңінен жүзеге асыру үшін Қазақстанның ішкі саясатына тікелей әсер етуге тырысып жатуы мүмкін деп те топшылайды. ПУТИН “ҚАУІПСІЗДІК КЕПІЛІ” МЕ? Азаттық: Сонымен ұзақ демалыс алдында осындай үлкен жаңалық жарияланды. Мейрам алдында, 19 наурызда қазақстандықтар мәжіліс депутатының постынан Самат Әбішке шыққан үкім жайлы білді. Мұның бәрінің байланысы бар ма әлде кездейсоқтық па? Досым Сәтпаев: Әңгімені бұл істің құпия

  • Христиан миссионерлерінің құмдағы іздері

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Орыны: Қашқар қ-сы; Жылы: 1933 ж; Аты-жөні: Қабыл Ахонд; Діні: христиан; Түсініктеме: Бұл жігіттің кейінгі есімі Қабыл Ахонд, христиан дінін қабылдаған алғашқы ұйғыр. Кейін діни сеніміне байланысты өлтірілген. Сурет еуропадағы миссионерлік музей архивінде сақтаулы. Аталған музейде жүздеген христиан ұйғыр өкілдерінің суреті сақталған. 1930 жылдары христиан ұйғырларына тұрғылықты мұсылмандар мен әкімшілік билік тарапынан қысым көрсетіле бастаған соң бір бөлімі миссионерлерге ілесіп еуропа елдеріне “һижраға” кетті. Алқисса Христиан әлемінің Қашқарияға баса мән беруі әсіресе Яқұп Бек мемлекеті кезеңінде жаңа мүмкіндіктерді қолға келтірді. 1860-70 жж. Қашқарияның Цин империясына байланысты көңіл күйін жақсы пайдаланған Христиан әлемі Үндістан мен Тибет арқылы Қашқарияға мәдени ықпалын жүргізе бастады. Олардың мақсаты бұл аймақты Ресей империясынан бұрын өз ықпалына

  • Демографиялық сараптама

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    1-ші сурет қазақтар; Демографиялық ахуал 1949-2020 жж. аралығын салыстырмалы көрсеткен. 1949 жылға дейін, атап айтқанда коммунистік қытай үкіметі орнағанға дейін Шынжаң өлкесінің солтүстік бөлігінде қазақтар, оңтүстік бөлігі Қашқарияда ұйғырлар басым санды ұстады. 1951-54 жылдары ұлттық межелеу кезінде орталық үкімет құрған комиссия сараптамасы бойынша ұлттық автономиялық территорияны анықтау мына екі бағытта жүргізілді. Олар: БІРІНШІ, ұлттық автономияны межелеу бойынша оның атауын тұрақтандыру. Осы бойынша үш атау ұсынылды: *ШЫғыс Түркістан автономиялық федерациялық респубиликасы; *Ұйғырстан автономиялық респубиликасы; *Шынжаң автономиялы респубиликасы. ЕКІНШІ, автономияның әкімшілік тұрпатын анықтау; Осы бойынша: *Федерециялық тұрпат; *Автономиялық облыс және окург тұрпат; *Аймақ және аудан дәрежелі автономиялық окург тұрпаты. Межелеу комиссиясы аталған екі бағытта сараптама нәтижесін қорытындылады. Комиссия қорытындысы бойынша Шынжаң өлкесінің

Пікір қалдыру

Электорнды поштаңыз сыртқа жарияланбайды. Белгі қойылған өрісті толтыру міндетті *

Аты-жөні *

Email *

Сайты

Kerey.kz/Керей.кз

Біз туралы:

Тел: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz тің бұрынғы нұсқасын http://old.kerey.kz тен оқи аласыздар!

KEREY.KZ

Сайт материалдарын пайдаланғанда дереккөзге сілтеме көрсету міндетті. Авторлар пікірі мен редакция көзқарасы сәйкес келе бермеуі мүмкін. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

Сайт санағы: