|  | 

ادەبي الەم

پەزيا كەربۇعىسى

 

Aqilbek Dalelulyاقىلبەك دالەلبەكۇلى 1974جىلى قحر-داعى

التاي ايماعى كوكتوعاي اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن.

ونى قىتاي قازاقتارى <<پەزيا كەربۇعىسى>> دەپ اتاۋعا

داعدىلانىپ كەتكەن.

قانسوناردا باسىلعان ءىزدىڭ ءوزى بايىرعى

سۇرەندەرمەن كەلىسە بەرمەيدى،

اقىلبەكتىڭ ءىزى جاڭاشا سۇرەن رەتىندە قارالادى،

ءبورى سوقپاقتى بوز دالاداعى <<پوەزيا كەربۇعىسىنىڭ>>

سەزىم شىرپىسىنا تامدىرعان الاۋ وتى بۇكىل شىعىس القابىنان شۇباتىلا جەتىپ مىنەكي اتىراۋعا دەيىن دامىل تاپپاقشى.

 

 

 

 

 

 

ىڭكارلىق

 

كەڭ كەۋدەمە كەرۋەن تارتقان نۇرلارى ،

مەن ومىرگە ىنكار ەدىم …

وزىمشە !

قىتىعى مول قىيال دەيتىن قىرداعى ،

…قىيىلامىن ،

قىرشىن ءۇمىت كوز ىلسە…

 

ەنتەلەتىپ جان- ءدىلىمدى ءبىر باقىت ،

ەرتەگىدەي !

ەرتە ، ەرتە ، ەرتەدەن ،

جالعىز ساۋلە بار جالعاندا ، جىرلاتىپ -

جانارىمەن جۇرەگىمدى ورتەگەن .

 

بال موينىنا مىڭ بوياۋلار اسىلىپ ،

قىزىل- جاسىل جاپىراعىنا قونعان ءنار.

و، داريعا !

مىڭ جۇرەككە جول الىپ ،

ول تۋرالى ءان سالاتىن ورماندار .

 

سامال ەسكەن ساحارانىڭ تۇنىنەن ،

كىسىنەسە اڭساپ ارمان – ارعىماق ،

تاۋدىڭ تازا ءنىلىن سورعان تىلىمەن ،

ول ءجايىندا جىر وقىيتىن بال بۇلاق .

 

ءبىر عاجاپ ناز مىيىعىندا كىلكىگەن ،

سول بەينە ءۇشىن وزەگىمدى وت قارىپ…

جانارتاۋداي قايتا – قايتا سىلكىنەم ،

ۇشقىندارىم اسپان جاققا اتتانىپ…

 

جانعا شەككەن جازىمىشتىڭ جازۋىن ،

مەن – قىزعىش قۇس !

…ىنكار ،

ءومىر ،

ساۋلەگە …

سەن – جالىنسىڭ ،

ناركەس بەينە- نازىگىم ،

سالقىن تارتپاي سالا بەر سان اۋرەگە !!

 

سىبەرلە جاڭبىر

 

اعىل دا تەگىل وقىلعان ويلى جىر ما ەدىڭ ،

سىبەرلە ، ءجاڭبىر !

جانىمنىڭ جۋشى كىربەڭىن .

تىنىشتىق- كىيە تۇمارىن تاعىپ موينىما ،

تىڭداعىم كەلىپ تۇر مەنىڭ…

 

شىمشىلاپ تۇندەر ،

شىيرىقتىرىپ قىسقا كۇن وتكەن ،

كەۋدەمە كەرمەك تامشىنى  ، ءجاڭبىر ، تۇنەتپەن !

جاۋراعان سەزىم جاپىراقتارىن جىلىتىپ ،

ۇشىرشى كەپتەر جۇرەكتەن .

 

بۇلتتارىڭ سەنىڭ – جۇلدىزدىڭ بۇيرا جولاعى ،

بۇلتتارىم مەنىڭ – بۇرقانعان مۇڭنىڭ بورانى .

