|  |  |  |  | 

Мәдениет Руханият Әдеби әлем Әлеумет

Жарамазан айтамын отбасыңа…

ZharapazanРамазан айы басталды. Бекінгендер ауыз бекітті. Кешке қарай балалар жарамазан айтып, біраз қызықты бастан кешеді. Егер сіздің де үйдің балалары жарамазан айтуға шығып жүрсе мына қиссаны оқып бере салыңыз. Танымдары тереңдей түседі. Қиссаны “Салт-дəстүр сөйлейді” кітабынан көшіріп алдым.

Адам ата мен Хауа ана алғаш рет отыз күн ораза ұстапты. Ұлық Алла періштелеріне:
– Адам ата мен Хауа ананың шаңырағына барып зікір-салауат айтасыңдар. Менің орынбасарым сәресіге тұрғанда құлағына әсем әуен келсін. Онда менің Ұлықтығым мен мейірім-шапағатым білініп тұрсын. Рухтарына қуат берсін, – дейді.
Періштелер сахар кезінде Адам мен Хауаның шаңырағына барып, зікір-салауат айтыпты. Әсем әуеннің әсерінен Адам мен Хауаның бойына күш бітіп, кешке дейін ауыз бекітіп жүреді.
Қас қарайып, ауыз ашар кезде Ұлық Алла періштелерді жұмсап:
– Адам мен Хауаның қуантыңдар. Ауыздарын ашсын. Менің разылығымды алу үшін кешке дейін ас жемей, ауыз бекітті. Мен ризамын, – дейді.
Періштелер Алланың сәлемін Адам ата мен Хауа анаға жеткізіпті. Діни қиссалардың баяндауынша, періштелер отыз күн бойына зікір-таспиқ айтқан екен. Бұл үрдіс жарамазан деп аталыпты.
Жұрт мұсылманшылыққа өткен кезде Мұхамбет пайғамбар оразаны үмбеттеріне парыз етеді. Құдайдың ризашылығы үшін отыз күн ораза ұстап, таң атқаннан күн батқанша ішіп-жемнен тыйылу әрбір мұсылманның міндетіне айналады. Бірақ алғашқы уақытта сахарда ұйқысынан тұра алмай қиналады екен. Сол кезде пайғамбар Асан мен Үсенге:
– Сахабаларды әндетіп оятыңдар, – дейді де, Адам ата мен Хауа анаға шырқаған періштелердің жарамазанын үйретеді.
Асан мен Үсен төрт шадиярдың үйінен бастап барлық сахабаларды оятып шығады. Оразаның нығметтерін, пайдасын көркем тілмен кестелеп жеткізеді. Пайғамбарға үздіксіз салауат жолдап, оның тағылымды өсиеттерін өлеңмен өрнектейді. Мұхамбет пайғамбардың өмірін өнеге етеді. Оразаның сауабы, мұсылмандар арасында көп дәріптелетін жомарттық, мәрттік, адалдық сияқты қасиеттерді мадақтайды.
Исламда «жарамазанды» «шахри рамазан» сөзінен шыққан деп те айтады. Яғни «рамазан айы» деген мағынаны білдіреді. Келе-келе мұсылмандар ешкім оятпаса да, өздері ерте тұрып, сәресін ішуге дағдыланады. Бірақ жарамазан айту жоралғысы ұмытылмайды.
Бұл салт күні бүгінге дейін қазақ арасында сақталып қалған. Оның көптеген үлгілері ел арасына кеңінен таралған. Солардың бірі төмендегідей:

Меккеде бір ағаш бар басы күйген,
Жайқалып жапырағы жерге тиген.
Өзге ағаш қураса да, қурамайды,
Құдайдың сол ағашқа нұры тиген.

Айтамын жарамазан жар басына,
Кірендер қауын артар арбасына.
Отыз күн ораза тұт, оқы намаз,
Пейіштің қолың жетер алмасына.

–Ассалаумалейкум, айттым сәлем,
Алланың бір есімі – Құран Кәлем.
Мұхамбет үмбеті айтқан жарамазан,
Алланың елшісіне жүз мың сәлем!

Айтуға жарамазан жаңа келдік,
Көргелі, көріскелі сәлем бердік.
Келеді деп те, кетті деп сөге көрме,
Пайғамбар жолын қуған адам едік.

Айтамыз жарамазан есігіңе,
Ұл берсін Ер Әлідей бесігіңе.
Қыз берсін Бибіажар, Бәтимадай,
Не берсе де, бала берсін несібеңе.

Айында оразаның шайтан қашар,
Есігін сегіз пейіш Мәулім ашар.
Салауат айт, таспиқ тарт, зікір салсаң,
Періштелер үйіңе шашу шашар.

Ораза – он екі айдың падишасы,
Бұл айда қабыл болар көздің жасы.
Жаратқан бір Алланың үмбетіміз,
Иләһи баршамызды жарылқашы!

Мина аллаһи, иә, әсір, уа әмазан,
Мекке мен Мединеде тұрады азан.
Қашан кім оразалы болса мәгар,
Бұйырар періштеге пәруардігер.
Шынжырлап сайтан ұстап аяқ-қолын,
Түбіне һәуяның қазір жабар.

Жарамазан айтамын отбасыңа,
Ырыс пен құт дарытсын Хақ басыңа.
Алмақ болсаң ұжмақтан орын сайлап,
Ата-анаңның көңілін тап, бақ, асыра.

Жарамазан айтамын шаңыраққа,
Қоржынымды бос қойып қаңыратпа.
Сақилыққа жетерлік қасиет жоқ,
Жомарт ердің қауышар жаны бақта.

Жарамазан айтамын үйіңізге,
Кие дарып, көркейсін күйіңіз де.
Көршіңізбен болыңыз тату-тәтті
Насихатты жүрекке түйіңіз де.

Жарамазан айтамын жағалата,
Жақсы сыйың бар болса, маған ата.
Жарамазан айтқанда періштелер
Жолдаған Хаққа мадақ Адам ата.

Санжар КЕРІМБАЙ

Related Articles

  • …ойы бөлек болғанымен ол да осы елдің тумасы, біздің отандасымыз.

    Әлеуметтік желіде осы отандасымызды қызу талқылап жатыр екен. Көбі сын айтып жатыр. Видео жазбаның толық нұсқасы жоқ, пікір-талас тудырған бөлігі ғана тарап жатыр екен. Соған байланысты өз ойымды айта кетпекшімін: Бірінші, отандасымыздың видеосы, фотосы әлеуметтік желіде желдей есіп тарап жатыр. Ол азаматтың (азаматшаның) жеке құпиясы саналатын фотосы, видео жазбасы кімнің рұқсатымен тарап жатыр екен? Өз басым осы постты жазу үшін ол азаматтың (азаматшаның) видеодағы бейнесін қара бояумен өшіріп тастауды жөн көрдім. Және рұқсатынсыз фото бейнесін жеке парақшама салғаным үшін одан кешірім сұраймын. Діни ұстанымы, ойы бөлек болғанымен ол да осы елдің тумасы, біздің отандасымыз. Екінші, отандасымыздың діни ұстанымына байланысты айтқан сөздері қоғамда қатты пікір тудырған екен. Тіпті оны “ұлт дұшпаны”

  • Бақсылар институты

    Сараптама (оқысаңыз өкінбейсіз) Бірінші, ілкіде Түркі баласында арнайы қаған құзіреті үшін жұмыс істейтін көріпкел бақсылар институты болған. Аты бақсы болғанымен ханның қырық кісілік ақылшысы еді. Көріпкел бақсылар хан кеңесі кезінде алдағы қандайда бір саяси оқиға мен ситуацияны күні бұртын болжап, дөп басып талдап һәм сараптап бере алатын соны қабілеттің иесі-тін. Оларды саяси көріпкелдер деп атаса да болады. Хан екінші бір елді жеңу үшін білек күшінен бөлек көріпкел бақсылардың стратегиялық болжауына да жүгінетін. Қарсылас елдің көріпкел бақсылары да оңай емес әрине. Екінші, уақыт өте келе саяси көріпкел бақсылар түркілік болмыстағы стратегиялық мектеп қалыптастырды. Түркі бақсылары қытай, үнді, парсы, ұрым елдерін жаулап алуда маңызды рөл атқарды. Ол кездегі жаһандық жауласулар жер, су,

