|  | 

ادەبي الەم

اباي بابا رۋحىنا

10-تامىز – ۇلى ابايدىڭ تۋعان كۇنى

 Abay Qunanbaiuly

 

         تاڭدار اتىپ تاماشا، ارايلانا،

قازىناسىن اقتارعان تالاي دانا.

تولعاندىرىپ، تاڭiردەي تابىنتقانى،

ۇلىلاردىڭ ۇلىسى — اباي عانا.

 

كوز تۇرتكiسiز قاپاستا بار اينالا،

سانسىراساڭ جول تاپپاي سان ويلانا.

نۇرىن سەۋiپ جانىڭنىڭ تۇنەگiنە،

باعىت-باعدار سiلتەيتiن –اباي عانا.

 

تiرلiگiڭدە جاعىلار تالاي جالا،

جۇرەككە ءاجiم تۇسەدi, سولاي جارا.

جالعىز قالىپ جابىرقاپ جۇرگەنiڭدە،

جاراتقان مەن سەنەرiڭ – اباي عانا.

 

جالباڭ قاققان سالتانات سارايدا انا،

سىرتقا تەۋiپ، شالقايىپ قارايدى اعا.

باس-باسىنا بي بولعان بار توبىردان،

تابان تiرەر تiلەكشiڭ –اباي عانا.

 

تۇسiرمەۋگە كiر سىزىق ار-ايناعا،

تۋرا ءجۇرiپ جاقپاسسىڭ تالايعا دا.

ءوز-وزiڭنەن كۇرەسiپ وتەر عۇمىر،

مىڭمەن جالعىز الىسقان –اباي عانا.

 

 

تەمiرقازىق — الاشقا، شاراينا دا،

اسپاندايدى رۋحىڭ سولاي دارا.

اركiم ءوزiن سانايدى دانىشپانعا،

اباي عانا!

…باسقاعا قارايلاما…

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

قايتا-قايتا ابايعا باس ۇراتىن بوپ الدىم،

وتىرام دا وڭاشا،  ويلارىنا قامالدىم.

باز كەشكەلi جۇرگەندە،  قارا تۇنەك  قۇرساۋلاپ،

سىرلاستىم  دا  بيiكتەپ، تۋعان ايداي جاڭاردىم.

 

تابىسقالى  ابايمەن،  كوڭiلiمدە ءجۇر ورلەپ،

پەندەلiكتi    تۇقىرتتىم، ءوزiمدi-ءوزiم  جۇگەندەپ.

يتكە بالاپ  كەي دۇشپان، كەسەك  اتسا سىرتىمنان،

وكiنبەدiم   ءوزi  دە، شوشقالىعىن بiلەر دەپ.

 

سەرگەلدەڭگە تۇسسەم دە، جان سىرىمدى ەل  ۇقپاي،

تاڭiرiمە ءتاۋبا  ەتتiم، تiرلiك كەشتiم تورىقپاي.

اداستىم دا جول ءۇستi, تومەندەدiم، ورلەدiم،

باعىت-باعدار سiلتەدi, اباي-تەمiرقازىقتاي.

 

ءسۇيدiم-كۇيدiم، ورتەندiم ءلاززاتىنان ءشول باستىم،

تالاي-تالاي ارۋدىڭ كوڭiلiندەگi كوزدi اشتىم.

تiلسiز  تiلمەن قۇشتىم دا كوزبەن كوردiم، ءتۇيسiندiم،

جالعىزدىقتان  جالىعىپ بiر سۇلۋمەن قولداستىم.

 

جەتكiزسەم  دەپ ۇل-قىزدى،  “جاپىراعىمدى كوكتەتەم“،

مازالايدى وسى ويلار اسقاق ارمان جوق  بوتەن.

“بەس اسىل iس، بەس دۇشپان“ اماناتىم،  ولاردى،

ارمانسىزبىن  ايتسا جۇرت، “نامىستى،  ادال، تەكتi ەكەن“.

 

بەس كۇن تiرلiك  جالعاندا، جارلى ەمەسپiن، ارلىمىن،

جۇرەگiمنەن وتكiزەم  دۇنيەنiڭ زار،  مۇڭىن.

دiن،  دiلiنە بولمەستەن،  تۇرiنە دە تiلiنە،

قۇشسام دەيمiن  باۋىر دەپ ادامزاتتىڭ بارلىعىن.

 

ءومiر زاڭى جەك كورەر،  ماعان  بiرەۋ ۇناماي،

سان اسۋدان ءوتتiم  دە، سۇرiنسەم  دە قۇلاماي.

تۇمسىقتىعا  شوقىتپاي،  قاناتتىعا قاقتىرماي،

امان ساقتاپ  كەلەدi جۇرەگiمدە  بiر اباي.

 

 

 

 

 

سەرىكجان قاجي

kerey.kz

Related Articles

  • تۇرسىن جۇمانباي ء«ۇيسىنباي كىتابى»

    تۇرسىن جۇمانباي «ءۇيسىنباي كىتابى»

    بۇل داعاندەل، باقاناس ولكەسىنەن شىققان بي ءۇيسىنباي جانۇزاقۇلى حاقىندا قۇراستىرىلىپ جازىلعان كىتاپ. تىڭ تولىقتىرىلعان ەڭبەكتە بولىس الدەكە كۇسەنۇلى، داعاندەلى بولىسىنىڭ باسشىلارى مەن بيلەرىمەن قاتار ءابدىراحمان ءالىمحانۇلى ءجۇنىسوۆ سىندى ايتۋلى تۇلعالار جايلى اڭگىمە قوزعالعان. ولاردىڭ ەل الدىنداعى ەڭبەكتەرى، بيلىك، كەسىم – شەشىمدەرى، حالىق اۋزىندا قالعان قاناتتى سوزدەرى مەن ءومىر جولدارى، اتا – تەك شەجىرەسى قامتىلعان. سونىمەن قاتار مۇراعات دەرەكتەرىندەگى مالىمەتتەر كەلتىرىلگەن. كىتاپقا ەسىمى ەنگەن ەرلەردىڭ زامانى، ۇزەڭگىلەس سەرىكتەرى تۋرالى جازىلعان كەي ماقالالار، جىر –داستاندار، ۇزىندىلەر ەنگەن. كىتاپ قالىڭ وقىرمان قاۋىمعا ارنالعان. تۇرسىن جۇمانباي «ءۇيسىنباي كىتابى»، - جەبە باسپاسى، شىمكەنت قالاسى.134 بەت تولىق نۇسقاسىن تومەندەگى سىلتەمە ارقىلى وقي الاسىز. ءۇيسىنباي كىتاپ kerey.kz

  • «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى

    «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى

    قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ مادەنيەت كوميتەتىنە قاراستى ۇلتتىق كينونى قولداۋ مەملەكەتتىك ورتالىعىنىڭ تاپسىرىسىمەن «JBF company» كومپانياسى سەمەي قالاسىندا، شىڭعىستاۋ وڭىرىندە، الماتى وبلىسىنىڭ جامبىل اۋدانىندا  «العاشقى كىتاپ» اتتى دەرەكتى بەينەفيلم تۇسىرۋدە. دەرەكتى فيلم ابايدىڭ 1909 جىلى سانكت پەتەربۋرگتەگى يليا بوراگانسكي باسپاسىندا باسىلعان العاشقى شىعارمالار جيناعىنىڭ جارىق كورۋىنە ارنالادى. ۇلى اباي مۇراسىنىڭ قاعاز بەتىنە تاڭبالانۋ تاريحىن باياندايدى. قازىرگى ادامدار بۇرىنعى ۋاقىتتىڭ، اباي زامانىنىڭ ناقتى، دەرەكتى بەينەسىن، سول كەزدەگى ادامداردىڭ الپەتىن، كيىم ۇلگىسىن كوز الدارىنا ەلەستەتۋى قيىن. كوپشىلىكتىڭ ول ۋاقىت تۋرالى تۇسىنىگى تەاتر مەن كينوفيلمدەردەگى بۋتافورلىق كيىمدەر مەن زاتتار ارقىلى قالىپتاسقان. الايدا اباي ۋاقىتىنداعى قازاق تىرشىلىگى، قازاقتاردىڭ بەت-الپەتى، كيىم كيىسى، ءۇي – جايى، بۇيىمدارى تاڭبالانعان مىڭداعان فوتوسۋرەتتەر ساقتالعان. بۇلار رەسەي، تۇركيا، ۇلىبريتانيا

  • شوقان ۋاليحانۇلى دەگەن ەكەن..

    شوقان ۋاليحانۇلى دەگەن ەكەن..

    ەل اۋزىندا قازاق وقىمىستىلارى ايتتى دەگەن سوزدەر از ەمەس. بەلگىلى عالىم، ەتنوگراف ا. سەيدىمبەك قۇراستىرعان تاريحي تۇلعا، اسقان وقىمىستى شوقان بابامىزدىڭ تاپقىر سوزدەرىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنامىز. * * * ومبىعا وقۋعا جۇرەر الدىندا بالا شوقان اكەسىنىڭ ەل ءىشى ماسەلەسىن شەشۋدەگى كەيبىر وكتەم، وجار قىلىقتارىنا كوڭىلى تولماي، «وقۋعا بارمايمىن» دەپ قيعىلىق سالسا كەرەك. تىپتەن كونبەي بارا جاتقان بالاسىن قاتال شىڭعىس جاردەمشى جىگىتتەرىنە بايلاتىپ الماققا ىڭعايلانىپ: «شىقپاسا كوتەرىپ اكەلىڭدەر، ارباعا تاڭىپ الامىز!» − دەيدى. سوندا دارمەنى تاۋسىلعان شوقان اكەسىنە: «بايلاتپا! ابىلاي تۇقىمىنان بايلانعاندار مەن ايدالعاندار جەتەرلىك بولعان!» − دەپ ءتىل قاتادى. بالا دا بولسا اقيقات ءسوزدى ايتىپ تۇرعان بالاسىنان توسىلعان اكە دەرەۋ شوقاندى بوساتتىرىپ جىبەرەدى. * * * پەتەربۋرگتە سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ءبىر

  • كىتاپقۇمار جاسقا تەگىن وقۋ باقىتى بۇيىردى

    كىتاپقۇمار جاسقا تەگىن وقۋ باقىتى بۇيىردى

    ادامزات كىتاپقا عۇمىر بويى قارىزدار. كىتاپسىز كەلەشەكتىڭ التىن كىلتىن ەشكىم قولىنا مىقتاپ ۇستاي الماعان. ماردان راحماتۋللا – كىتاپقۇمار ون جەتى جاسار جىگىتتىڭ بويىندا ءوز قاتارلاستارىنىڭ بويىنان تابىلا بەرمەيتىن ۇلى قاسيەت بار. ول – كىتاپقا دەگەن ماحاببات. بۇل ماحابباتتىڭ ءسات ساناپ ارتۋىنىڭ دا سىرى بار. ماردان – اسىلى وسمان، دارحان قىدىرالى سىندى بۇگىنگى قازاق رۋحانياتىنىڭ تىرەگى سانالاتىن ازاماتتار تۋعان توپىراقت تۋىپ-وسكەن. توپىراقتىڭ كيەسىن ءدال وسى كەزدە ەرىكسىز مويىنداي تۇسەسىڭ. قوعامداعى «جاستار كىتاپ وقىمايدى» دەگەن قاساڭ پىكىردى جوققا شىعارۋعا تىرىسقان جاستاردىڭ دا سانى باسىم. كۇن ساناپ ولاردىڭ سانى ارتىپ، كىتاپتىڭ قۇدىرەتىن جەر-جەردە دالەلدەپ باعۋدا. كىتاپقا جانى قۇمار جان ءبىر كۇنىن كىتاپسىز ەلەستەتە المايدى. عۇمىرى كىتاپپەن ەتەنە بايلانعان، وقۋ عۇمىرىنىڭ مانىنە اينالعان جاستاردى

  • «بەيسەنبى مە بۇگىن دەپ، جۇماعا قارسى وتكەنى-اي…» (اباي)

    «بەيسەنبى مە بۇگىن دەپ، جۇماعا قارسى وتكەنى-اي…» (اباي)

    قازاق حالقىنىڭ داڭقتى پەرزەنتى، ۇلى جازۋشى مۇقتار ماعاۋين 85 جاسقا قاراعان شاعىندا دۇنيەدەن وزدى. «بەيسەنبى مە بۇگىن دەپ، جۇماعا قارسى وتكەنى-اي…» (اباي) شۇبارتاۋدا دۇنيەگە كەلدى. جونداعى جوبالاي كەرەيدىڭ ەڭ ۇلكەن ارۋاعى جوبالاي ءبيدىڭ ۇرپاعى ەدى. بايقوتان بي، تومان بي، بەگەش شەشەن، ءۋايىس، تولەۋ اقىن… اتاعى اتالارىنان اسىپ كەتتى… تىرىسىندە ولاي دەگەن جوق… بۇل ءسوزدى دۇنيەدەن وتكەن سوڭ ءبىز ايتىپ وتىرمىز… ءومىرىنىڭ سوڭعى كەزدەرى شەتتە ءوتتى. «ۇكىمەتكە، باسقالارعا دا وكپەم جوق، وكپەلەيتىن ولاردىڭ جاعدايى جوق!» (م.ماعاۋين) دەگەن ەدى ءوزى بەرتىندە. استارى اۋىر، ەڭسەڭدى ەزەردەي سالماقتى ءسوز… دانىشپان ادام نەگە ەلدەن جىراق كەتتى. بۇل «وڭاشا جاتقاندى ۇناتامىن، ەلىمدى ەل قىلماسىن ەرتە سەزىپ… ەلدەن كەتتىم جىراق…» (شاكارىم) دەيتىن كەتىس سياقتى. سوندا دا «كوك

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: