|  | 

Qazaq şejiresi

OSPAN degen – ordalı eldiñ qolğa wstağan qınabı joq qılışı, Ol iilse el sınadı, şayqaladı ırısı.

OSPAN BATIR«Jauap ber» – dep qolındağı tapanşasın
şoşañdattı sws körsetip batıldı.
Sosın tağı eskertti oğan:
«Eger bizge öz erkiñmen basıñdı iip
qızmet etseñ jäne erlik körsetseñ,
Ülken sıylıq beriledi, qolbasşı bop saylanasıñ.
Bwl ärine sağan bergen zor mümkindik aqırğı.

Käzir mağan jauabıñdı ayt oy jibermey basqağa,
Söziñ mağan wnar bolsın,
onda qısta kök baldırğan gül egesiñ tasqa da.
Eger söziñ wnamasa jäne meniñ aytqanıma könbey jatsañ
osı alañda, osı halıq aldında,
Erteñ tüste atılasıñ. Al käneki söyle» – dedi,
mwrtın sipap keude kerip mastana
Sonda ğana batır Ospan orınınan köterildi
mañğazdana köz jiberip alısqa,
Aşu, ızı jäne mısqıl tebindegen
öñ kelbeti bekingendey wzaq wlı jarısqa.
Alañ tolı köp qalayıq tım tırıs bop işke tartıp demderin,
Qarap twrdı alıp twlğa arısqa.
Mañğaz batır az twrdı da najağayday jalt bwrıldı
masattana saual qoyğan dwşpanğa,
Ör minezin toğıstırıp sabır salmaq wstamğa:
«Öy aqımaq ne dep twrsıñ sandalıp,
Tanımasañ Qazaq degen bir halıq bar ör halıq
Ölse dağı ol bas imeydi sen sıqıldı tışqanğa.

Sol biikten köterilgen men kökböri Ospan degen erlikpin,
Jüzi dep bil örttiliktiñ, örliktiñ.
Köp dwşpanğa qolım tidi, oğım tidi tar jolında teñdiktiñ,
Narqı osınday, parqı osınday bop keledi erteñi asqaq eldiktiñ.

Qılmısım sol:
Janınan da, arınan da biik qoyıp as qamın,
Älin bilmey jayın elge qol kötergen şapırlardıñ
qanın suday şaşqanım,
Laylamay tazalıqtıñ, wlılıqtıñ bastauın,
Biikterden asqanım.
Sendey sayqal qaydan wqsın
onday asqar asqaqtıqtıñ astarın.

Jäñe tağı ne dediñ sen:
«Eger bizge basıñdı iip erlik etseñ sıylıq berem» – dediñ be,
«Al öytpeseñ atılasıñ teginde…»
Öy bayqws – ay ölim degen sender üşin qorqınış ä,
al biz üşin oyınşıq,
Kök tağısı qıran bürkit
inge kirip kün körmeydi, köz jwmadı köginde.

OSPAN degen – ordalı eldiñ qolğa wstağan
qınabı joq qılışı,
Ol iilse el sınadı, şayqaladı ırısı.
Öytip mına twğırlı eldi
twtqın etip satqın ömir keşkenşe,
Twlpar keudem oqtı mıltıq auızına
qarsı twrıp tamamdalsın, dwrısı.

Erlik degen dwşpanına bas iiuden bastalad dep
qanday äkeñ nwsqadı,
Sen jaqsılap wq mınanı
bizder sirä jalğamaymız jamauğa äkep qısqanı.
Taudıñ eli tauğa ğana bas iedi,
tileydi olar qwzar biik wşpanı,
Qatındarğa qatın bolıp jarıq köru
sen sekildi sümelektiñ wstamı.

Ölimmenen tausılmaydı
batırlardıñ mañdaydağı baq keni,
Has qırannıñ qanatına tarlıq eter
jaymaşuaq jat kögi.
Batır bolsañ qolımdı şeş qılış wstat
jekpe jekte basıñdı ber erlikpen,
Oğan dätiñ jetpeydi eken qımsınbaymın
qarsı aldımnan qarap twrıp at meni.

Äy bilmeymin oğan dağı dätiñ jetpes
sende jalın körinbeydi aq almastay jarqıldar,
Onday jalın sende bolar jöni de joq
älmisaqtan taban jalap tamaq tabar saltıñ bar.
Qol ayağım baylauında
qol, tizeñdi qaltıratıp atsañ mümkin köz jwmıp,
Meniñ erlik erkindigim künde seniñ tüsiñde kep
tışqan alğan mısıqtay bop alqımdar.

Boldı meniñ sözim bitti, ne qılasıñ qılarıñdı qıla ber,
Jüz jıl mümkin ötse dağı meni wmıt qıp öşirmeydi
altın Altay qırqası men qwba bel.
El basına oñaylıqpen baq qonbaydı
esilderi janın pida etpese,
El jeri üşin janın qiğan qırşındarın
mäñgi baqi qwrmetteumen tınadı el»

Related Articles

  • Twrsın Jwmanbay «Üysinbay kitabı»

    Twrsın Jwmanbay «Üysinbay kitabı»

    Bwl Dağandel, Baqanas ölkesinen şıqqan bi Üysinbay Janwzaqwlı haqında qwrastırılıp jazılğan kitap. Tıñ tolıqtırılğan eñbekte bolıs Äldeke Küsenwlı, Dağandeli bolısınıñ basşıları men bilerimen qatar Äbdirahman Älimhanwlı Jünisov sındı aytulı twlğalar jaylı äñgime qozğalğan. Olardıñ el aldındağı eñbekteri, bilik, kesim – şeşimderi, halıq auzında qalğan qanattı sözderi men ömir joldarı, ata – tek şejiresi qamtılğan. Sonımen qatar mwrağat derekterindegi mälimetter keltirilgen. Kitapqa esimi engen erlerdiñ zamanı, üzeñgiles serikteri turalı jazılğan key maqalalar, jır –dastandar, üzindiler engen. Kitap qalıñ oqırman qauımğa arnalğan. Twrsın Jwmanbay «Üysinbay kitabı», - Jebe baspası, Şımkent qalası.134 bet tolıq nwsqasın tömendegi silteme arqılı oqi alasız. Üysinbay kitap kerey.kz

  • TARIH ĞILIMI QAZİR EZOTERIKALIQ TOPTARDIÑ  MENŞİGİNDE

    TARIH ĞILIMI QAZİR EZOTERIKALIQ TOPTARDIÑ  MENŞİGİNDE

         Şığıstanuşı-tarihşı Ömir Twyaqbaydıñ bwrında da «Qazaqqa qanday tarih kerek? Täuelsizdik kezeñinde jasalğan tarihi mistifikaciyalar hronikası» dep atalatın maqalasın  (22.05. 2025. Zhasalash.kz) oqıp em. Riza bolğam. Jaqında Ö. Twyaqbaydıñ «Qazaqstanda tarihi bwrmalaular men mifterge tosqauıl qoyudıñ joldarı» (02.10. 2025. Zhasalash.kz) attı tağı bir maqalasımen jäne tanıstıq. Öte özekti mäseleni köteripti. Tarihta orın alıp jürgen jağımsız jayttar turasında oy tolğaptı. Jurnalisterdi, blogerlerdi ayıptaptı. Tarihtan arnayı käsibi dayındığı joq, bärin büldirip boldı dep.  Keleñsizdikti toqtatudıñ naqtı joldarın wsınıptı. Bwğan da köñilimiz bek toldı. Äytse de tarihtı bwrmalauğa, öz ötirikterin nasihattauğa tek jurnalister men blogerler ğana emes, «arnayı käsibi dayındığı bar» «tarihşılardıñ» da «zor üles» qosıp jatqanın bayandap, aytılğan pikirdi odan äri örbitip, jalğastırayıq.

  • Stalin ajal auzına tastağan qazaqtıñ attı äskeri

    Stalin ajal auzına tastağan qazaqtıñ attı äskeri

    Osı uaqıtqa deyin qwpiya saqtalıp kelgen 106-qazaq attı äsker diviziyasınıñ derekteri endi belgili bola bastadı. 1942 jılı diviziya Aqmolada jasaqtalıptı. Äskeri şala dayındıqpen jasaqtalğan diviziya 1942 jıldıñ mamırında, Har'kov tübindegi qorşaudı bwzıp şığuğa bwyrıq berer aldında, 4091 sarbazğa 71mıltıq, yağni 7 adamğa bir mıltıq jäne bärine 3100 jarılğış oq –däri bärilipti. Qazaq bozdaqtarın qarusız jalañ qılışpen ölimge jwmsauı – «Gitlermen salıstırğanda Stalin soldattardı ölimge 8 ese köp jwmsadınıñ» ayğağı (Mihail Gareev, Äskeri akademiyadan.2005 jıl). “Törtinşi bilik» gazetiniñ 2016 – jılğı mamırdıñ 28-jwldızındağı sanında şeteldik arhivterden alınğan videosyujettegi 106-attı äsker diviziyası jönindegi nemis oficeriniñ aytqanı: «Ne degen qırğız (qazaq) degen jan keşti batır halıq, atqa minip, ajalğa qaymıqpay jalañ qılışpen tankterge

  • ŞOQAN UÄLIHANWLI DEGEN EKEN..

    ŞOQAN UÄLIHANWLI DEGEN EKEN..

    El auzında qazaq oqımıstıları ayttı degen sözder az emes. Belgili ğalım, etnograf A. Seydimbek qwrastırğan tarihi twlğa, asqan oqımıstı Şoqan babamızdıñ tapqır sözderin nazarlarıñızğa wsınamız. * * * Ombığa oquğa jürer aldında bala Şoqan äkesiniñ el işi mäselesin şeşudegi keybir öktem, ojar qılıqtarına köñili tolmay, «oquğa barmaymın» dep qiğılıq salsa kerek. Tipten könbey bara jatqan balasın qatal Şıñğıs järdemşi jigitterine baylatıp almaqqa ıñğaylanıp: «Şıqpasa köterip äkeliñder, arbağa tañıp alamız!» − deydi. Sonda därmeni tausılğan Şoqan äkesine: «Baylatpa! Abılay twqımınan baylanğandar men aydalğandar jeterlik bolğan!» − dep til qatadı. Bala da bolsa aqiqat sözdi aytıp twrğan balasınan tosılğan äke dereu Şoqandı bosattırıp jiberedi. * * * Peterburgte Sırtqı İster ministrliginiñ bir

  • BWLANTI-AÑIRAQAY ŞAYQASTARI: JALĞANI MEN ŞINDIĞI

    BWLANTI-AÑIRAQAY ŞAYQASTARI: JALĞANI MEN ŞINDIĞI

    SÖZ BASI «Sovet ökimeti twsında qazaq tarihı bwrmalanıp, teris tüsinik berildi» degen söz jii aytıladı qazir. Basılım betterinde bolsın, tarihşılardıñ bas qosqan jiındarında bolsın. Jalğanı joq, anıq edi. Kuämiz, 70-jıldardağı qazaq tarihı oqulığınıñ qalıñdığı pışaqtıñ qırınday ğana-tın. Onıñ özi mardımdı oqıtılmadı. Bwl şejiremizdiñ otar kezdegi küyi edi… Al qazirgi tarihımız bwrınğıdan da beter soraqı jağdayğa tüsti. Bilim men ğılımğa köñil böludiñ ornına bügingi qazaq ru-taypa wymasınan şığa almay jür. Osı küni ärkim öz atalasınıñ nemese babasınıñ bi bolğanın, jırau ne batır bolğanın oydan şığarğan jalğan derekterimen üzdiksiz nasihattap, keyin oğan san milliondağan qarjı şaşıp, kitap şığaru, as berip, kesene, eskertkiş ornatu sıqıldı t.b. berekesiz istiñ soñına tüsken. Ökinişke qaray, jağımsız

Pikir qaldıru

Elektorndı poştañız sırtqa jariyalanbaydı. Belgi qoyılğan öristi toltıru mindetti *

Atı-jöni *

Email *

Saytı

Kerey.kz/Kerey.kz

Biz turalı:

Tel: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz tiñ bwrınğı nwsqasın http://old.kerey.kz ten oqi alasızdar!

KEREY.KZ

Sayt materialdarın paydalanğanda derekközge silteme körsetu mindetti. Avtorlar pikiri men redakciya közqarası säykes kele bermeui mümkin. Jarnama men habarlandırulardıñ mazmwnına jarnama beruşi jauaptı.

Sayt sanağı: