Түркия қазақтарынан шыққан алғашқы қаламгер Хасен Оралтайдың көш тарихын әңгіме еткен 1976 жылы жарық көрген “Қазақ түріктері” атты атақты еңбегін студент кезімде сатып алып оқыған едім. Сахафтарда, яғни ескі кітап сататын магазиндерді аралауды жақсы көремін. Тағы да сондай бір магазинде ескі кітаптарды көріп отырғанда, аталған еңбектін 1961 жылы жарық көрген алғашқы басылымы көзіме оттай басылды. Әрине, еш кідірместен, ақшасын беріп кітапты сатып алдым.
Кітаптың мұқаба бетін ашып ішкі бетке қарағанда басқа бір күтпеген қуанышты жағдаймен бетбе бет келдім. Түркия қазақтарының көш жетекшілерінен және кітаптың авторы Оралтайдың әкесі, National Geographic Magazine журналының 1954 қараша санында орын алған ат үстіндегі айбынды суретінен бүкіл әлем білетін Қалибек Әкімнің қол таңбасы тұр екен. (Орайы келгенде айта кетейін, аталған журналдың бір санын 1980 жылдарда тағы да сахафтарда аралап жүрген сатып алған едім.) Марқұм Қалибек атамыз кітапты біреуге сыйлаған екен де “Құрметті Мырза, сізге ұсынуды өзіме абырой санаймын. Қалибек Әкім” деп қолын қойыпты.
Демек кітапты алған сыйлы бір кісі болды. Сонда бұл кітап қалайша ескі кітап магазиніне түсті? Мүмкін кітап иесі қайтыс болған болу керек. Кітап қадірін білмейтін мұрагерлері оны ескі кітап алушыларға сатқан сыяқты. Бұл енді басқа бір тақырып.
Қазір мең үшін ең маңыздысы осы кітаптың менің қолыма өткен болуы, мен үшін үлкен бақыт. Ондағы қол таңба онсыз да құнды кітаптың құнын одан әрі арттыруда. Ол таңба, автордың әкесі, кітаптың тақырыбына арқау болған, тіпті бас қаһарманы Қалибек Әкімнің қолы. Осы орайда Оралтайды да, Қалибек атамызды да еске алып Алладан иман тілеп, жатқан жерлері торқа, барған жерлері ұжмақ болсын деймін.
Әбдіуақап Қара
Мимар Синан Көркем Өнер Университетінің профессоры, тарих ғылымының докторы
Пікір қалдыру