|  |  | 

تۇلعالار ادەبي الەم

تەڭىزدى اۋەزوۆتەي سۋرەتتەگەن قازاق جازۋشىسى جوق.

Muhtar ، Galim

مۇحتار ماعاۋين اتامىزبەن سوڭعى رەت جولىققاندا مۇحتار اۋەزوۆتىڭ “ينديا وچەركتەرىن” وقىپ وتىر ەكەن. “نەگە” دەپ سۇراپ ۇلگەرگەم جوق، ءوزى بىردەن ايتتى. “بۇرىندارى بىرنەشە رەت وقىعان نارسە ەدى. تەڭىزدى اۋەزوۆتەي سۋرەتتەگەن قازاق جازۋشىسى جوق. جالپى مۇحيت پەن تەڭىز دەگەن قازاققا سونشالىقتى تانىس دۇنيە ەمەس قوي. اۋەزوۆ مىنا جازباسىندا ءۇندى مۇحيتىنىڭ ادەمى پەيزاجدارىن جاساعان. سول تۇسىن قايتارا وقىپ وتىرمىن” دەدى. ۇيگە كەلە سالا باياعىدا ءبىر بۋكينيستەن ساتىپ العان 1958 جىلى باسىلعان الگى كىتاپتى تاۋىپ الىپ كوز جۇگىرتىپ ەم، مىناداي عاجاپ سۋرەتتەردىڭ ۇستىنەن ءتۇستىم:

“تەڭىز سۋى كۇن باردا جاسىل-كوكشىل جاقسى ءبىر كوڭىلدى رەڭدى بولاتىن. تولقىن كوز تارتاتىن. تەڭىزدىڭ ۇلى تولقىندارى ۇزىن جال بوپ، كەزەكتەپ جاقىنداي بەرەتىن. بايسالدى اۋىر سالماقپەن جاعاعا، تاس جاعاعا وقتىن-وقتىن كۇرس-كۇرس بەرىپ ۇرىلىپ جاتىر. تەڭىز سۋىنىڭ ءدامىن تاتىپ كورىپ ەم، تۇزدىق دەگەن از ءسوز، ودان الدەقايدا اششى. ءوزى گلاۋبەر تۇزى دەسە بولعانداي…” (79-بەت)

“…وسى كۇيدى ويلاي وتىرا كەشكى تەڭىز كورىنىسىنە كوز، كوڭىل قاداۋمەن بولىپ ەك. كۇن باتا بەرە تەڭىزدىڭ ءتۇسى دە ەرتەرەك جانە تەزىرەك سۋىي بەردى. كۇندىز جاسىل-كوكشىل كورىنگەن سۋ ەندى اسپان رايى سۇرلانۋىمەن قاتار بوزعىلت-سارعىش تارتقانداي. ال الىستاعى “ۇشان-تەڭىز” دەيتىن قىيىرسىز، شەكسىز شالقىعان ءورى قورعاسىن رەڭدەنىپ، اۋىرلاي سۇرلاندى. انىق قورعاسىن تەڭىز بەتىندەي. جاقىننان جىراققا دەيىن تەك ءار تۇستان تۋعان ءالسىن-ءالسىن اق كوبىكتەر جۋعان سالماقتى تولقىن كوپىرشىپ بارىپ بۇرق-بۇرق ەتە قالادى. ەندى اڭعارساق ءتۇن تاستاي قاراڭعى تارتىپتى. اندا-ساندا جىراقتا نايزاعاي جارقىلدايدى. تەڭىزدىڭ ءتۇسى تۇندە دە قىزىق وزگەردى. ول كوبىنشە قورعاسىن تارىزدەنسە، كەيدە قالايى، كەيدە كۇمىس اتىپ قالعانداي دا بولادى. الىستان جاقىن جاعاعا قاراي جەدەل كەلە جاتقان تولقىنداردىڭ اقشىل جالىنداي كوبىكتەرى، كەيدە الدەقالاي وت جارىعى جالت ەتكەندەي جارقىراعان كۇمىستەي رەڭدەر، اجارلار اتىپ قالادى. سىيقىرلى سۋىق تولقىندى سۋىق مۇحيت جۇرەككە ىستىق سەزىمدەر تولقىنىن ۇرادى. سۇلۋلىق كوكسەگەن سەزىمدەر تولقىنى…” (81-بەت).

عالىم بوقاشتىڭ facebook پاراقشاسىنان الىندى

Related Articles

  • تۇرسىن جۇمانباي ء«ۇيسىنباي كىتابى»

    تۇرسىن جۇمانباي «ءۇيسىنباي كىتابى»

    بۇل داعاندەل، باقاناس ولكەسىنەن شىققان بي ءۇيسىنباي جانۇزاقۇلى حاقىندا قۇراستىرىلىپ جازىلعان كىتاپ. تىڭ تولىقتىرىلعان ەڭبەكتە بولىس الدەكە كۇسەنۇلى، داعاندەلى بولىسىنىڭ باسشىلارى مەن بيلەرىمەن قاتار ءابدىراحمان ءالىمحانۇلى ءجۇنىسوۆ سىندى ايتۋلى تۇلعالار جايلى اڭگىمە قوزعالعان. ولاردىڭ ەل الدىنداعى ەڭبەكتەرى، بيلىك، كەسىم – شەشىمدەرى، حالىق اۋزىندا قالعان قاناتتى سوزدەرى مەن ءومىر جولدارى، اتا – تەك شەجىرەسى قامتىلعان. سونىمەن قاتار مۇراعات دەرەكتەرىندەگى مالىمەتتەر كەلتىرىلگەن. كىتاپقا ەسىمى ەنگەن ەرلەردىڭ زامانى، ۇزەڭگىلەس سەرىكتەرى تۋرالى جازىلعان كەي ماقالالار، جىر –داستاندار، ۇزىندىلەر ەنگەن. كىتاپ قالىڭ وقىرمان قاۋىمعا ارنالعان. تۇرسىن جۇمانباي «ءۇيسىنباي كىتابى»، - جەبە باسپاسى، شىمكەنت قالاسى.134 بەت تولىق نۇسقاسىن تومەندەگى سىلتەمە ارقىلى وقي الاسىز. ءۇيسىنباي كىتاپ kerey.kz

  • زەلەنسكيدىڭ “جالعىز سەنەرى ءارى وڭ قولى”. اندرەي ەرماك كىم؟

    زەلەنسكيدىڭ “جالعىز سەنەرى ءارى وڭ قولى”. اندرەي ەرماك كىم؟

    رەي فەرلونگ اندرەي ەرماك (سول جاقتا) پەن ۋكراينا پرەزيدەنتى ۆلاديمير زەلەنسكي (وڭ جاقتا). 2019 جىل. اندرەي ەرماك ۇشاقتان تۇسە سالا ءوزىنىڭ باستىعىن قۇشاقتادى. 2019 جىلى قىركۇيەكتە پرەزيدەنت زەلەنسكيمەن جىلى جۇزدەسۋ جاڭادان باستالىپ كەلە جاتقان ساياسي سەرىكتەستىكتىڭ باسى ەدى. بۇل – ەرماكتىڭ رەسەي تۇرمەسىندە وتىرعان 35 ۋكراينالىقتى ماسكەۋدەن الىپ كەلگەن ءساتى. ال 2020 جىلى ەرماك زەلەنسكي اكىمشىلىگىنىڭ باسشىسى بولدى. بىراق ۋكرايناداعى جەمقورلىق شۋىنان كەيىن ونىڭ قىزمەتىنە جۇرتتىڭ نازارى اۋدى. سەبەبى ەرماك ۋكراينا ەنەرگەتيكالىق ينفراقۇرىلىمىنا بولىنگەن قارجى جىمقىرىلعان كوررۋپتسيا سحەماسىندا نەگىزگى رولدە بولعان دەگەن اقپارات تاراعان. بىراق تەرگەۋشىلەر بۇل جايتتىڭ جاي-جاپسارىن تولىق اشقان جوق. ەرماكتىڭ ءوزى ازاتتىقتىڭ ۋكراينا قىزمەتىنىڭ رەسمي ساۋالدارىنا جاۋاپ بەرگەن جوق. سونىمەن زەلەنسكيدىڭ كەڭسەسىن باسقارىپ وتىرعان ەرماك كىم؟ تەلەۆيدەنيەدەن

  • «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى

    «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى

    قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ مادەنيەت كوميتەتىنە قاراستى ۇلتتىق كينونى قولداۋ مەملەكەتتىك ورتالىعىنىڭ تاپسىرىسىمەن «JBF company» كومپانياسى سەمەي قالاسىندا، شىڭعىستاۋ وڭىرىندە، الماتى وبلىسىنىڭ جامبىل اۋدانىندا  «العاشقى كىتاپ» اتتى دەرەكتى بەينەفيلم تۇسىرۋدە. دەرەكتى فيلم ابايدىڭ 1909 جىلى سانكت پەتەربۋرگتەگى يليا بوراگانسكي باسپاسىندا باسىلعان العاشقى شىعارمالار جيناعىنىڭ جارىق كورۋىنە ارنالادى. ۇلى اباي مۇراسىنىڭ قاعاز بەتىنە تاڭبالانۋ تاريحىن باياندايدى. قازىرگى ادامدار بۇرىنعى ۋاقىتتىڭ، اباي زامانىنىڭ ناقتى، دەرەكتى بەينەسىن، سول كەزدەگى ادامداردىڭ الپەتىن، كيىم ۇلگىسىن كوز الدارىنا ەلەستەتۋى قيىن. كوپشىلىكتىڭ ول ۋاقىت تۋرالى تۇسىنىگى تەاتر مەن كينوفيلمدەردەگى بۋتافورلىق كيىمدەر مەن زاتتار ارقىلى قالىپتاسقان. الايدا اباي ۋاقىتىنداعى قازاق تىرشىلىگى، قازاقتاردىڭ بەت-الپەتى، كيىم كيىسى، ءۇي – جايى، بۇيىمدارى تاڭبالانعان مىڭداعان فوتوسۋرەتتەر ساقتالعان. بۇلار رەسەي، تۇركيا، ۇلىبريتانيا

  • ميللياردەر بيلل گەيتس بار بايلىعىن افريكا ەلدەرىنە اۋدارماق

    ميللياردەر بيلل گەيتس بار بايلىعىن افريكا ەلدەرىنە اۋدارماق

    Microsoft كومپانياسىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى جانە الەمدەگى ەڭ باي ادامداردىڭ ءبىرى سانالاتىن بيلل گەيتس ءوزىنىڭ بايلىعىن قايدا جۇمسايتىنىن رەسمي مالىمدەدى. كاسىپكەر افريكا ەلدەرىندەگى دەنساۋلىق ساقتاۋ، ءبىلىم بەرۋ جانە كەدەيلىكپەن كۇرەس سالالارىنا شامامەن 200 ميلليارد دوللار ينۆەستيتسيا سالۋدى جوسپارلاپ وتىر. «جۋىردا مەن ءوز بايلىعىمدى 20 جىلدىڭ ىشىندە تولىقتاي تاراتۋ جونىندە شەشىم قابىلدادىم. قاراجاتتىڭ باسىم بولىگى وسى جەردە، افريكادا، ءتۇرلى ماسەلەلەردى شەشۋگە كومەكتەسۋگە باعىتتالادى»، – دەدى بيلل گەيتس ءوزىنىڭ قورىمەن بىرلەسكەن ءباسپاسوز ءماسليحاتىندا. باستى باسىمدىقتار: – ينفەكتسيالىق اۋرۋلارمەن كۇرەس (سونىڭ ىشىندە بەزگەك، تۋبەركۋلەز، ۆيچ); – انا مەن بالا دەنساۋلىعىن جاقسارتۋ; – اۋىلدىق اۋداندارداعى ءبىلىم بەرۋ ساپاسىن ارتتىرۋ; – تازا اۋىزسۋ مەن سانيتاريا ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ; بيلل گەيتس: «بۇل – قايىرىمدىلىق ەمەس، بۇل – ينۆەستيتسيا.

  • شوقان ۋاليحانۇلى دەگەن ەكەن..

    شوقان ۋاليحانۇلى دەگەن ەكەن..

    ەل اۋزىندا قازاق وقىمىستىلارى ايتتى دەگەن سوزدەر از ەمەس. بەلگىلى عالىم، ەتنوگراف ا. سەيدىمبەك قۇراستىرعان تاريحي تۇلعا، اسقان وقىمىستى شوقان بابامىزدىڭ تاپقىر سوزدەرىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنامىز. * * * ومبىعا وقۋعا جۇرەر الدىندا بالا شوقان اكەسىنىڭ ەل ءىشى ماسەلەسىن شەشۋدەگى كەيبىر وكتەم، وجار قىلىقتارىنا كوڭىلى تولماي، «وقۋعا بارمايمىن» دەپ قيعىلىق سالسا كەرەك. تىپتەن كونبەي بارا جاتقان بالاسىن قاتال شىڭعىس جاردەمشى جىگىتتەرىنە بايلاتىپ الماققا ىڭعايلانىپ: «شىقپاسا كوتەرىپ اكەلىڭدەر، ارباعا تاڭىپ الامىز!» − دەيدى. سوندا دارمەنى تاۋسىلعان شوقان اكەسىنە: «بايلاتپا! ابىلاي تۇقىمىنان بايلانعاندار مەن ايدالعاندار جەتەرلىك بولعان!» − دەپ ءتىل قاتادى. بالا دا بولسا اقيقات ءسوزدى ايتىپ تۇرعان بالاسىنان توسىلعان اكە دەرەۋ شوقاندى بوساتتىرىپ جىبەرەدى. * * * پەتەربۋرگتە سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ءبىر

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: