|  |  |  | 

جاڭالىقتار سپورت تۇلعالار

قاجىمۇقاننىڭ ءومىرىنىڭ سوڭى نەگە جوقشىلىقپەن ءوتتى؟

 Qajimuqanقاجىمۇقان ۇلتىمىزدىڭ ۇلى پەرزەنتى، الىپ كۇش يەسى، تەڭدەسى جوق كاسىپقوي بالۋان بولعانىن كۇللى قازاق بىلەدى. كۇرەس ونەرىنىڭ مايتالمانى بولعان ول – الەم چەمپيونى اتاعىنا قول جەتكىزگەن تۇڭعىش قازاق باتىرى. رەسەي، تۇركيا، مۇحيت اسىپ، امەريكا، اراب ەلدەرىندە تانىمالدىلىعىنىڭ ارتقانى سونشالىق، ونىمەن جەكپە-جەك شىعۋعا وزگە ەلدىڭ بالۋاندارى جۇرەكسىنگەن. الەمنىڭ 28 مەملەكەتىن ارالاپ، سول جەرلەردىڭ مىقتىلارىمەن بەلدەسىپ، قورجىنىنا 56 مەدال سالعان. 

   بىراق بۇل جەردە ايتا كەتەتىن جايت، قازاق بالۋانىنىڭ كۇرەستەگى جەتىستىكتەرىن بىلگەنىمىزبەن، ومىرىندە جاساعان ناعىز جىگىتتىك ىستەرى مەن قيىنشىلىق كەزەڭدەرى ايتىلا بەرمەيدى.

   قاجىمۇقان بايلىق، دۇنيە كوزىن جيناماعان، قولىنداعى بارىن كەدەي-كەپشىككە ۇلەستىرىپ جۇرگەن ەكەن. جاسى 70 شاماسىندا بولسا دا بويىندا قارا كۇشتىڭ سەلى بار ەدى دەيدى كوزىن كورگەن قاريالار. مايدانعا اتتانۋعا ءوتىنىش بىلدىرگەنمەن، ەگدە جاستاسىڭ دەپ قابىلداماي قويادى. ءتىپتى ۇلى وتان سوعىسى جىلدارى ەل ارالاپ، ونەر كورسەتىپ، جينالعان اقشاعا ۇشاق ساتىپ الىپ، قازاق اتىمەن اتاۋىن ءوتىنىپ، ستالينگە حات جازادى. بۇل ماقساتى ورىندالدى دا.

  الايدا، قاجىمۇقان قازاقتىڭ ماڭدايىنا سىيمادى. قازاق بالۋانى قارتايعان شاعىندا كوپ جوقشىلىق، تارشىلىق كورگەن دەسەدى. قالايشا؟ كەزىندە دۇركىرەگەن اتىن تەز ۇمىتقاندارى ما؟ نەمەسە 70-تەن اسقان شاعىندا پايداسى جوق قاريا دەپ ەشكىمگە كەرەك بولماي قالعانى ما؟ ككوزى تىرىسىندە ۇكىمەتتەن قايىر بولماعان، باتىردى ەش ەلەمەگەن. كىشكەنتاي بالالارىمەن ەسكىرگەن كىشكەنتاي لاشىق ۇيدە تۇرعان ەكەن. نەلىكتەن سونشالىقتى سورلانىپ قالدى ەكەن دەگەن سۇراق تۋىندايدى. ءتىپتى، بالۋان كەزىندە جەڭىسكە جەتىپ، ەڭبەگىمەن العان التىن مەدالدارىنىڭ بارلىعىن كۇن كورۋ ءۇشىن ساتۋعا ءماجبۇر بولعان. 

   بۇعان ۇكىمەتتەن قاراجات سۇراپ جازعان حاتى دالەل: «مەن ءومىرىمنىڭ 55 جىلىن كۇرەسكە ارنادىم. تالاي رەت ءولىم اۋزىندا بولدىم. امەريكادان وزگە شەتەلدەردىڭ ءبارىن دە ارالادىم. قازىر جاسىم 75-تە. مەنىڭ قازىرگى تۇرمىس جاعدايىم ناشار» دەپ ءوز قولىمەن 1945 جىلدىڭ 26 ماۋسىمى كۇنى قازاق كسر جوعارعى كەڭەسى تورالقاسىنىڭ توراعاسى ابسامەت قازاقباەۆقا حات جازعان.Qajimuqan Munapas

   بىر جۇتىم سۋ مەن قارا نانعا زارىعىپ وتىرعان جايىم بار، زەينەتاقى تاعايىنداپ بەر دەپ وتىنگەنگەنىمەن، وعان جاۋاپ كەلمەيدى. وسىلايشا، 1948 جىلى قازاق بالۋانى نازالى كۇيمەن دۇنيەدەن وزدى. «قولدا بار التىننىڭ قادىرى جوق» دەپ بەكەر ايتىلماعان. بۇل ماقالامەن ەشكىمگە كىنا تاقپايمىز. ارينە، قازاق بار كەزدە قاجىمۇقان ەسىمى ۇمىتىلماسى انىق. ايتپاعىمىز، تىرناق استىنان كىر ىزدەي بەرگەنشە، بۇگىنگى كەزدە جارق ەتىپ شىعىپ جاتقان ونەرلى جىگىتتەرىمىزدى، بالۋاندارىمىزدى، سپورتشىلارىمىزدى قادىرلەي بىلسەك دەگەن وي عانا…  

گۇلنيسا الداجار 

Kazakh-tv.kz

Related Articles

  • حالقىمىزدىڭ جۇلدىزدىق تۋرالى كوزقاراسى

      حالقىمىزدىڭ جۇلدىزدىق تۋرالى بىلىمدەرى ارابتىڭ «جۇلدىزناماسىنىڭ» مازمۇنىنان پارىقتى. «جۇلدىزناما» اراب ەلىندە يسلام دىنىنەن بۇرىن جازىلعان بولجام كىتاپ. «جۇلدىزنامادا» اسپانداعى جۇلدىزدار مەن ادام سانى تەڭ. ءبىر نارەستە تۋىلعاندا اسپاندا ءبىر جۇلدىز پايدا بولماق. پايدا بولعان جۇلدىز سول بالاعا تاۋەلدى بولىپ، مەيلى كارتەيىپ، مەيلى تۋىلا سالىپ ءولسىن سول ادام ولگەندە اعىپ تۇسپەك. سوندىقتان ءتىرى ادامزات پەن كوكتەگى جۇلدىز سانى تەڭ. جۇلدىزداردىڭ كۇندىز كورىنبەۋى – جەردەگى ادامداردىڭ سورىن جاسىرىپ، سەزدىرگىسى كەلمەگەندىگى. تۇندە كورىنۋ باعىڭ جانادى، دەمىڭدى ال، دەپ ادام پەندەسىنە دەم بەرگەندىگى. ادامزات جۇلدىزداردىڭ ءبولىنىپ ورنالاسۋىنا ساي ورنالاسقان. ءبىز ورتا جۇلدىزداعى ادامدارمىز، سوندىقتان بەلبەۋىمىزدى بەلۋاردان بۋىنامىز. جەر استى جۇلدىزدارىنداعى ادامدار بەلبەۋىن بالتىرىنان بۋىنباق. ءتۇس كورۋ سول پەندەنىڭ كورەتىن كورگىلىگىنەن ارۋاقتاردىڭ، جىنداردىڭ ادامدارعا

  • سارباس رۋى جانە سارتوقاي باتىر

    تاريحتى تۇگەندەۋ، وتكەننىڭ شەجىرەسىن كەيىنگە جالعاۋ – اتادان بالاعا جالعاسقان ەجەلگى ءداستۇر. شەجىرە، ۇلت-رۋ، تايپا تاريحى – اتانى ءبىلۋ، ارعى تاريحتى ءبىلۋ بولىپ قالماستان ۇلتتىڭ ۇلت بولىپ قالىپتاسۋى جولىنداعى باستان كەشكەن سان قيلى وقيعالارى مەن اۋىر تاعدىرىنان دا مول دەرەك بەرەدى. شەجىرە – تۇتاس حالىق تاريحىنىڭ ىرگەتاسى عانا ەمەس، ۇلت پەن ۇلىس تانۋدىڭ الىپپەسى  سانالادى. «قازاق حالقى 200-دەن اسا رۋدان قۇرالسا دا ءار رۋدىڭ ءوز شەجىرەسى بولعان. شەجىرەشىلەر ءجۇز، تايپا، رۋ، اتا تاريحىن تەرەڭ تالداي بىلگەن»(1). پاتشالىق رەسەيدىڭ داۋرەنى اياقتالار تۇستا قازاقتىڭ مەملەكەتتىگىن قالپىنا كەلتىرۋدى ماقسات تۇتقان الاش كوسەمى ءاليحان بوكەيحان (1866-1937) العاشقى بولىپ قازاق تاريحىنىڭ قاجەتتىلىگىن العا تارتىپ، باشقۇرتتىڭ ايگىلى عالىمى ءۋاليدي توعانمەن كەزدەسىپتى. ءۋاليدي توعان ءوزىنىڭ ەستەلىگىندە: «مەن بىرنەشە

  • ماسكەۋ بيرجاسى سانكتسياعا ءىلىندى. تەڭگە مەن قازاقستان بيرجاسىنا قالاي اسەر ەتەدى؟

