Абай баба рухына

Әдеби әлем

kerey.kz

| Aug 7, 2015

10-тамыз – Ұлы Абайдың туған күні

Таңдар атып тамаша, арайлана,

Қазынасын ақтарған талай дана.

Толғандырып, Тәңiрдей табынтқаны,

Ұлылардың ұлысы — Абай ғана.

Көз түрткiсiз қапаста бар айнала,

Сансырасаң жол таппай сан ойлана.

Нұрын сеуiп жаныңның түнегiне,

Бағыт-бағдар сiлтейтiн –Абай ғана.

Тiрлiгiңде жағылар талай жала,

Жүрекке әжiм түседi, солай жара.

Жалғыз қалып жабырқап жүргенiңде,

Жаратқан мен сенерiң – Абай ғана.

Жалбаң қаққан салтанат сарайда ана,

Сыртқа теуiп, шалқайып қарайды аға.

Бас-басына би болған бар тобырдан,

Табан тiрер тiлекшiң –Абай ғана.

Түсiрмеуге кiр сызық Ар-айнаға,

Тура жүрiп жақпассың талайға да.

Өз-өзiңнен күресiп өтер ғұмыр,

Мыңмен жалғыз алысқан –Абай ғана.

Темiрқазық — Алашқа, шарайна да,

Аспандайды Рухың солай дара.

Әркiм өзiн санайды данышпанға,

Абай ғана!

…Басқаға қарайлама…

Қайта-қайта Абайға бас ұратын боп алдым,

Отырам да оңаша, ойларына қамалдым.

Баз кешкелi жүргенде, қара түнек құрсаулап,

Сырластым да биiктеп, туған айдай жаңардым.

Табысқалы Абаймен, көңiлiмде жүр өрлеп,

Пенделiктi тұқырттым, өзiмдi-өзiм жүгендеп.

Итке балап кей дұшпан, кесек атса сыртымнан,

Өкiнбедiм өзi де, шошқалығын бiлер деп.

Сергелдеңге түссем де, жан сырымды ел ұқпай,

Тәңiрiме тәубә еттiм, тiрлiк кештiм торықпай.

Адастым да жол үстi, төмендедiм, өрледiм,

Бағыт-бағдар сiлтедi, Абай-Темiрқазықтай.

Сүйдiм-күйдiм, өртендiм ләззәтынан шөл бастым,

Талай-талай арудың көңiлiндегi көздi аштым.

Тiлсiз тiлмен құштым да көзбен көрдiм, түйсiндiм,

Жалғыздықтан жалығып бiр сұлумен қолдастым.

Жеткiзсем деп ұл-қызды, “жапырағымды көктетем“,

Мазалайды осы ойлар асқақ арман жоқ бөтен.

“Бес асыл iс, бес дұшпан“ аманатым, оларды,

Армансызбын айтса жұрт, “намысты, адал, тектi екен“.

Бес күн тiрлiк жалғанда, жарлы емеспiн, арлымын,

Жүрегiмнен өткiзем дүниенiң зар, мұңын.

Дiн, дiлiне бөлместен, түрiне де тiлiне,

Құшсам деймiн бауыр деп адамзаттың барлығын.

Өмiр заңы жек көрер, маған бiреу ұнамай,

Сан асудан өттiм де, сүрiнсем де құламай.

Тұмсықтыға шоқытпай, қанаттыға қақтырмай,

Аман сақтап келедi жүрегiмде бiр Абай.

Серікжан ҚАЖИ

kerey.kz

Тұрсын Жұманбай «Үйсінбай кітабы»

kerey.kz

Бұл Дағандел, Бақанас өлкесінен шыққан би Үйсінбай Жанұзақұлы хақында құрастырылып жазылған кітап. Тың толықтырылған еңбекте болыс Әлдеке Күсенұлы, Дағанделі болысының басшылары мен билерімен қатар Әбдірахман Әлімханұлы Жүнісов сынды айтулы тұлғалар жайлы әңгіме қозғалған. Олардың ел алдындағы еңбектері, билік, кесім – шешімдері, халық аузында қалған қанатты сөздері мен өмір жолдары, ата – тек шежіресі қамтылған. Сонымен қатар мұрағат деректеріндегі мәліметтер келтірілген. Кітапқа есімі енген ерлердің заманы, үзеңгілес серіктері туралы жазылған кей мақалалар, жыр –дастандар, үзінділер енген. Кітап қалың оқырман қауымға арналған. Тұрсын Жұманбай «Үйсінбай кітабы», - Жебе баспасы, Шымкент қаласы.134 бет толық нұсқасын төмендегі сілтеме арқылы оқи аласыз. Үйсінбай кітап kerey.kz
«Алғашқы кітап» деректі бейнефильмі

kerey.kz

Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Мәдениет комитетіне қарасты Ұлттық киноны қолдау мемлекеттік орталығының тапсырысымен «JBF company» компаниясы Семей қаласында, Шыңғыстау өңірінде, Алматы облысының Жамбыл ауданында «Алғашқы кітап» атты деректі бейнефильм түсіруде. Деректі фильм Абайдың 1909 жылы Санкт Петербургтегі Илья Бораганский баспасында басылған алғашқы шығармалар жинағының жарық көруіне арналады. Ұлы Абай мұрасының қағаз бетіне таңбалану тарихын баяндайды. Қазіргі адамдар бұрынғы уақыттың, Абай заманының нақты, деректі бейнесін, сол кездегі адамдардың әлпетін, киім үлгісін көз алдарына елестетуі қиын. Көпшіліктің ол уақыт туралы түсінігі театр мен кинофильмдердегі бутафорлық киімдер мен заттар арқылы қалыптасқан. Алайда Абай уақытындағы қазақ тіршілігі, қазақтардың бет-әлпеті, киім киісі, үй – жайы, бұйымдары таңбаланған мыңдаған фотосуреттер сақталған. Бұлар Ресей, Түркия, Ұлыбритания
ШОҚАН УӘЛИХАНҰЛЫ ДЕГЕН ЕКЕН..

kerey.kz

Ел аузында қазақ оқымыстылары айтты деген сөздер аз емес. Белгілі ғалым, этнограф А. Сейдімбек құрастырған тарихи тұлға, асқан оқымысты Шоқан бабамыздың тапқыр сөздерін назарларыңызға ұсынамыз. * * * Омбыға оқуға жүрер алдында бала Шоқан әкесінің ел іші мәселесін шешудегі кейбір өктем, ожар қылықтарына көңілі толмай, «оқуға бармаймын» деп қиғылық салса керек. Тіптен көнбей бара жатқан баласын қатал Шыңғыс жәрдемші жігіттеріне байлатып алмаққа ыңғайланып: «Шықпаса көтеріп әкеліңдер, арбаға таңып аламыз!» − дейді. Сонда дәрмені таусылған Шоқан әкесіне: «Байлатпа! Абылай тұқымынан байланғандар мен айдалғандар жетерлік болған!» − деп тіл қатады. Бала да болса ақиқат сөзді айтып тұрған баласынан тосылған әке дереу Шоқанды босаттырып жібереді. * * * Петербургте Сыртқы Істер министрлігінің бір
Кітапқұмар жасқа тегін оқу бақыты бұйырды

kerey.kz

Адамзат кітапқа ғұмыр бойы қарыздар. Кітапсыз келешектің алтын кілтін ешкім қолына мықтап ұстай алмаған. Мардан Рахматулла – кітапқұмар он жеті жасар жігіттің бойында өз қатарластарының бойынан табыла бермейтін ұлы қасиет бар. Ол – кітапқа деген махаббат. Бұл махаббаттың сәт санап артуының да сыры бар. Мардан – Асылы Осман, Дархан Қыдырәлі сынды бүгінгі қазақ руханиятының тірегі саналатын азаматтар туған топырақт туып-өскен. Топырақтың киесін дәл осы кезде еріксіз мойындай түсесің. Қоғамдағы «жастар кітап оқымайды» деген қасаң пікірді жоққа шығаруға тырысқан жастардың да саны басым. Күн санап олардың саны артып, кітаптың құдіретін жер-жерде дәлелдеп бағуда. Кітапқа жаны құмар жан бір күнін кітапсыз елестете алмайды. Ғұмыры кітаппен етене байланған, оқу ғұмырының мәніне айналған жастарды
«Бейсенбі ме бүгін деп, Жұмаға қарсы өткені-ай…» (Абай)

kerey.kz

Қазақ халқының даңқты перзенті, ұлы жазушы Мұқтар Мағауин 85 жасқа қараған шағында дүниеден озды. «Бейсенбі ме бүгін деп, Жұмаға қарсы өткені-ай…» (Абай) Шұбартауда дүниеге келді. Жондағы Жобалай Керейдің ең үлкен Аруағы Жобалай бидің ұрпағы еді. Байқотан би, Томан би, Бегеш шешен, Уәйіс, Төлеу ақын… Атағы Аталарынан асып кетті… Тірісінде олай деген жоқ… Бұл сөзді дүниеден өткен соң біз айтып отырмыз… Өмірінің соңғы кездері шетте өтті. «Үкіметке, басқаларға да өкпем жоқ, өкпелейтін олардың жағдайы жоқ!» (М.Мағауин) деген еді өзі бертінде. Астары ауыр, еңсеңді езердей салмақты сөз… Данышпан адам неге елден жырақ кетті. Бұл «Оңаша жатқанды ұнатамын, Елімді ел қылмасын ерте сезіп… Елден кеттім жырақ…» (Шәкәрім) дейтін кетіс сияқты. Сонда да «Көк