قۇلازىپ كەتتىم عۇمىرلار ءۇشىن قاڭباقتاي ،

بەلگىسىز قايدا قونارى .

 

جاتىرقاپ كوڭىل جاندىكتەرىنەن نارىقتىڭ ،

قالعانداي قۇمدا ، قاتالاپ قانشا تالىقتىم .

سىبەرلە ، ءجاڭبىر !

سىلكىنىپ الىپ قاعايىن ،

قايمانا شاڭىن حالىقتىڭ !!

 

ساۋلە

 

ويعا باتىپ … و ، باتىسىم- شىعىسىم !

توسىت كوتەر ، توسىن تۋعان جىر ءۇشىن .

اڭىزداعى الىپ قارا كولەڭكە ،

كۇن نۇرىنا سۋارىپ تۇر قىلىشىن .

 

جەر !

تىرشىلىك !

كەرۋەن كوشىپ ، يت ۇرگەن ،

كۇرسىنەمىن ، كۇڭىرەنسە كۇيكى ىنگەن .

سۇرەنى كوپ ، سۇيكىمى جوق پەندەنىڭ ،

سۇر كوكەككە ۇقساتامىن سىيقىن مەن .

 

كەرمالداسقان كۇدىك جانە توتى – ءۇمىت ،

كەڭىستىككە زاۋال بولىپ وقىلىپ .

دالا جاتىر اڭساپ اسپان داۋىسىن ،

بارا جاتىر كەرىم ساۋلە كەتىلىپ .

 

جەر- ۇجىماق !

وزەگىندە ءومىر بار ،

ءومىر ءۇشىن ورتەنە قول سوعىڭدار .

عالاماتىن قايدان ۇقسىن عارىشتىڭ ،

توپىراققا تامىر تارتپاس ءتوبىرلار .

 

شانشىپ نايزا – كىرپىگىمدى كوككە مەن ،

كۇن كوزىنەن كۇرەڭىتكەن وت كورەم …

سوڭعى شۋاق مىڭ جۇرەككە توكتى اراي ،

و، داريعا !

ەرنىن تىستەپ ەپپەنەن .

 

جاپىراقتار ايىپ تاعىپ اڭعالعا ،

قاراڭعىلىق ءجايلاپ …

قالدىم ارماندا !

ساۋلە شاشىپ كەتۋ كەرەك – اۋ ،

مارجان- عۇمىر ۇزىلگەنشە …

بار ماڭعا !

 

رۋحىنداي وقىس سونگەن ساۋلەنىڭ ،

ەگىز جۇلدىز جاندى… جالعاپ داۋرەنىن .

ايحاي ،جالعان !

كەۋدەمە ەنگەن الەمنىڭ ،

كەرەمەتىن جىرلاي الماي اۋرەمىن…

 

———————————————–

kerey.kz

Related Articles

  • تۇرسىن جۇمانباي ء«ۇيسىنباي كىتابى»

    تۇرسىن جۇمانباي «ءۇيسىنباي كىتابى»

    بۇل داعاندەل، باقاناس ولكەسىنەن شىققان بي ءۇيسىنباي جانۇزاقۇلى حاقىندا قۇراستىرىلىپ جازىلعان كىتاپ. تىڭ تولىقتىرىلعان ەڭبەكتە بولىس الدەكە كۇسەنۇلى، داعاندەلى بولىسىنىڭ باسشىلارى مەن بيلەرىمەن قاتار ءابدىراحمان ءالىمحانۇلى ءجۇنىسوۆ سىندى ايتۋلى تۇلعالار جايلى اڭگىمە قوزعالعان. ولاردىڭ ەل الدىنداعى ەڭبەكتەرى، بيلىك، كەسىم – شەشىمدەرى، حالىق اۋزىندا قالعان قاناتتى سوزدەرى مەن ءومىر جولدارى، اتا – تەك شەجىرەسى قامتىلعان. سونىمەن قاتار مۇراعات دەرەكتەرىندەگى مالىمەتتەر كەلتىرىلگەن. كىتاپقا ەسىمى ەنگەن ەرلەردىڭ زامانى، ۇزەڭگىلەس سەرىكتەرى تۋرالى جازىلعان كەي ماقالالار، جىر –داستاندار، ۇزىندىلەر ەنگەن. كىتاپ قالىڭ وقىرمان قاۋىمعا ارنالعان. تۇرسىن جۇمانباي «ءۇيسىنباي كىتابى»، - جەبە باسپاسى، شىمكەنت قالاسى.134 بەت تولىق نۇسقاسىن تومەندەگى سىلتەمە ارقىلى وقي الاسىز. ءۇيسىنباي كىتاپ kerey.kz

  • «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى

    «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى

    قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ مادەنيەت كوميتەتىنە قاراستى ۇلتتىق كينونى قولداۋ مەملەكەتتىك ورتالىعىنىڭ تاپسىرىسىمەن «JBF company» كومپانياسى سەمەي قالاسىندا، شىڭعىستاۋ وڭىرىندە، الماتى وبلىسىنىڭ جامبىل اۋدانىندا  «العاشقى كىتاپ» اتتى دەرەكتى بەينەفيلم تۇسىرۋدە. دەرەكتى فيلم ابايدىڭ 1909 جىلى سانكت پەتەربۋرگتەگى يليا بوراگانسكي باسپاسىندا باسىلعان العاشقى شىعارمالار جيناعىنىڭ جارىق كورۋىنە ارنالادى. ۇلى اباي مۇراسىنىڭ قاعاز بەتىنە تاڭبالانۋ تاريحىن باياندايدى. قازىرگى ادامدار بۇرىنعى ۋاقىتتىڭ، اباي زامانىنىڭ ناقتى، دەرەكتى بەينەسىن، سول كەزدەگى ادامداردىڭ الپەتىن، كيىم ۇلگىسىن كوز الدارىنا ەلەستەتۋى قيىن. كوپشىلىكتىڭ ول ۋاقىت تۋرالى تۇسىنىگى تەاتر مەن كينوفيلمدەردەگى بۋتافورلىق كيىمدەر مەن زاتتار ارقىلى قالىپتاسقان. الايدا اباي ۋاقىتىنداعى قازاق تىرشىلىگى، قازاقتاردىڭ بەت-الپەتى، كيىم كيىسى، ءۇي – جايى، بۇيىمدارى تاڭبالانعان مىڭداعان فوتوسۋرەتتەر ساقتالعان. بۇلار رەسەي، تۇركيا، ۇلىبريتانيا

  • شوقان ۋاليحانۇلى دەگەن ەكەن..

    شوقان ۋاليحانۇلى دەگەن ەكەن..

    ەل اۋزىندا قازاق وقىمىستىلارى ايتتى دەگەن سوزدەر از ەمەس. بەلگىلى عالىم، ەتنوگراف ا. سەيدىمبەك قۇراستىرعان تاريحي تۇلعا، اسقان وقىمىستى شوقان بابامىزدىڭ تاپقىر سوزدەرىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنامىز. * * * ومبىعا وقۋعا جۇرەر الدىندا بالا شوقان اكەسىنىڭ ەل ءىشى ماسەلەسىن شەشۋدەگى كەيبىر وكتەم، وجار قىلىقتارىنا كوڭىلى تولماي، «وقۋعا بارمايمىن» دەپ قيعىلىق سالسا كەرەك. تىپتەن كونبەي بارا جاتقان بالاسىن قاتال شىڭعىس جاردەمشى جىگىتتەرىنە بايلاتىپ الماققا ىڭعايلانىپ: «شىقپاسا كوتەرىپ اكەلىڭدەر، ارباعا تاڭىپ الامىز!» − دەيدى. سوندا دارمەنى تاۋسىلعان شوقان اكەسىنە: «بايلاتپا! ابىلاي تۇقىمىنان بايلانعاندار مەن ايدالعاندار جەتەرلىك بولعان!» − دەپ ءتىل قاتادى. بالا دا بولسا اقيقات ءسوزدى ايتىپ تۇرعان بالاسىنان توسىلعان اكە دەرەۋ شوقاندى بوساتتىرىپ جىبەرەدى. * * * پەتەربۋرگتە سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ءبىر

  • كىتاپقۇمار جاسقا تەگىن وقۋ باقىتى بۇيىردى

    كىتاپقۇمار جاسقا تەگىن وقۋ باقىتى بۇيىردى

    ادامزات كىتاپقا عۇمىر بويى قارىزدار. كىتاپسىز كەلەشەكتىڭ التىن كىلتىن ەشكىم قولىنا مىقتاپ ۇستاي الماعان. ماردان راحماتۋللا – كىتاپقۇمار ون جەتى جاسار جىگىتتىڭ بويىندا ءوز قاتارلاستارىنىڭ بويىنان تابىلا بەرمەيتىن ۇلى قاسيەت بار. ول – كىتاپقا دەگەن ماحاببات. بۇل ماحابباتتىڭ ءسات ساناپ ارتۋىنىڭ دا سىرى بار. ماردان – اسىلى وسمان، دارحان قىدىرالى سىندى بۇگىنگى قازاق رۋحانياتىنىڭ تىرەگى سانالاتىن ازاماتتار تۋعان توپىراقت تۋىپ-وسكەن. توپىراقتىڭ كيەسىن ءدال وسى كەزدە ەرىكسىز مويىنداي تۇسەسىڭ. قوعامداعى «جاستار كىتاپ وقىمايدى» دەگەن قاساڭ پىكىردى جوققا شىعارۋعا تىرىسقان جاستاردىڭ دا سانى باسىم. كۇن ساناپ ولاردىڭ سانى ارتىپ، كىتاپتىڭ قۇدىرەتىن جەر-جەردە دالەلدەپ باعۋدا. كىتاپقا جانى قۇمار جان ءبىر كۇنىن كىتاپسىز ەلەستەتە المايدى. عۇمىرى كىتاپپەن ەتەنە بايلانعان، وقۋ عۇمىرىنىڭ مانىنە اينالعان جاستاردى

  • «بەيسەنبى مە بۇگىن دەپ، جۇماعا قارسى وتكەنى-اي…» (اباي)

    «بەيسەنبى مە بۇگىن دەپ، جۇماعا قارسى وتكەنى-اي…» (اباي)

    قازاق حالقىنىڭ داڭقتى پەرزەنتى، ۇلى جازۋشى مۇقتار ماعاۋين 85 جاسقا قاراعان شاعىندا دۇنيەدەن وزدى. «بەيسەنبى مە بۇگىن دەپ، جۇماعا قارسى وتكەنى-اي…» (اباي) شۇبارتاۋدا دۇنيەگە كەلدى. جونداعى جوبالاي كەرەيدىڭ ەڭ ۇلكەن ارۋاعى جوبالاي ءبيدىڭ ۇرپاعى ەدى. بايقوتان بي، تومان بي، بەگەش شەشەن، ءۋايىس، تولەۋ اقىن… اتاعى اتالارىنان اسىپ كەتتى… تىرىسىندە ولاي دەگەن جوق… بۇل ءسوزدى دۇنيەدەن وتكەن سوڭ ءبىز ايتىپ وتىرمىز… ءومىرىنىڭ سوڭعى كەزدەرى شەتتە ءوتتى. «ۇكىمەتكە، باسقالارعا دا وكپەم جوق، وكپەلەيتىن ولاردىڭ جاعدايى جوق!» (م.ماعاۋين) دەگەن ەدى ءوزى بەرتىندە. استارى اۋىر، ەڭسەڭدى ەزەردەي سالماقتى ءسوز… دانىشپان ادام نەگە ەلدەن جىراق كەتتى. بۇل «وڭاشا جاتقاندى ۇناتامىن، ەلىمدى ەل قىلماسىن ەرتە سەزىپ… ەلدەن كەتتىم جىراق…» (شاكارىم) دەيتىن كەتىس سياقتى. سوندا دا «كوك

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: