1922 جىلى تاشكەنت قالاسىندا جارىق كورگەن كىتابىنداعى سۋرەتى.
ابايدىڭ توتە جازۋمەن 1922 جىلى تاشكەنت قالاسىندا جارىق كورگەن كىتابىنداعى سۋرەتى.(ەردەن نۇراحمەتتىڭ پاراقشاسىنان)
-
-
ۋراڭحاي تاڭبالارى
بۇل قولجازبا پولياك تەكتى ورىس زەرتتەۋشىسى گ.ە. گرۋمم-گرجيمايلونىڭ 1903 جىلى تۋۆا مەن باتىس موڭعولياعا جاساعان ەكسپەديتسياسى بارىسىندا جازعان كۇندەلىگىنەن الىندى. جازبادا ۋراڭحاي تاڭبالارى بەرىلگەن. ولاردىڭ قايدان الىنعانى جانە اتاۋلارى جازىلعان. جوشى ۇلىسى تاڭبالارىمەن ۇقساستىق بايقالادى قاجىمۇرات تولەگەنۇلى
-
الداعى 30 جىلدا اشىلۋى ىقتيمال استرونوميالىق جاڭالىقتار
كەلەسى ميلليارد سەكۋندتا، ياعني باسقاشا ساناعاندا، وتىز جىلدا استرونوميادا قانداي جاڭالىق اشىلۋى مۇمكىن؟ استروفيزيك، عىلىم ناسيحاتشىسى، ابدۋس سالام اتىنداعى حالىقارالىق تەوريالىق فيزيكا ورتالىعىنىڭ (تريەست، يتاليا) زەرتتەۋشىسى سەرگەي پوپوۆتىڭ ماقالاسىن ىقشامداپ اۋدارىپ بەرىپ وتىرمىز. *** الدىمەن وتكەن 30 جىلعا كوز تاستايىق. وتىز جىل بۇرىن كۇنگە ۇقساس جۇلدىزدى اينالاتىن پلانەتا اشىلماعان-تۇعىن جانە الەمنىڭ قازىر ۇدەي كەڭەيىپ بارا جاتقانىن بىلمەيتىنبىز. ءبىرىنشى اشىلىمدى الدىن-الا بولجاۋ مۇمكىن ەدى، ەكىنشىسىن — جوق. ءبىرىنشىسى ەكزوپلانەتالاردى ىزدەۋگە باعىتتالعان جۇيەلى ەڭبەكتىڭ ناتيجەسى بولسا، ەكىنشىسىن عالىمداردىڭ كوبى كۇتپەگەن-ءدى. بۇلاردى 1960-شى جىلداردان بەرگى ەكى ەڭ باستى استرونوميالىق جاڭالىق دەي الامىن. دەمەك بولاشاق ءىرى جەتىستىكتىڭ دە كەيبىرىن بولجاي الامىز، ال باسقالارى توسىننان اشىلادى. جالپى، عىلىمي اشىلىمداردى نەلىكتەن بولجاۋعا بولادى؟ ويتكەنى كوپتەگەن ماڭىزدى
-
1893 جىلى 25 قاراشادا
1893 جىلى 25 قاراشادا، دانيالىق عالىم ۆ.تومسەن قۇلپىتاستاعى بىتىك جازۋدىڭ قۇپياسىن اشتى. عىلىمي جاڭالىق ەۋروپا قوعامىن ءدۇر سىلكىندىرەدى. توسمەن العاش «تۇرىك»، «كۇلتەگىن»، «ءتاڭىرى» دەگەن سوزدەردى شەشىپ وقيدى. بىتىكتاستاعى جازۋدىڭ كەلەسى بەتى قىتاي يەروگليفىمەن بادىزدەلگەن-ءدى. تومسەن يەروگليفتەگى ەسىمدەردىڭ رەتتىك (قايتالانۋ) جيلىگىنە قاراپ وتىرىپ كەلەسى بەتىندەگى قۇپيا تاڭبالاردى بىرتىندەپ سويلەتە باستايدى. سول داۋىردە شىعىستانۋ سونىڭ ىشىندە تۇركىتانۋ سالاسى جەكە عىلىم رەتىندە ابرويلى زەرتتەۋ نىسانىنا اينالدى. ۆ.تومسەن تاڭبانى شەشىپ قۇپياسىن اشقانىمەن كونە تۇرىك ءتىلىن بىلمەۋشى ەدى، سول سەبەپتى «بۇل ءماتىندى وقىسا رادلوۆ وقيدى» دەگەن. كوپ وتپەي رادلوۆ، تومسەن شەشكەن تاڭبانىڭ ىزىنشە ءماتىن جولدارىن وقىعان. سونىمەن جۇمباق كۇيدە قالعان تاستاعى بىتىك جازۋى سويلەي باستاعان… 25 قاراشا كۇنى ماڭىزدى كۇن. بىتىك جازۋ كۇنى قۇتتى بولسىن!
-
شوقاي تورعايۇعلى
“اقمەشىت ۋەزىندە بەلگىلى قازاق اقساقالدارىنان شوقاي تورعايۇعلى 23-ءنشى دەكابردە وپات بولدى. قازاقشا اتقا مىنگەن جۇرت كىسىسى بولعاننىڭ ۇستىنە ونەر، ءبىلىمنىڭ كەرەكتىلىگىن ەرتە سەزىپ، زامانعا لايىق ىستەرگە كىرىسكەن ادام ەدى. مۇستافا دەگەن بالاسى وسى كۇنى پەتەربور ۋنيۆەرسيتەتىندە وقىپ ءجۇر” “قازاق” گازەتى، №46, 1914 جىل سۋرەتتە: شوقاي تورعايۇلى. سۋرەت ن.گرودەكوۆتىڭ كىتابىنان الىندى. سەرىكبول حاسان
-
گەرب اۋىستىرۋ ماسەلەسى نەمەسە «تەرىستەۋ سيندرومى» قالاي پايدا بولدى؟!
ەلىمىزدىڭ گەربىن اۋىستىرۋ تۋرالى پرەزيدەنتتىڭ ۇسىنىسى (و باستا ۇسىنىس سۋرەتشى-ديزاينەر مامانداردان شىققان سياقتى) تۇتاس قوعامدا بولماعانمەن، الەۋمەتتىك جەلىلەردە اجەپتاۋىر قارسىلىق تۋدىردى. بىراق، بايىپتاپ قاراساق، بۇل قارسىلىقتىڭ قازىرگى گەربتىڭ قازاق ءۇشىن ەرەكشە قاستەرلى نەمەسە ەستەتيكالىق تۇرعىدان ءمىنسىز بولۋىنا ەش قاتىسى جوقتىعىن اڭعاراسىز. سوڭعى ۋاقىتتارى، اۋىر ىندەتپەن قاتار كەلگەن قاڭتار تراگەدياسىنان باستاپ، حالىق ايتارلىقتاي كۇيزەلىسكە ۇشىرادى. قازاقستاننىڭ ەركىنەن تىس، سوعىسقا، باسقا دا سەبەپتەرگە بايلانىستى بولىپ جاتقان ەكونوميكالىق قيىندىق سالدارىنان حالىقتىڭ ءال-اۋقاتى تومەندەدى. وسىنىڭ ءبارى قازىر قوعامدا بايقالىپ قالعان «تەرىستەۋ سيندرومىنا» تۇرتكى بولدى. «تەرىستەۋ سيندرومى» – دۇرىستى دا بۇرىسقا شىعاراتىن، قانداي باستاماعا بولسىن قارسى رەاكتسيا شاقىراتىن قۇبىلىس. الەۋمەتتىك پسيحولوگيانى زەرتتەۋشىلەردىڭ پايىمداۋىنشا، وسى قۇبىلىستى بارىنشا كۇشەيتىپ تۇرعان فاكتور – الەۋمەتتىك جەلىلەر. ياعني، الداعى ۋاقىتتا
-
شاعىن ساراپتاما:شىڭجاڭ ولكەلىك ۇكىمەتى، شەتەلگە وقۋشى جىبەرۋ جۇمىسى
شاعىن ساراپتاما 1934-35 جىلى جاڭا شىڭجاڭ ولكەلىك ۇكىمەتى قۇرىلعان سوڭ شەتەلدەن وقۋ، شەتەلگە وقۋشى جىبەرۋ جۇمىسى كەشەندى جۇزەگە استى. سونىڭ نەگىزىندە ولكەلىك ۇكىمەت سوۆەت وداعىنان وقيتىن جاس تالاپكەرلەرگە كونكۋرس جاريالاپ ارنايى ۇكىمەتتىڭ وقۋ ستيپەندياسىن ءبولدى، ناتيجەسىندە 1935-39 جىلدارى ۇزىن سانى 300-گە تارتا ستۋدەنت سوۆەت وداعىندا ءبىلىم الدى. 1935 جىلدارى شىعىس تۇركىستاندىق ستۋدەنتتەردىڭ ەڭ كوپ وقۋعا تۇسكەن ءبىلىم ورداسى- تاشكەندەگى ساگۋ ەدى، اتاپ ايتقاندا ورتالىق ازيا مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى. تاشكەننەن وقىعان شىڭجاڭدىق ستۋدەنتتەر شىعىس تۇركىستاننىڭ بارلىق ايماقتارىندا ءتۇرلى قىزمەتتە جۇمىس ىستەدى، ولاردى كەيىن “تاشكەنتشىلدەر” دەپ تە اتادى. 1939 جىلدان كەيىن ماسكەۋ مەن شىڭجاڭ ولكەلىك ۇكىمەتتىڭ اراسى ديپلوماتيالىق داعدارىسقا ۇشىرادى، سونىڭ كەسىرىنەن رەسمي ءۇرىمجى سوۆەت وداعى قۇرامىنداعى ستۋدەنت ازاماتتاردى ەلگە شاقىرتىپ الدى. ءبىلىم
-
چۋنتسيندەگى كەزدەسۋ
تاريحي سۋرەت ۋاقىتى: 28 تامىز 1945 ج.; ورىنى: چۋنتسين (重慶) ق-سى; تۇسىنىكتەمە: تاريحي سۋرەتتە اقش-تىڭ قىتايداعى وكىلەتتى ەلشىسى پاتريك حەرلي جانە قىتاي پرەزيدەنتى چان كايشي مەن قكپ توراعاسى ماو. چۋنتسيندەگى كەزدەسۋ كەزىندە ديالوگقا كەلە باستاعان قىتايلىق پارتيا وكىلدەرى الپاۋىت ەل اقش پەن سوۆەت وداعىنىڭ “قىتاي ساياساتىن” جاڭا داعدارىسقا اكەلدى. كورىنىستە ازاماتتىق سوعىستى توقتاتىپ بۇكىلقىتايلىق ماسەلەنى شەشۋ بولعانىمەن ۇلكەن قاستاندىقتىڭ باسى سودان باستالدى. الپاۋىت تاراپتار قىتاي كارتاسىن وزگەرتەتىن جاڭا ديالوگتاردى قىزۋ تالقىلاپ جاتقاندا شىعىس تۇركىستان اۋماعىندا ءبىر ۋاقىتتا ءۇش بىردەي ۋاقىتشا ۇكىمەت ءومىر ءسۇردى. ولار: ءبىرىنشى، وتستاۆكاداعى شەن شيتساي كلانى; ەكىنشى، ۆۋ چجۋنسيننىڭ ۋاقىتشا ۇكىمەتى; ءۇشىنشى، شىعىس تۇركىستان ۋاقىتشا ۇكىمەتى. اقش-تىڭ قىتايداعى وكىلەتتى ەلشىسى پاتريك حەرلي شىعىس تۇركىستان اۋماعىن نازارعا الا
-
87. كىپ-كىشكەنە فوتوبومبا
ۋەببتىڭ MIRI اسپابىن سىناۋ دەرەكتەرىن قاراستىرىپ وتىرعان عالىمدار كۇتپەگەن جاڭالىق اشتى. سىناق كەزىندە باسقا نىسان باقىلانسا دا، ۋەبب تەلەسكوپى ۇلكەندىگى نەبارى 100–200 مەترلىك استەرويدتى كەزدەيسوق ءتۇسىرىپ الىپتى! مارس پەن يۋپيتەر وربيتالارى اراسىنداعى نەگىزگى استەرويدتار بەلدەۋىندە ورنالاسقان دەنە ۋەبب كورگەن ەڭ كىشكەنتاي نىسان بولسا كەرەك. نەگىزگى بەلدەۋدەگى كىشكەنتاي استەرويدتار ءىرى كورشىلەرىنە قاراعاندا ناشار زەرتتەلگەن، ويتكەنى ولاردى وسىنشا قاشىقتان باقىلاۋ قيىن. ۋەببتىڭ بولاشاق ارنايى باقىلاۋلارى استرونومدارعا مۇنداعى 1 كيلومەتردەن كىشى استەرويدتاردى زەرتتەپ، كۇن جۇيەسىنىڭ ءتۇزىلۋ مودەلدەرىن ناقتىلاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. استرونوم توماس ميۋللەردىڭ پىكىرىنشە، توسىنسىي ءۇشىن ۋەببتىڭ وسى كىشكەنە دەنەنى 100 ميلليون كيلومەتر قاشىقتىقتان كورە الاتىن تاڭعاجايىپ سەزىمتالدىعىنا راقمەت ايتۋىمىز كەرەك. جانە بۇل سوڭعى توسىنسىي بولماس. عىلىمي ۇجىم كۇن جۇيەسى جازىقتىعىن (ال كۇن
-
مينيسترلىك سارىشاعاندا زەنيت راكەتاسى بولىمشەلەرىنىڭ ۇرىس اتىستارى وتكەنىن حابارلادى
سارىشاعانداعى اۋە شابۋىلىنان قورعانىس جاتتىعۋى. قازاقستان قورعانىس مينيسترلىگى تاراتقان سۋرەت. اقپان، 2023 جىل. قازاقستان قورعانىس مينيسترلىگى 2 اقپاندا رەسەي جالعا العان سارىشاعان پوليگونىندا اۋە قورعانىس كۇشتەرىنىڭ زەنيت راكەتاسى بولىمشەلەرى ۇرىس اتىسى قيمىلدارىن وتكىزگەنىن حابارلادى. جاتتىعۋدىڭ نەگىزگى ماقساتى “جەكە قۇرامنىڭ اسكەري جانە ازاماتتىق ينفراقۇرىلىم نىساندارىنا جاسالعان اۋە شابۋىلدارىنا تويتارىس بەرۋ دايىندىعىن تەكسەرۋ” دەپ ايتىلادى. قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ حابارلاۋىنشا، “قولدانىستاعى قازىرگى زامانعى زەنيت راكەتاسى كەشەندەرى تسيفرلىق راديولوكاتسيالىق ستانتسيالارمەن جابدىقتالعان”. مينيسترلىكتىڭ حابارلاماسىندا راكەتا كەشەنىنىڭ اتى اتالمايدى. الايدا حابارلامادان رەسەيلىك “بۋك” كەشەنى سىنالىپ جاتقانى بايقالادى. اقپاراتقا قاراعاندا، راديولوكاتسيالىق بارلاۋ قىزمەتى “ۇشاق جانە راكەتاتەكتەس” درونداردى انىقتاعاننان كەيىن جاۋىنگەرلەر دايىن ەمەس پوزيتسيالارعا جىلجىعان. “كەشەندەر ورىستەتىلىپ، شارتتى قارسىلاستىڭ قۇرالدارى جويىلعان”. “زاماناۋي زەنيت راكەتاسى كەشەندەرىنىڭ كومەگىمەن ءبىز ناقتى ۋاقىت رەجيمىندە
load more
