|  | 

Köz qaras

Atategimizdi törge şığarayıq

Atategimizdi törge şığarayıq

Arada üş wrpaq auısıp, 1991 jılı Keñes Odağı ıdırap, Qazaq­stan öz egemendigin qolına alğannan keyin ğana barıp, keybir azamattar «ov»,«ev» jalğaularınan bas tartıp, jeke kuälikteri men tölqwjattarın qazaqılandıra bastadı.

Türik ağayındarğa wqsatıp Naurızbay Mahmud Düysekwlı bolıp jazu ürdisi de qalıptastı. Bwğan memleket jäne qoğam qayratkeri Şerhan Mwrtaza siyaqtı wltjandı twlğalar alğaş­qılardıñ biri bolıp ülgi körsetkeni anıq. Söytip, tölqwjat pen jeke kuälikti toltıru barısında fami­liyası men öziniñ atın jazatın dästür boy körsete bastadı. Sodan köp wzamay keybir kisiler fami­liyasınıñ soñına «tegi» degen jal­ğaulardı dwrıs körip solay jazğızdı. Ruların ayşıqtağandar da jeterlik.
Älem halıqtarınıñ qay qaysın alıp qarasañ da özderiniñ wltına tän atategi bar. Atap aytatın bolsaq, armyandarda «yan», gruzinderde «şvili», «adze», ukraindarda «ko», polyaktarda «skiy», japondarda, koreylerde bağzı zamannan qalıp­tasqan atategin körip eriksiz süysinesiñ. Olardı osı atategine qarap-aq qay wlttıñ ökili ekendigin op-oñay ajıratıp aluğa boladı. Osığan kelgende eriksiz oyğa batasıñ.
Meni qazaqtıñ atategine «ata» sözin tirkep jazsaq qalay bolar edi degen oy köpten beri mazalap jür. Mısalı, Naurızbayata Mahmwt Düysekwlı dep jazsaq, bwl jerde «ata» jalğauı, yağni Mahmwttıñ atasınıñ kim ekendigin naqtı kör­setip twr. Bwl – birinşiden, qazaq aza­mattarı özderiniñ atategine «ata» sözin tirkep jazsa, onıñ fami­liyasınıñ özi-aq tölqwjat iesiniñ qazaq wltınan ekenin bildirse, ekinşiden, özge qay elge, qay jerge barmayıq sol memlekettiñ ökilderi tölqwjatımızğa qarap-aq qazaq ekenimizdi birden ayırar edi. Uaqıt öte kele «tegi», «tiñ», «niñ» degen jalğaular «ata» sözine jol bereri anıq.
Büginginiñ jastarı şejireni jetik bilmegendikten öziniñ tegin osı «ata» sözi arqılı ajıratıp, qannıñ ara­lasıp ketpeuinen saqtanatındığı haq.

Qazaq halqı atategine jazılğanda ne wtamız?
1. «Ata» jalğauınan qazaq halqı bir atanıñ balaları ekenin bildiredi.

2.Ata sözi qazaq wltına «tayğa tañba basqanday» tañbası emes pe?!

3.Wltımızdıñ jüzge bölinbeuine bastı bastaması boladı.

4.Wltımızdı birlikke, ıntımaqqa şaqıradı

5.Qazaq halqın tilin jäne dinin qadirleuge ıqpal etedi.

6.Qazaq memleketindegi basqa wlt ökilderiniñ bastauşısı boladı.

7.Şet memleketterge, Qazaq eli bolmağan degenderge tabandı el ekenimizdiñ däleli boladı.

8. Wltımızdıñ ädet-ğwrpın saqtauğa qadirleuge äserin tigizedi.

Meniki köpşiliktiñ ortasına öz wsınıs-pikirimdi bildiru. Kim qalay qabıldaydı, onı ärkimniñ öz tanım-tüysigi biledi. Biraq qalay degenmen de, Qazaq Respublikasınıñ memle­keti men ükimeti,elimizdiñ zañ şığa­ruşı organı Parlament Mäjilisiniñ depu­tat­tarı bwl mäselege tereñ zeyin qo­yıp talqılasa, qazaq wltınıñ mäse­lesi bolğandıqtan bwl qadam kerek-aq.
Naurızbayata
Rahımberdi Düysekwlı

Ayqın-aqparat

Related Articles

  • TARIH ĞILIMI QAZİR EZOTERIKALIQ TOPTARDIÑ  MENŞİGİNDE

    TARIH ĞILIMI QAZİR EZOTERIKALIQ TOPTARDIÑ  MENŞİGİNDE

         Şığıstanuşı-tarihşı Ömir Twyaqbaydıñ bwrında da «Qazaqqa qanday tarih kerek? Täuelsizdik kezeñinde jasalğan tarihi mistifikaciyalar hronikası» dep atalatın maqalasın  (22.05. 2025. Zhasalash.kz) oqıp em. Riza bolğam. Jaqında Ö. Twyaqbaydıñ «Qazaqstanda tarihi bwrmalaular men mifterge tosqauıl qoyudıñ joldarı» (02.10. 2025. Zhasalash.kz) attı tağı bir maqalasımen jäne tanıstıq. Öte özekti mäseleni köteripti. Tarihta orın alıp jürgen jağımsız jayttar turasında oy tolğaptı. Jurnalisterdi, blogerlerdi ayıptaptı. Tarihtan arnayı käsibi dayındığı joq, bärin büldirip boldı dep.  Keleñsizdikti toqtatudıñ naqtı joldarın wsınıptı. Bwğan da köñilimiz bek toldı. Äytse de tarihtı bwrmalauğa, öz ötirikterin nasihattauğa tek jurnalister men blogerler ğana emes, «arnayı käsibi dayındığı bar» «tarihşılardıñ» da «zor üles» qosıp jatqanın bayandap, aytılğan pikirdi odan äri örbitip, jalğastırayıq.

  • JALBIRWLI QOYBAS JAYINDAĞI KÜMÄNDİ KÖÑİRSİK ÄÑGİMELER

    JALBIRWLI QOYBAS JAYINDAĞI KÜMÄNDİ KÖÑİRSİK ÄÑGİMELER

                          1. AMANDIQ KÖMEKOVTİÑ AYTIP JÜRGENİ – AYĞAQSIZ BOS SÖZDER        Qazaqstannıñ batıs aymağında ğwmır keşken önerpazdıñ biri – Jalbırwlı Qojantay  jaylı soñğı kezde qisını kelispeytin neşe türli äñgimeler örip jür. Mwnıñ basında twrğandardıñ biri – Amandıq Kömekov. Bwrında da onıñ, basqa da kisilerdiñ eldi adastıratın negizsiz sözderine baylanıstı naqtı dälelder keltirip, «Qwlan qwdıqqa qwlasa, qwrbaqa qwlağında oynaydı» degen ataumen tüzgen sın maqalamızdı respublikalıq «Türkistan» gazeti (28.09. 2023 jıl) arqılı jwrt nazarğa wsınğanbız-dı. Äleumettik jelide Azamat Bitan esimdi blogerdiñ juırda jariyalağan video-tüsiriliminde A. Kömekov öziniñ sol bayağı «äläuläyine» qayta basıptı. Sözin ıqşamdap bereyik, bılay deydi ol: «1934 älde 1936 jılı (?) Mäskeude ötkiziletin

  • JARAYSIÑDAR, ÄZERBAYJAN

    JARAYSIÑDAR, ÄZERBAYJAN

    Olar QR Wlttıq qorğanıs universitetinde orıs tilinde oqudan bas tartqan. Nege solay ? Öytkeni olar qazaq tilin tañdağan! Qazir universitette qazaq tili kurstarı aşılıp jatır. Aytqanday, Äzerbayjandarğa tilimizdi qoldağanı üşin qwrmet pen qwrmet. Olar nağız bauırlas halıq ekenin körsetti. Biraq qazir bizdiñ qorğanıs ministrligine swraqtar tuındaydı. Bwğan deyin barlıq şeteldikterdi orısşa üyretip pe edi? Bireu ne swraydı? Äyteuir, bilim – qazaq tilin nasihattaudıñ eñ jaqsı täsili. Al nege orıs tilinde oqıtadı? Al kim üşin? Eñ qızığı, osınıñ bärin tek Äzerbayjandardıñ arqasında ğana biletin bolamız. Al nege bwrın qazaqşa oqıtpağan, eñ bolmasa keybir elderde. Nege sol qıtay tilin orısşa üyretedi? Ruslan Tusupbekov

  • Ukraina(SBU) «Pautina» strategiyalıq operaciyası

    Ukraina(SBU) «Pautina» strategiyalıq operaciyası

    Bügin Ukraina qauipsizdik qızmeti (SBU) «Pautina» dep atalatın strategiyalıq operaciyasın jüzege asırıp, Reseydiñ äskeri aviaciyasın nısanağa aldı. Ukraiana tarabı operaciya barısında Reseydiñ 41 soğıs wşağı joyılğan alğa tarttı. Olar Reseydiñ A-50, Tu-95MS jäne Tu-22M3 sındı strategiyalıq bombalauşı wşaqtarın isten şığarıp, 2 milliard dollar şığınğa batırğan. Ukrainanıñ arnayı qızmeti operaciyanı jüzege asıruğa bir jarım jıl boyı dayındalıptı. Operaciya barısın Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiydiñ özi baqılağan, al onıñ orındaluın SBU basşısı Vasiliy Malyuk pen arnayı jasaqtardıñ üylestirilgen wjımı atqarğan. Ukraina tarabı aldımen FPV-drondardı Reseyge kontrabandalıq jolmen jetkizedi. Artınşa – ağaştan jasalğan şağın üyler jiberedi. Drondar sol üylerdiñ şatırınıñ astına tığılğan. Keyin bwl üyler jük kölikterge tielip, Reseydiñ işki aumaqtarına jetkiziledi. Däl sät

  • Til jöninde talay jazıldı ğoy…

    Til jöninde talay jazıldı ğoy…

    Biraq bwrınnan aytılatın eki princip sol bayağı özgermeydi. Sebebi onı uaqıt jäne özge elderdiñ täjiribesi däleldedi: 1. Zañ, jarlıq, ereje, şeşimdermen tilge swranıs tuğızu. Onsız til eşkimge kerek emes. Til aqşa tabuğa, bilim aluğa, özgemen baylanısqa tüsuge qajet bolğanda ğana swranısqa ie boladı, sonda ğana adamdar mäjbürli türde üyrenedi. Şetelde oqığıñ kele me, IELTS, TOEFL tapsır. Ol üşin ağılşın oqı. Halıqaralıq kompaniyada istep, köp jalaqı alğıñ kele me, aldıñğı söylemde jazılğan şarttardı orında. Swranıs tuğızu mehanizmi osılay jwmıs isteydi. 2. Til iesi sanalatın wlt ökilderiniñ principşildik tanıtuı. YAğni, tiliñ keñ tarasın deseñ, onı keñ qoldan. Üyde, tüzde, basqa jaqta. Angliyada türiktiñ kafesine kirseñ, özara türikşe söylesetin. Astanada üy jöndeymiz dep

Pikir qaldıru

Elektorndı poştañız sırtqa jariyalanbaydı. Belgi qoyılğan öristi toltıru mindetti *

Atı-jöni *

Email *

Saytı

Kerey.kz/Kerey.kz

Biz turalı:

Tel: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz tiñ bwrınğı nwsqasın http://old.kerey.kz ten oqi alasızdar!

KEREY.KZ

Sayt materialdarın paydalanğanda derekközge silteme körsetu mindetti. Avtorlar pikiri men redakciya közqarası säykes kele bermeui mümkin. Jarnama men habarlandırulardıñ mazmwnına jarnama beruşi jauaptı.

Sayt sanağı: