Amerikanıñ Bloomberg qarjı kompaniyası saytında teñge qwldırağannan keyingi jağday taldanğan. Sarapşılar «teñge bağamın erkine jiberu – Qıtay yuan'dı deval'vaciyalap, älem narığın dürliktirgennen keyin damuşı elder öz valyutaların qorğaudan bas tartatının bildiretin jaña belgi» dep atağan.

«Qazaqstan – Ortalıq Aziyadağı eñ iri mwnay eksporttauşı el. Sondıqtan bıltır qaraşada Resey rubl' bağamın retteuden bas tartqannan beri eldegi şikizat öndiruşiler zardap şegip keledi. Mwnay bağasınıñ bıltır 55 payızğa arzandauı jäne juırdağı yuan' deval'vaciyasınıñ qısımdı küşeytui Resey jäne Qıtaymen aradağı sauda-sattıqqa süyenetin elderdi bäsekege qabilettilik joldarın izdeuge mäjbürledi» dep jazadı Bloomberg.

Amerikanıñ Citigroup Inc qarjı kompaniyası sarapşıları teñgeniñ qwldırau qarqını osı aptadağı beysenbi – 20 tamızdağı deval'vaciyamen toqtamaydı, teñgeniñ bir dollarğa şaqqandağı bağamı 267 teñgege deyin qwnsızdanuı mümkin degen boljam jasaydı.

Maqalada Morgan Stanley qarjı kompaniyası sarapşılarınıñ yuan'dı deval'vaciyalau Qıtaymen sauda jürgizetin elderdiñ valyutalarına qater töndiredi degen pikirin keltirgen. Sarapşılar valyutası eñ osal elder retinde Braziliya, Peru, Oñtüstik Koreya, Tailand, Tayvan', Oñtüstik Amerikanı atağan.

Al teñgeniñ qwldırauı Ortalıq Aziyanıñ özge elderiniñ de valyutalarına äser etui ıqtimal. Şveciyadağı SEB AB qarjı tobı sarapşılarınıñ aytuınşa, endi qwldırau kezegi qırğız somı, türkimen manatı jäne täjik somaniine timek. Bloomberg agenttigi SEB AB bankiniñ damuşı elder narığı boyınşa bas sarapşısı Per Hammarlundtıñ «Qazir olar aldağı 3-6 ay işinde nemese tipti odan da erterek valyutasın 10-20 payızğa qwnsızdandıruğa mäjbürleytin qosımşa qısımğa tap boldı» degen sözderin keltirgen.

Wlıbritaniyanıñ Financial Times gazetiniñ qarjı blogında tilşi Devid Kioheyn teñge bağamın erkine jiberu – «Qazaqstan üşin tiimdi äri uaqıt wtu üşin jasalğan praktikalıq qadam» degen pikir bildirgen. Ol Qazaqstanda «jağdaydı baqılaudan mülde şığarıp almauğa» kömektese alatın 100 milliard dollar köleminde valyuta qorı barın eskertedi.

«Qazaqstannıñ bwl qadamı bükil TMD elderi jwrtınıñ nazarına iligip, köp wzamay olar da abırji bastaydı. Onıñ üstine, aymaqtağı geosayasattağı mwnay jäne özge tauar bağasın da eskeru kerek» dep jazadı Devid Kioheyn.

Financial Times gazetiniñ tağı bir maqalası teñgeniñ qwldırauı Qazaqstannıñ jez öndiretin KAZ Minerals kompaniyası akciyalarınıñ bağasına qalay äser etkenin taldap, beysenbi küni kompaniya akciyaları bağası 20 payızğa qımbattağanın jazğan. Teñgeniñ qwldırauı KAZ Minerals kompaniyasına özindik qwnın azaytuğa kömektesedi dep jazadı basılım. 2015 jıldıñ birinşi jartısınıñ nätijeleri boyınşa juırda jariyalanğan esepke säykes, öndirudiñ özindik qwnı azayıp, bir funt 260-280 AQŞ centi dep bağalanğan. Sarapşılardıñ pikirinşe, teñge qwldırağannan keyin şikizat öndirudiñ özindik qwnı 11 payızğa deyin tağı qısqaruı mümkin.

Amerikanıñ New York Times gazeti Qazaqstan teñgesiniñ qwldırauın «eldiñ negizgi eksport közi – mwnaydıñ arzandauı men negizgi sauda äriptesteri Resey men Qıtaydağı deval'vaciyağa baylanıstı qabıldanğan kütpegen qadam» dep ataydı. Maqalada prezident Nwrswltan Nazarbaevtıñ «soñğı eki jılda teñge bağamın wstauğa 28 milliardtay dollarday jwmsaldı, al Qıtayda yuan' deval'vaciyalanğan twsta onı erkine jibermeu altın-valyuta qorınıñ azayıp ketuine wlasıp, jergilikti öndiruşilerge ziyanı tiedi» degen sözderine silteme jasağan.

New York Times gazeti sarapşılardıñ «köp wzamay Qazaqstannıñ Ortalıq Aziyadağı körşileri – 50 millionnan asa halıq twratın kedey aymaqtağı elderdiñ» valyutaları da (qırğız somı, türkimen manatı jäne täjik somanii) qwldırauı mümkin» degen pikirin keltirgen.

Anna KLEVCOVA

azattyq.org