  • ТӘҢІРІ ҚАЛАУЫ ТҮСКЕН ЖАН

    Мандоки Қоңырдың туғанына 80 жыл толуына орай «Тәңірі мені таңдады»  Мұхтар Мағауин Мандоки Қоңыр Иштван – отаны Мажарстан ғана емес, күллі түркі дүниесі қастерлейтін ұлық есімдер қатарындағы көрнекті тұлға. Шыңғыс жорығы тұсында Карпат қойнауындағы мадиярлар арасынан пана тапқан құман-қыпшақ жұртының тумасы Мандоки Қоңыр оннан аса тілді еркін меңгерген, бұған қоса зерттеушілік қарымы ерен, Тұран халықтарының фольклорлық-дүниетанымдық санасын бойына дарытқан ғалым. Ол түркология ғылымымен дендеп айналысып қана қоймай, ХХ ғасырдың төртінші ширегінде Шығыс пен Батыс­тың арасында алтын көпірге айналды, миллиондардың ықылас алқауына бөленді. Яки ол халықтар арасын жақындас­тырған мәмілегер, озықтарға ой салған көреген еді. Замана алға жылжыған сайын мерейтой иелері туралы айтылатын жайттар естелік пен өткен шақ еншісіне көшеді. Көзі тірі

  • Жер сілкінді, ал санамыз сілкіне ме?

    Бірінші, Алматы жер сілкініс белдеуі аймағына жатады, ол ғылымда әлдеқашан дәлелденген, оған құмалақ ашып жаңалық айтудың керегі жоқ. Орталық Азияның қауіпті сілкініс белдеуінің бір жолағы Қазақстанның біраз аймағын қамтып жатыр. Жер кеше сілкінген, бүгін сілкінді, түптің түбінде ертең де сілкінеді және сілкіне береді. Жер- күнәнің көптігі үшін сілкінді деп аңыраған жұртқа құрғақ ақыл айтатын қаймана уағыз қай қоғамда болсын табылады, жер- атеист пен тәңіршілге “Аллаһты еске салды” дейтін міскін ой, асығыс тұспал қай жамағатта болсын табылады, бірақ табылмай тұрғаны ҒЫЛЫМ, мән берілмей тұрғаны да осы. Екінші, жерді кім сілкісе де мейлі, маңыздысы ол емес, онсыз да сілкініс белдеуінде тұрып жатырмыз, “ұйқыдағы” сілкініс пен жанар тау бізде онсыз да баршылық. Мәселе

  • ҮЛКЕН МЫРЗА…….

    Мұса Шорманұлы (1818-1884) – Баянауыл аға сұлтаны, меценат, ағартушы. Ол жайлы Г.Н.Потанин: “Мұса Шорманұлы – Шоқанның туыс ағасы, ол даладағы өте беделді адам еді, дала басшыларының құрметіне ие болды, орыс полковнигі деген шен алған. Біраз жылдай Омбыда тұрды, екі рет Петерборға барған, жалпы айтқанда қазақтың нағыз еуропаланған тұлғасы” деп жазды. Біржан сал: “Қазақта бір құтым бар Мұса Шорман, Үзілмей келе жатыр ескі қордан” десе, Мәшһүр Жүсіп: “Бес жаста “бісмілла” айтып жаздым хатты, Бұл дүние жастай маған тиді қатты. Сегізден тоғызға аяқ басқан кезде, Мұса еді қосақтаған Мәшһүр атты” деп жырлаған. Мұсаны Баянауыл орыстары “Большой господин”, ауыл қазақтары “Мұса мырза” деп атаған. Өз қаржысына Баянауылда мешіт, медресе салдырады. Інісі Исамен бірге

Пікір қалдыру

Электорнды поштаңыз сыртқа жарияланбайды. Белгі қойылған өрісті толтыру міндетті *

Аты-жөні *

Email *

Сайты

Kerey.kz/Керей.кз

Біз туралы:

Тел: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz тің бұрынғы нұсқасын http://old.kerey.kz тен оқи аласыздар!

KEREY.KZ

Сайт материалдарын пайдаланғанда дереккөзге сілтеме көрсету міндетті. Авторлар пікірі мен редакция көзқарасы сәйкес келе бермеуі мүмкін. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

Сайт санағы: