1922 jılı Taşkent qalasında jarıq körgen kitabındağı sureti.
Abaydıñ töte jazumen 1922 jılı Taşkent qalasında jarıq körgen kitabındağı sureti.(Erden Nwrahmettiñ paraqşasınan)
-
-
Urañhay tañbaları
Bwl qoljazba pol'yak tekti orıs zertteuşisi G.E. Grumm-Grjimaylonıñ 1903 jılı Tuva men Batıs Moñğoliyağa jasağan ekspediciyası barısında jazğan kündeliginen alındı. Jazbada Urañhay tañbaları berilgen. Olardıñ qaydan alınğanı jäne atauları jazılğan. Joşı Wlısı tañbalarımen wqsastıq bayqaladı Qajımwrat Tölegenwlı
-
ALDAĞI 30 JILDA AŞILUI IQTIMAL ASTRONOMIYALIQ JAÑALIQTAR
Kelesi milliard sekundta, yağni basqaşa sanağanda, otız jılda astronomiyada qanday jañalıq aşıluı mümkin? Astrofizik, ğılım nasihatşısı, Abdus Salam atındağı Halıqaralıq teoriyalıq fizika ortalığınıñ (Triest, Italiya) zertteuşisi Sergey Popovtıñ maqalasın ıqşamdap audarıp berip otırmız. *** Aldımen ötken 30 jılğa köz tastayıq. Otız jıl bwrın KÜNGE WQSAS JWLDIZDI AYNALATIN PLANETA aşılmağan-twğın jäne ÄLEMNİÑ QAZİR ÜDEY KEÑEYİP bara jatqanın bilmeytinbiz. Birinşi aşılımdı aldın-ala boljau mümkin edi, ekinşisin — joq. Birinşisi ekzoplanetalardı izdeuge bağıttalğan jüyeli eñbektiñ nätijesi bolsa, ekinşisin ğalımdardıñ köbi kütpegen-di. Bwlardı 1960-şı jıldardan bergi eki eñ bastı astronomiyalıq jañalıq dey alamın. Demek bolaşaq iri jetistiktiñ de keybirin boljay alamız, al basqaları tosınnan aşıladı. Jalpı, ğılımi aşılımdardı nelikten boljauğa boladı? Öytkeni köptegen mañızdı
-
1893 jılı 25 qaraşada
1893 jılı 25 qaraşada, Daniyalıq ğalım V.Tomsen qwlpıtastağı bitik jazudıñ qwpiyasın aştı. Ğılımi jañalıq europa qoğamın dür silkindiredi. Tosmen alğaş «türik», «kültegin», «täñiri» degen sözderdi şeşip oqidı. Bitiktastağı jazudıñ kelesi beti qıtay ieroglifimen bädizdelgen-di. Tomsen ierogliftegi esimderdiñ rettik (qaytalanu) jiligine qarap otırıp kelesi betindegi qwpiya tañbalardı birtindep söylete bastaydı. Sol däuirde şığıstanu sonıñ işinde türkitanu salası jeke ğılım retinde abroylı zertteu nısanına aynaldı. V.Tomsen tañbanı şeşip qwpiyasın aşqanımen köne türik tilin bilmeuşi edi, sol sebepti «bwl mätindi oqısa Radlov oqidı» degen. Köp ötpey Radlov, Tomsen şeşken tañbanıñ izinşe mätin joldarın oqığan. Sonımen jwmbaq küyde qalğan tastağı bitik jazuı söyley bastağan… 25 qaraşa küni mañızdı kün. Bitik jazu küni qwttı bolsın!
-
Şoqay Torğaywğlı
“Aqmeşit uezinde belgili qazaq aqsaqaldarınan Şoqay Torğaywğlı 23-nşi dekabrde opat boldı. Qazaqşa atqa mingen jwrt kisisi bolğannıñ üstine öner, bilimniñ kerektiligin erte sezip, zamanğa layıq isterge kirisken adam edi. Mwstafa degen balası osı küni Peterbor universitetinde oqıp jür” “Qazaq” gazeti, №46, 1914 jıl Surette: Şoqay Torğaywlı. Suret N.Grodekovtıñ kitabınan alındı. Serikbol Hasan
-
Gerb auıstıru mäselesi nemese «teristeu sindromı» qalay payda boldı?!
Elimizdiñ gerbin auıstıru turalı Prezidenttiñ wsınısı (o basta wsınıs suretşi-dizayner mamandardan şıqqan siyaqtı) twtas qoğamda bolmağanmen, äleumettik jelilerde äjeptäuir qarsılıq tudırdı. Biraq, bayıptap qarasaq, bwl qarsılıqtıñ qazirgi gerbtiñ qazaq üşin erekşe qasterli nemese estetikalıq twrğıdan minsiz boluına eş qatısı joqtığın añğarasız. Soñğı uaqıttarı, auır indetpen qatar kelgen qañtar tragediyasınan bastap, halıq aytarlıqtay küyzeliske wşıradı. Qazaqstannıñ erkinen tıs, soğısqa, basqa da sebepterge baylanıstı bolıp jatqan ekonomikalıq qiındıq saldarınan halıqtıñ äl-auqatı tömendedi. Osınıñ bäri qazir qoğamda bayqalıp qalğan «teristeu sindromına» türtki boldı. «Teristeu sindromı» – dwrıstı da bwrısqa şığaratın, qanday bastamağa bolsın qarsı reakciya şaqıratın qwbılıs. Äleumettik psihologiyanı zertteuşilerdiñ payımdauınşa, osı qwbılıstı barınşa küşeytip twrğan faktor – äleumettik jeliler. YAğni, aldağı uaqıtta
-
Şağın saraptama:Şıñjañ ölkelik ükimeti, şetelge oquşı jiberu jwmısı
Şağın saraptama 1934-35 jılı jaña Şıñjañ ölkelik ükimeti qwrılğan soñ şetelden oqu, şetelge oquşı jiberu jwmısı keşendi jüzege astı. Sonıñ negizinde ölkelik ükimet Sovet Odağınan oqitın jas talapkerlerge konkurs jariyalap arnayı ükimettiñ oqu stipendiyasın böldi, nätijesinde 1935-39 jıldarı wzın sanı 300-ge tarta student Sovet Odağında bilim aldı. 1935 jıldarı Şığıs Türkistandıq studentterdiñ eñ köp oquğa tüsken bilim ordası- Taşkendegi SAGU edi, atap aytqanda Ortalıq Aziya Memlekettik Universiteti. Taşkennen oqığan Şıñjañdıq studentter Şığıs Türkistannıñ barlıq aymaqtarında türli qızmette jwmıs istedi, olardı keyin “Taşkentşilder” dep te atadı. 1939 jıldan keyin Mäskeu men Şıñjañ ölkelik ükimettiñ arası diplomatiyalıq dağdarısqa wşıradı, sonıñ kesirinen resmi Ürimji Sovet Odağı qwramındağı student azamattardı elge şaqırtıp aldı. Bilim
-
Çuncindegi kezdesu
Tarihi suret Uaqıtı: 28 tamız 1945 j.; Orını: Çuncin (重慶) q-sı; Tüsinikteme: Tarihi surette AQŞ-tıñ qıtaydağı ökiletti elşisi Patrik Herli jäne Qıtay prezidenti Çan Kayşi men QKP törağası Mao. Çuncindegi kezdesu kezinde dialogqa kele bastağan qıtaylıq partiya ökilderi alpauıt el AQŞ pen Sovet Odağınıñ “qıtay sayasatın” jaña dağdarısqa äkeldi. Köriniste azamattıq soğıstı toqtatıp bükilqıtaylıq mäseleni şeşu bolğanımen ülken qastandıqtıñ bası sodan bastaldı. Alpauıt taraptar qıtay kartasın özgertetin jaña dialogtardı qızu talqılap jatqanda Şığıs Türkistan aumağında bir uaqıtta üş birdey uaqıtşa ükimet ömir sürdi. Olar: Birinşi, otstavkadağı Şen Şicay klanı; Ekinşi, Vu Çjunsinnıñ uaqıtşa ükimeti; Üşinşi, Şığıs Türkistan uaqıtşa ükimeti. AQŞ-tıñ qıtaydağı ökiletti elşisi Patrik Herli Şığıs Türkistan aumağın nazarğa ala
-
87. KİP-KİŞKENE FOTOBOMBA
Uebbtıñ MIRI aspabın sınau derekterin qarastırıp otırğan ğalımdar kütpegen jañalıq aştı. Sınaq kezinde basqa nısan baqılansa da, Uebb teleskopı ülkendigi nebäri 100–200 metrlik asteroidtı kezdeysoq tüsirip alıptı! Mars pen YUpiter orbitaları arasındağı Negizgi asteroidtar beldeuinde ornalasqan dene Uebb körgen eñ kişkentay nısan bolsa kerek. Negizgi beldeudegi kişkentay asteroidtar iri körşilerine qarağanda naşar zerttelgen, öytkeni olardı osınşa qaşıqtan baqılau qiın. Uebbtıñ bolaşaq arnayı baqılauları astronomdarğa mwndağı 1 kilometrden kişi asteroidtardı zerttep, Kün jüyesiniñ tüzilu model'derin naqtılauğa mümkindik beredi. Astronom Tomas Myullerdiñ pikirinşe, tosınsıy üşin Uebbtıñ osı kişkene deneni 100 million kilometr qaşıqtıqtan köre alatın tañğajayıp sezimtaldığına raqmet aytuımız kerek. Jäne bwl soñğı tosınsıy bolmas. Ğılımi wjım Kün jüyesi jazıqtığın (al Kün
-
Ministrlik Sarışağanda zenit raketası bölimşeleriniñ wrıs atıstarı ötkenin habarladı
Sarışağandağı äue şabuılınan qorğanıs jattığuı. Qazaqstan qorğanıs ministrligi taratqan suret. Aqpan, 2023 jıl. Qazaqstan qorğanıs ministrligi 2 aqpanda Resey jalğa alğan Sarışağan poligonında äue qorğanıs küşteriniñ zenit raketası bölimşeleri wrıs atısı qimıldarın ötkizgenin habarladı. Jattığudıñ negizgi maqsatı “jeke qwramnıñ äskeri jäne azamattıq infraqwrılım nısandarına jasalğan äue şabuıldarına toytarıs beru dayındığın tekseru” dep aytıladı. Qorğanıs ministrliginiñ habarlauınşa, “qoldanıstağı qazirgi zamanğı zenit raketası keşenderi cifrlıq radiolokaciyalıq stanciyalarmen jabdıqtalğan”. Ministrliktiñ habarlamasında raketa keşeniniñ atı atalmaydı. Alayda habarlamadan reseylik “Buk” keşeni sınalıp jatqanı bayqaladı. Aqparatqa qarağanda, radiolokaciyalıq barlau qızmeti “wşaq jäne raketatektes” drondardı anıqtağannan keyin jauıngerler dayın emes poziciyalarğa jıljığan. “Keşender öristetilip, şarttı qarsılastıñ qwraldarı joyılğan”. “Zamanaui zenit raketası keşenderiniñ kömegimen biz naqtı uaqıt rejiminde
load more