    حاديشا اقاەۆا قازاقستاندىق قور بيرجاسى يەلەرىنىڭ ءبىرى – ماسكەۋ بيرجاسى رەسەيدىڭ اسكەري اگرەسسياسى سالدارىنان اقش سانكتسياسىنا ىلىكتى. بۇل قازاقستانداعى قور جانە ۆاليۋتا نارىعى مەن تەڭگە باعامىنا قالاي اسەر ەتەدى؟ اقش وسى ايدا رەسەيدەگى ءىرى بيرجا حولدينگىنە سانكتسيا سالدى. امەريكانىڭ قارجى مينيسترلىگى ماسكەۋ بيرجا ارقىلى اسكەري ماقساتقا كاپيتال تارتقان، رەسەي ازاماتتارى مەن “دوس مەملەكەتتەر” “روستەح”، “ۆەرتولەتى روسسي” سياقتى قورعانىس كاسىپورىندارىنىڭ قۇندى قاعازدارىن ساتىپ الىپ، ينۆەستيتسيا قۇيعان دەپ ەسەپتەيدى. رەسەيگە قارسى سانكتسيالار قازاقستانعا دا اسەر ەتەدى. ويتكەنى استانا رەسەي ەكونوميكاسى باسىمدىققا يە ەۋرازيا ەكونوميكا وداعىنا مۇشە. ماسكەۋ – استانانىڭ نەگىزگى ساۋدا سەرىكتەستەرىنىڭ ءبىرى. رۋبل يۋانعا تاۋەلدى. تەڭگەنىڭ جايى نە بولادى؟ ماسكەۋ بيرجاسى سانكتسياعا ىلىنگەننەن كەيىن دوللار جانە ەۋرومەن ساۋدا جاساۋدى توقتاتتى. قازىر

  • الماتىدا اياۋسىز سوققىعا جىعىلعان جىگىتتىڭ ۆيدەوسى: كۇدىكتى ۇستالدى

    ۆيدەو كادرى قازنەتتە اياۋسىز سوققىعا جىعىلعان جىگىتتىڭ ۆيدەوسى تارادى، – دەپ حابارلايدى Tengrinews.kz . ۆيدەودا بەلگىسىز ادام جىگىتكە بىرنەشە سوققى جاسايدى. ديالوگتان جابىرلەنۋشىنىڭ قانداي دا ءبىر قارجىلىق قارىزى بار ەكەنى بەلگىلى بولادى. كادر سىرتىنداعى داۋىس ونىڭ باسىنان ۇرماۋدى سۇرايدى. سكرينشوت الماتى پوليتسياسى كۇدىكتىلەردى ۇستادى. “زورلىق-زومبىلىقپەن وزىنشە بيلىك ەتۋ دەرەگى بويىنشا قىلمىستىق ءىس قوزعالدى. كۇدىكتى ۇستالىپ، ۋاقىتشا ۇستاۋ يزولياتورىنا قامالدى. سونىمەن قاتار، قىلمىسقا قاتىسقانى ءۇشىن ۆيدەوعا تۇسىرگەن ەكىنشى ادام دا ۇستالىپ، ۋاقىتشا ۇستاۋ يزولياتورىنا قامالدى. تەرگەۋ جالعاسىپ جاتىر”، – دەدى الماتى پد ءباسپاسوز قىزمەتى.

  • سامات ءابىش قالاي “سۇتتەن اق، سۋدان تازا” بولىپ شىقتى؟

    ازاتتىق راديوسى ساياساتتانۋشى دوسىم ساتپاەۆ ۇقك توراعاسىنىڭ بۇرىنعى ءبىرىنشى ورىنباسارى، ەكس-پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ نەمەرە ءىنىسى سامات ابىشكە شىققان ۇكىم “قازاقستانداعى رەجيم بولاشاقتى ويلامايتىنىن كورسەتتى” دەيدى قازاقستاندىق ساياساتتانۋشى دوسىم ساتپاەۆ. ساراپشىنىڭ پايىمداۋىنشا، بيلەۋشى “ەليتا” جەكە ىستەرىمەن جانە تاساداعىكەلىسىمدەرمەن اۋرە بولىپ جاتقاندا ەلدە تاعى ءبىر جاڭا الەۋمەتتىك جارىلىسقا اكەلۋى مۇمكىن فاكتورلار كۇشەيىپ كەلەدى. ساياساتتانۋشىرەسەي ءوزىنىڭ ەكونوميكالىق مۇددەلەرى مەن گەوساياسي جوسپارلارىن كەڭىنەن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قازاقستاننىڭ ىشكى ساياساتىنا تىكەلەي اسەر ەتۋگە تىرىسىپ جاتۋى مۇمكىن دەپ تە توپشىلايدى. پۋتين “قاۋىپسىزدىك كەپىلى” مە؟ ازاتتىق: سونىمەن ۇزاق دەمالىس الدىندا وسىنداي ۇلكەن جاڭالىق جاريالاندى. مەيرام الدىندا، 19 ناۋرىزدا قازاقستاندىقتار ءماجىلىس دەپۋتاتىنىڭ پوستىنان سامات ابىشكە شىققان ۇكىم جايلى ءبىلدى. مۇنىڭ ءبارىنىڭ بايلانىسى بار ما الدە كەزدەيسوقتىق پا؟ دوسىم ساتپاەۆ: اڭگىمەنى بۇل ءىستىڭ قۇپيا

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: