Birneşe retki Orta Şığıs soğısında Arab elderiniñ äsker sanı men qaru – jaraq sanı Izrail'den neşe ese köp bola twra ne üşin auır jeñiliske wşırap, Izrail'di jer betinen joğaltu bılay twrsın, kerisinşe, özderiniñ territoriyalarınan ayrılıp qaldı?

Bwl jerde neşe türli sebepter bar bolsada, eñ negizgi sebep – eki jaqtıñ soğıs maqsatında.

Bılayşa aytqanda, ne üşin soğıs jasaymız degen mäsele.

Izrail' ne üşin soğıs qimıldarın jürgizedi?

Sebebi öte oñay. Egerde, Izrail' soğıs jasamasa, äri, soğısta jeñilis tapsa, eki mıñ jıldan beri sergeldeñde jürgen yahudi wltınıñ äreñ degende qwrğan memleketi bir jolata oyran boladı. Sondıqtan, Izrail'ge soğısta jeñip şığu arqılı öz ömirin saqtap qaludan basqa jol joq.

Al, qarsı jaqqa keler bolsaq: Arab memleketteri ne üşin soğıs jasaydı?

Olar aytqan neşe türli sebepter bolsada, mäsele – ol elderdiñ jeke müddelerinde bolıp twr.

Biz bes retki (1948, 1956, 1967, 1973, 1982 jj.) Orta Şığıs soğısınıñ artqı körinisine nazar audırıp köreyik.

Jünie jüzilik ekinşi soğıs ayaqtalğannan keyin Palestin öñirinde qaqtığıs barğan sayın wlğayıp, eki jaq ortasında ülken qayşılıq payda boldı. 1948j. BWW – ı ”Palestina territoriyasın bölu basqaru” qararın maqwldadı. Qarar boyınşa ”Palestin territoriyası ekige bölinip; jartısında arabtar Palestina memleketin qwrıp ömir süriñder, jartısında evreyler Izrail' memleketin qwrıp ömir süriñder”- delingen edi. Bwl qararğa yahudiler qattı razı boldı. Äyteuir, olarğa kişkentay bolsada ömir süruge bolatın meken bwyırıldı. Alayda, bwl qararğa arabtar qattı narazı boldı. Sonımen, mañındağı arab elderi (Egipet, Suriya, Livan, Sırtqı Iordaniya, Irak qatarlılar) birlesip Izrail'ge äskeri şabuıl jasadı. Mine, bwl – Birinşi retki Orta Şığıs soğısı edi.

Soğısta sonşama köp arab elderiniñ birikken armiyası tas – talqan bolıp jeñildi. Izrail' soğısta jeñip şığıp, tabıstı türde öz ornı men territoiyasın bekemdep aldı. Jäne, azıraq Palestin jerine ie boldı. Bwl soğısta birikken arab armiyası jeñildi, biraq, Palestina özin – özi taba almay qalatınday jeñilip ketpegen. Üytkeni, BWW – ı arabtarğa Palestina memleketin qwrıp alıñdar degen territoriya älide arabtardıñ qolında edi… Biraq, bwl jerler evreyler jağınan emes, basqa arab elderi jağınan basıp alındı. Bwrınğı Palestinge täueldi jerdiñ şığıs jağın Iordaniya, batıs jağın Egipet ielenip aldı. Qalğan jartısında BWW – nıñ qararı boyınşa evreyler memleket qwrıp aldı. Qalğan jartısında Palestin arabtarı memleket qwrayın dese, bwl jerdi arab tuıstarı bölisip alğan edi…

Birinşi retki Arab – Izrail' soğısında kim jeñdi?

Jauabı oñay. Izrail' jeñdi, memleket qwrıp aldı. Arab elderi de soğısta jeñilgenimen bäribir payda kördi. Olarda territoriyağa ie boldı. Jeñiluşi Palestin halqı boldı. Juas Palestin halqınıñ aulası Izrail'ge bölinip berilgen edi. Qonaq üyge Mısır jatıp alıp, jatın bölmege Iordaniya kirip alğan soñ Palestindikter dalada qaldı.

Egerde BWW – nıñ qararı boyınşa istegen bolsa, Palestin halqı 1948 jılda – aq memleket qwrıp alatın edi. Ökiniştisi, arada jetpis jıl ötip ketti, alayda, Palestin memleketi äli künge deyin…

Egerde, arab elderi şınımen de Palestin halqınıñ müddesi üşin küres jasağan bolsa, qalğan jartı territoriyada Palestin elin qwruğa kömektesip, Palestin memleketin qwrıp bolğan soñ Izrail'men soğıspay, Palestin halqınıñ jerin nege özderi basıp aladı?

Birinşi retki OŞ soğısında arab elderi jeñilip qalğannan keyin, 1948 jıldan 1967 jılğa deyin aralıqta, negizinde Palestinağa täueldi jerdiñ bir böleginde Palestindikterge kömektesip, olarğa bir memleket qwrıp beru – onşalıqtı qiın şarua emes edi… Biraq, Egipet te, Iordaniya da özi jwtıp qoyğan Palestin jerin Palestinalıqtarğa qaytarıp bergisñ kelmedi.

Palestindikter memleket qwrayın dese, – sen twra twr, aldımen yahudiler tartıp alğan aulañdı sağan tartıp alıp beremiz, sosın sen keñ üyde ömir süresiñ,- dedi. Palestindikter: ”onday bolsa meniñ eki üyimdi mağan bosatıp beriñder, kişkene bolsada sol jerde qısılıp jata twrayın, Sizder aulamdı Izrail'den tartıp alıp bergennen keyin ekeuin qosıp ömirimdi süreyin”, – dese, Egipet pen Iordaniya : ”biz sonşama qinalıp, küş şığarıp, basqanıñ qolınan jeriñdi tartıp alıp bereyik desek, seniñ bizdi üyden qualağanıñ qaytkeniñ, barlığımız dinimiz birdey, tilimiz, wltımız birdey tuıspız.”, – dep ielenip alğan jerdi Palestindikterge qaytarğısı kelmedi.

Izrail' ömirin saqtap qalu üşin soğıstı. Arab elderi payda tabu üşin, körşisiniñ qoyına şapqan qasqırdı qualap şığu üşin soğıstı. Qualay alsın, meyli, almasın, sol ”jaqsılığı” üşin körşisi olarğa ”qoy soyıp” alğıs aytuı kerek edi. Mwnday niettegi arab elderi eşqaşan jeñiske jete almaytını belgili edi…

Solay bolsada soğısta jeñilgen arab elderi jeñilistiñ sebebin izdeuge kiristi. Sonımen, 1952 jıldan bastap arab elderinde reforma jasau bastaldı. 1952 jılı Egipette töñkeris bolıp, patşa audırılıp tastaldı. Gamal' Abdel' Naser bilikke keldi.

Bwl jaña bilik alğabasar, ozıq oylı boldı. Wlttıq dağdarıs tuılğan uaqıtta memleket müddesi üşin wmtılıp alğa şığatın adamdar boladı. Naser sonıñ biri boldı. Ol memlekktti güldendiru üşin önerkäsiptendirudi qolğa aldı. Asuan tospasın jöndedi. Biraq, önerkäsiptenu üşin aqşa kerek. Al, Mısırda aqşa joq. Biraq, Egipette Suveyş kanalı bar edi.

Suveyş kanalı degen qanday närse? Jaman sözben aytqanda jol tosatın qaraqşı. Jaqsı sözben aytqanda aqı alu punkti edi. Biraq, ol kezde Suveyş kanalı Angliya men Franciyanıñ ieliginde bolatın…

Jaña tuğan bwzau jolbarıstan qorıqpaydı, – degendey jaña qwrılğan ükimet tört jıldan keyin Suveyş kanalın qaytarıp alatının jariyaladı. Bılayşa aytqanda, BWW – dağı eñ mıqtı bes memlekettiñ (Qıtay respublikası, AQŞ, Sovet Olağı, Angliya, Franciya) ekeuiniñ auzındağı kesek etke bir jolda qol saldı.

Angliya men Franciya bwğan töze almadı. Biraq, töte şabuıl jasauğa BWW men halıqaralıq zañnan imendi. Endi ne isteu kerek?

Olar bir amalın taptı. Ol amal – Izrail'di Egipetke aydap salu, sosın, jarastıruşı retinde ortağa şığıp, Suveyş kanalın qaytadan qaytarıp alu.

Sonımen Angliya men Franciya josparlağan, Izrail' qol jwmsağan, Egipet qol qaytarğan, Angliya men Franciya jarastırğan, oğan Egipet wnamağan, sosın, ol ekeui Egipetti sabau arqılı kanaldı qaytarıp almaqşı bolğan oyın oynaldı. Mine, bwl Ekinşi retki OŞ soğısı edi.

Jas Egipet ükimetiniñ Angliya men Franciya siyaqtı käri tentekterge şaması jetpeytini belgili bolatın. Biraq, atamnıñ atası bar degendey bwl käri tentekke birdeme dey alatın tağı eki ülken tentek AQŞ men Sovet Odağı bar edi. Eñ soñında ülken tentekterdiñ qısımımen käri tentekter Egipetten şeginip şığuğa mäjbür boldı.

Ekinşi retki OŞ soğısında arab elderi jeñildi. Biraq, asa auır jeñilis tapqan joq. Egipet strategiyalıq jaqtan payda taptı: Suveyş kanalın qaytarıp aldı. Orta Şığısqa qoja bolıp alğan Angliya men Franciyanı qualap şığardı. Sovet Odağımen äskeri – sayasi odaq jasap, Arab äleminiñ serkesi bolıp aldı.

Angliya men Franciyanı qualap şığaruı, Sovet Odağınıñ kömegine ie boluı, orasan zor mwnay baylığı arab elderiniñ senimin bekemdedi. Sonımen birge özderin tım joğarı bağalauğa sebep boldı. Izrail'di bir soqqımen ğana jer betinen joq qılıp jiberemiz degen oy qalıptastı.

1967 jılı arab elderi tağıda birlesip Izrail'den Palestin jerin qaytarıp alu üşin soğıs qozğauğa dayındaldı. Biraq, bwl jolğı soğıs toqal eşki müyiz swraymın dep qwlağınan ayrılıptınıñ däl özi boldı.

Sol kezde strategiyalıq twrğıdan qarağanda arab elderi basım bolatın. Izrail'di AQŞ qoldaytın. Alayda, arab elderi Sovet Odağınıñ ülken kömegine ie boldı. Egipet batıstan, Suriya soltüstikten, Iordaniya şığıstan Izrail'di qorşauğa alğan bolıp, alaqanday ğana Izrail'di bir künde ğana jermen – jeksen etu äbden mümkin edi.

Egipettiñ Izrail'ge qarata Dilang bwğazın qwrsaulauı sebepti, 05.06.1967 j. eñ aldımen Izrail' jwdırıq jwmsadı. Bwl Üşinşi retki OŞ sosığı nemese, altı kündik soğıs dep ataldı.

Soğıstıñ nätijesi bükil dünie jüzin tañğaldırdı. Soğıstıñ birinşi küni Izrail' äue küşteri Egipet, Suriya, Iordaniya, Irak äue küşterin bükil şep boyınşa talqandap jiberdi. Altı kündik soğıstan keyin Izrail' öz jerinen 3.5 ese arab jerin basıp aldı. Palestina jerin Izrail' tolıq basıp aldı. Bılayşa aytqanda, Egipet kirip alğan qonaq üy men Iordaniya kirip alğan jatın bölmeden olardı qualap şığıp, aulamen qosıp öziniñ üyi qılıp aldı. Soltüstik şepte Suriyanıñ qolınan Golan üstirtin tartıp aldı. Golan üstirtiniñ Suriya astanası Damaşıqpen aralığı 60 km ğana edi.

Batıs şepte Egipettiñ qolınan Sinay tübegi men Gazza öñirin tartıp aldı. Angliya men Franciyanıñ qolınan oñay ğana alıp alğan Suveyş kanalı alıñğı şepke aynalıp qaldı. Sondıqtan, ol jerden ötken kemelerden aqı alu mümkin bolmay qaldı.

Şığıs şepte Iordaniyanıñ qolınan qasietti qala Ierusalimniñ şığısı men Iordan özeniniñ batıs jağalauın tartıp aldı. YAhudilerdiñ qasetti jeri – Jılau Tamı resmi türde Izrail'diñ qolına ötti. (Islam dininde üşinşi qasietti meşit sanalatın Aksa meşiti de Ierusalimde bolatın).

Bwl soğıs 20 ğasır tarihındağı eñ wlı soğıstardıñ biri boldı. Bwl soğıstı josparlağan Izrail'diñ Bas Ştab bastığı Ichak Rabin bolatın.

Üşinşi retki OŞ soğısınan keyin arab elderi auızda Izrail'di kartadan öşirip tastaymız dep ayğaylağanımen, wzaq uaqıt ıñğaysız jağdayğa kiriptar bolıp qaldı. Egipet pen Iordaniya ielep alğan Palestin jeri Izrail'ğa qarap ketti. Izrail' Golan üstirti men Sinay tübegin ielenip alıp, Egipet pen Suriyanıñ keñirdegine pışaq tirep twrıp aldı. Endi arab elderi Palestina jeri üşin emes, öz jerleri üşin qayğıra bastadı. Izrail'diñ öz keñirdekterine tiregen pışağın jerge tüsiru üşin bodau beruge tura keldi.

Sonımen 1973 jılı oktyabr' ayında, evreylerdiñ eñ qasietti küni bolğan ”künäni juu küninde” Sovet Odağınan orasan zor kömek alğan arab elderi birlesip Izrail'ge şabuıl jasadı. Bwl törtinşi retki OŞ soğısı dep ataldı.

Bwl soğıstıñ basında arab birikken armiyası sätti wrıstar jasap, evrey äskerine aytarlıqtay soqqı bere aldı. Alayda, soğısqa şeber evreyler arab şabuılın sätti toqtatıp, soğıstıñ soñında AQŞ – nıñ kömegimen strategiyalıq qaytarma şabuıl jasadı. AQŞ barlau orgadarı Izrail'ge Egipettiñ Izrail'degi eki qwrama armiyası arasındağı bos jerdiñ ornı men kömekke kele jatqan Irak armiyasınıñ birneşe tank diviziyasınıñ ornı turalı aqparattardı jetkizgennen keyin (Mossad tıñşıları birikken armiyanıñ qolbasşılıq şabına kirip alğandıqtan, olardıñ aljastıru bwyrığı boyınşa Iraktiñ mahanikalasqan äskerleri odaqtas arab armiyası zeñbirekşileri jağınan talqandalıp ketti) Ariel' Şaron tank diviziyasın bastap, Suveyş kanalın basıp ötip, Sovet Odağı qoldağan Egipettikterdiñ artqı şebine basıp kirdi. Sonımen, Egipet Izrail'ge jibergen äskerlerin qaytarıp äkelip qorğanısqa ötuge mäjbür boldı. Izrail'diñ jeñilisi qaytadan jeñiske aynaldı. Soñında eki jaq soğıs toqtattı. (Şaron keyin Izrail' prezidenti boldı).

Jalpılay aytqanda, mwnı bir teñ tüsken soğıs deuge de boladı. Soğıstıñ basında arab elderi keremet bir jwdırıq jwmsadı. Biraq, Izrail'di qülata almadı. Sosın, Izrail' ädemilep otırıp bir jwdırıq qaytardı. Äri, serpindi tigize aldı. Oğan Amerikandıqtar ülken kömek körsetti. Soğıstıñ ortasına kelgende Izrail'de jalğastı soğısuğa jeterlik oq – däri de qalmağan edi. Sol kezde AQŞ prezidenti Nikson ”wşa alatın närse bolsa boldı, Izrail'ge qarap wşıñdar”, – degen äygili bwyrığın şığardı.

Ärine, arab elderin Sovet Odağı qoldadı. Ol kezde äskeri quat jağınan Sovet Odağı AQŞ – tan basım bolatın. Biraq, olardıñ qoldau kölemi AQŞ – na jetpedi.

Izrail' AQŞ üşin qanşalıqtı mañızdı?

Osman imperiyası ıdırağan soñ Angliya Palestindi basqardı. Angliya evreylerdi Palestinağa köşirip, bölşektengen Orta Şığıstı jalğastı basqarmaqşı boldı. Ekinşi Dünie Jüzilik soğıstan keyin Angliyanıñ ornın AQŞ ielendi. Izrail' AQŞ – nıñ Orta Şığıstağı bir organı siyaqtı bolıp, AQŞ aqşa şığaradı. Izrail' küş şığaratın. Sondıqtan, AQŞ Izrail'diñ joyılıp ketuine äste qarap twra almaydı. Sol üşin Amerikandıqtar Izrail'di ”AQŞ – nıñ Orta Şığıstağı aviamatkası” dep ataytın.

Törtinşi retki OŞ soğısında arabtar ne närsege ie boldı? Meniñşe, olar strategiyalıq jeñiske jetti. Eñ mañızdısı özderiniñ jeñisti soğıs jasay alatının däleldep berdi. Arab elderiniñ jan sanı, jer kölemi Izrail'diñ neşe on esesindey keledi. Olar Izrail'men toqtamay soğısa aladı. Bwl jolı jeñilse kelesi jolı tağıda soğısa aladı. Äyteuir, bir küni jeñip şığuı mümkin. Bwl – Izrail'diñ mäseleni swqpat arqılı şeşuge mäjbür boluınıñ bastı sebebi.

AQŞ Memleket İsteri hatşısı Kessengerdiñ jarastıruımen eñ aqırı Egipet pen Izrail' beybitşilik kelisimin jasastı. Izrail' Sinay tübegin Egipetke qaytarıp berip, Egipetpen diplomatiyalıq qarım – qatınas ornattı. Arab elderiniñ işinde Egipet birinşi bolıp Izrail'di resmi türde moyındadı. (sol üşin Egipet Arab Elderi Odağınan qualandı boldı). Egipet Izrail'men soğısıp jeñe alatınına közi jetpegen soñ, aqırı kelisimge keldi. Bwl äygili ”David Lageri Kelisimi” edi. Sol üşin Egipet prezidenti Saadat pen Izrail' prezidenti Minaçam Begin 1978 jılğı Nobel' Beybitşilik sıylığın aldı. (Izrail'men kelisimge kelgeni üşin Saadattı üş jıldan keyin äsire dinşilder qastandıqpen öltirdi).

Bügingi küni Egipet pen Izrail' bir – birine ötirik külip twratın ”tatu” körşiler bolıp qaldı. Är ekeuide öz şamasın biledi. Sondıqtan, osı baylanıstı saqtauğa mäjbür. Key kezderi selbesip, HAMAS lañkesterine birigip soqqı berip te qoyadı.

Egipen bwdan keyin Izrail'men soğıspaytının jariyalap bitimge kelgennen keyin, älsiz Iordaniyanıñ Izrail'ge jwdırıq jwmsaytın batılı da qalmadı. Izrail'ge basıp alğan Iordan jerlerin qaytarıp ber, – dep te ayta almadı. Iordaniya men Izrail'de soğıspaytın ”tatu” körşilerge aynaldı.

Izrail' Suriyağa: ”bizben tatu ötuge könseñ, seniñ Golan üstirtiñdi qaytarıp beremiz”, – dep şart qoyğan bolsada, Suriya jaq ”Izrail'di kartadan öşiru” qiyalınan qaytpay, Izrail'men beybit kelisim jasasuğa üzildi – kesildi qarsılıq tanıtıp otır. Suriya özi betpe – bet soğısuğa batılı jetpesede, Yemen, Palestinadağı qarulı küşterdi qoldap, Izrail'di toqtausız mazalap twrdı. Suriyanıñ bwlay isteui wlt jäne Palestina mäselesi üşin emes, qayta şittik bağıttağı alauiler biligindegi Suriya ükimetiniñ müddesi üşin edi. Suriyada işki soğıs bolıp jatsada, Izrail' ölmektiñ üstine teppek dep Suriyağa tikeley şabuıl jasaytın äreketti jasamadı. Tek Suriya jerindegi Irannıñ kömekşi qosındarı men äskeri nısandarın bombalap, Iranğa küş körsetip qana qoydı.

Onday bolsa qalğan jartı territoriyada memleket qwruına qwqılı bolğan beyşara Palesinalıqtar ne istedi?

Izrail' Palestin jerinen Mısır men Iordaniyanı qualap şığarıp basıp alğannan keyin, Palestindikter şeptik soğıs jasamay, YAsir Arafattıñ basşılığında barlıq jerde jarılıs, terrorlıq şabuıl qimıldarın wyımdastırdı. Palestin qarulıları 1972 jılğı Myunhen Olimpiyadası kezinde Izrail' sportşılarına şabuıl jasadı. Olar tipti de halıqaralıq rezonans tudıru üşin arab elderine de terrorlıq şabuıl jasap twrdı. Üytkeni, olar özderiniñ osı jaman künge qaluına Izrail' ğana emes, arab elderi de sebepşi dep sanaytın edi. Keybir arab elderi olarğa jasırın kömek berip twrsada, olar oğan razı bolmay, terrorlıq şabuıl jasap, bılıqpalıq tudırıp otırdı. Sondıqtan, olardı qoldap kele jatqan Iordaniya Haşmittik Koroldigi Arafat basşılığındağı Palestin Wlt Azattıq Wyımı siyaqtı barlıq wyımdardı Iordaniyadan qualap şığardı. Palestin azattıq qozğalısı Livanğa köşti. Olar Livan jerinde de toqtamay terrorlıq şabuıl wyımdastırğandıqtan, 1982 jılı Izrail' Livandağı PAW bas ştab ğimaratın qorşauğa aldı. Negizi, Izrail' bir soqqımen ğana osı wyımnıñ barlıq basşıların qwrtıp jibere alatın edi. Alayda, olay istemedi. Halıqaralıq qoğamnıñ kelistiruimen PAW – ı Izrail' men şekaralaspaytın basqa arab eli – Tunisqa köşip ketti. Izrail' men PAW, Livan, Suriya arasında bolğan bwl soğıs – Besinşi retki OŞ soğısı dep ataldı. Soğısta Livan Izrail' jağınan jermen – jeksen boldı. Alayda, Palestin halqı toqtamay küres jasay berdi…

Gazza jäne batıs jağalaudağı Palestindikter üzdiksiz köterilis jasap, memleket qwrudı batıl talap etip otırdı. İşki jäne sırtqı qısım sebebinen Izrail' aqırı Palestin halqınıñ avtonomiya qwruına qosıldı. 1993 jılı Arafat pen evreylerdiñ 1967 jılğı soğıs batırı, ”arabtardıñ dwşmanı” atanğan Rabin ekeui Vaşingtonda beybitşilik kelisimine qol qoydı. Sol üşin 1994 jılı Rabin, Arafat, Feris üşeui Nobel' beybitşilik sıylığın aldı. Narazı bolğan evrey wltşıldarı 1995 jılı Rabindı qastandıqpen öltirdi.

2005 jılı bes retki OŞ soğısında mañızdı eñbek siñirgen Izrail' qaharmanı Şaron, Izrail'diñ 1948 jıldan keyin basıp alğan palestin jerinen (Ierusalimnen basqa) şeginip şığatının jeke taraptan jariyaladı. Eñ soñınan Izrail' Egipet pen Iordaniya kirip alğan, keyin özi tartıp alğan Palestin jerin palestindikterge qaytarıp berdi. Bwl jerdi Egipet pen Iordaniya Palestinge emes, qayta Izrail' Palestinge qaytarıp berdi.

Bügingi künderi Batıs jağalau jäne FATAH wyımı ieligindegi öñirler künderin tınış ötkizip jatır desede boladı. Batıs jağalau men Izrail' arasında negizinen qaqtığıs bolmadı. Onşa ülken ölim – jitim de bolmadı. Gazza öñirin basqarıp otırğan HAMAS wyımı biraz jıldıñ aldında Izrail' jağınan wşıqtalğan. Jaqınğı jıldardan beri tınıştalıp qaldı. Kerisinşe bwl eki wyım özara jaulasuğa qaray bettep ketti…

Orta Şığısta barlıq jerde twraqsızdıq tuılğan qazirgi kezde Izrail' men Palestin ortasında adamnıñ sengisi kelmeytin därejede tınıştıq qalıptastı. Alayda, AQŞ prezidenti D. Tramptıñ Ierusalimdi Izrail'diñ astanası dep moyındauı, Izrail' basıp alğan jerlerdi Izrail'diki dep moyındağanın jariyalauı – twraqtalıp qalğan jağdaydı qaytadan şielenistirip jiberdi.

Sarapşılar ötken tarihtı qorıtındılap, Izrail' men Palestin beybitşiligi negizinen qalıptastı dep qarağan edi. Alayda, AQŞ – nıñ jaña ”Orta Şığıs Josparı” bwrınğı qayşılıqtı qaytadan şielenistirip qoydı. Palestin men Izrail'diñ, sonday aq, jalpı Orta şığıstıñ beybitşiligi qaşan ornaydı? barlığına uaqıt jauap beredi.

Mäñgilik dostıq joq, äri, mäñgilik dwşpandıq ta joq. Tek qana mäñgilik müdde boladı.