اتاتەگىمىزدى تورگە شىعارايىق
ارادا ءۇش ۇرپاق اۋىسىپ، 1991 جىلى كەڭەس وداعى ىدىراپ، قازاقستان ءوز ەگەمەندىگىن قولىنا العاننان كەيىن عانا بارىپ، كەيبىر ازاماتتار «وۆ»،«ەۆ» جالعاۋلارىنان باس تارتىپ، جەكە كۋالىكتەرى مەن تولقۇجاتتارىن قازاقىلاندىرا باستادى.
تۇرىك اعايىندارعا ۇقساتىپ ناۋرىزباي ماحمۋد دۇيسەكۇلى بولىپ جازۋ ءۇردىسى دە قالىپتاستى. بۇعان مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى شەرحان مۇرتازا سياقتى ۇلتجاندى تۇلعالار العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ ۇلگى كورسەتكەنى انىق. ءسويتىپ، تولقۇجات پەن جەكە كۋالىكتى تولتىرۋ بارىسىندا فاميلياسى مەن ءوزىنىڭ اتىن جازاتىن ءداستۇر بوي كورسەتە باستادى. سودان كوپ ۇزاماي كەيبىر كىسىلەر فاميلياسىنىڭ سوڭىنا «تەگى» دەگەن جالعاۋلاردى دۇرىس كورىپ سولاي جازعىزدى. رۋلارىن ايشىقتاعاندار دا جەتەرلىك.
الەم حالىقتارىنىڭ قاي قايسىن الىپ قاراساڭ دا وزدەرىنىڭ ۇلتىنا ءتان اتاتەگى بار. اتاپ ايتاتىن بولساق، ارميانداردا «يان»، گرۋزيندەردە «شۆيلي»، «ادزە»، ۋكراينداردا «كو»، پولياكتاردا «سكي»، جاپونداردا، كورەيلەردە باعزى زاماننان قالىپتاسقان اتاتەگىن كورىپ ەرىكسىز سۇيسىنەسىڭ. ولاردى وسى اتاتەگىنە قاراپ-اق قاي ۇلتتىڭ وكىلى ەكەندىگىن وپ-وڭاي اجىراتىپ الۋعا بولادى. وسىعان كەلگەندە ەرىكسىز ويعا باتاسىڭ.
مەنى قازاقتىڭ اتاتەگىنە «اتا» ءسوزىن تىركەپ جازساق قالاي بولار ەدى دەگەن وي كوپتەن بەرى مازالاپ ءجۇر. مىسالى، ناۋرىزباياتا ماحمۇت دۇيسەكۇلى دەپ جازساق، بۇل جەردە «اتا» جالعاۋى، ياعني ماحمۇتتىڭ اتاسىنىڭ كىم ەكەندىگىن ناقتى كورسەتىپ تۇر. بۇل – بىرىنشىدەن، قازاق ازاماتتارى وزدەرىنىڭ اتاتەگىنە «اتا» ءسوزىن تىركەپ جازسا، ونىڭ فاميلياسىنىڭ ءوزى-اق تولقۇجات يەسىنىڭ قازاق ۇلتىنان ەكەنىن بىلدىرسە، ەكىنشىدەن، وزگە قاي ەلگە، قاي جەرگە بارمايىق سول مەملەكەتتىڭ وكىلدەرى تولقۇجاتىمىزعا قاراپ-اق قازاق ەكەنىمىزدى بىردەن ايىرار ەدى. ۋاقىت وتە كەلە «تەگى»، «ءتىڭ»، «ءنىڭ» دەگەن جالعاۋلار «اتا» سوزىنە جول بەرەرى انىق.
بۇگىنگىنىڭ جاستارى شەجىرەنى جەتىك بىلمەگەندىكتەن ءوزىنىڭ تەگىن وسى «اتا» ءسوزى ارقىلى اجىراتىپ، قاننىڭ ارالاسىپ كەتپەۋىنەن ساقتاناتىندىعى حاق.
قازاق حالقى اتاتەگىنە جازىلعاندا نە ۇتامىز؟
1. «اتا» جالعاۋىنان قازاق حالقى ءبىر اتانىڭ بالالارى ەكەنىن بىلدىرەدى.
2.اتا ءسوزى قازاق ۇلتىنا «تايعا تاڭبا باسقانداي» تاڭباسى ەمەس پە؟!
3.ۇلتىمىزدىڭ جۇزگە بولىنبەۋىنە باستى باستاماسى بولادى.
4.ۇلتىمىزدى بىرلىككە، ىنتىماققا شاقىرادى
5.قازاق حالقىن ءتىلىن جانە ءدىنىن قادىرلەۋگە ىقپال ەتەدى.
6.قازاق مەملەكەتىندەگى باسقا ۇلت وكىلدەرىنىڭ باستاۋشىسى بولادى.
7.شەت مەملەكەتتەرگە، قازاق ەلى بولماعان دەگەندەرگە تاباندى ەل ەكەنىمىزدىڭ دالەلى بولادى.
8. ۇلتىمىزدىڭ ادەت-عۇرپىن ساقتاۋعا قادىرلەۋگە اسەرىن تيگىزەدى.
مەنىكى كوپشىلىكتىڭ ورتاسىنا ءوز ۇسىنىس-پىكىرىمدى ءبىلدىرۋ. كىم قالاي قابىلدايدى، ونى اركىمنىڭ ءوز تانىم-تۇيسىگى بىلەدى. بىراق قالاي دەگەنمەن دە، قازاق رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتى مەن ۇكىمەتى،ەلىمىزدىڭ زاڭ شىعارۋشى ورگانى پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتتارى بۇل ماسەلەگە تەرەڭ زەيىن قويىپ تالقىلاسا، قازاق ۇلتىنىڭ ماسەلەسى بولعاندىقتان بۇل قادام كەرەك-اق.
ناۋرىزباياتا
راحىمبەردى دۇيسەكۇلى
پىكىر قالدىرۋ