|  | 

Ädebi älem

Kögeday Şamerhan: Kökjiekke siñgen qwstıñ köz jası

FB_IMG_1462531590088.jpgJağatsu

 

Riımdikter qol süyedi,

tañ kuä,

Özi ğana özegine ört jandıra.

Jermen kökke sıyğızbaydı  papasın,

Jağımpazdar jığıladı boldıra.

Olardiki küne kipara aspabı,

Al bizdiki dombıra.

 

Qoñır qalta kedey tisi qışığan,

Wstap jılan qwyrığınıñ wşınan.

Şirkeu bwtın olar qwday sanaydı,

Qorqad tağı papasınıñ mısınan.

 

Qwrlısqa ülgi wrlau köne Grekten,

Mıñ jağımpaz

sonı arqau jır etken.

Köne şirkeu bwrşında katolik,

auıradı jürekpen.

 

Ne işsede,

ne körsede olarğa.

Bwdan asqan artıq baqıt bolarma?

Bireu jalğız jeteleydi şoq arba,

Bireu laşıq añsap älek qonarğa.

 

 

Japon jayıp twratınday sausağın,

Isin añsap, qıtaylıq par monşanıñ.

Vagzaldarğa wqsaydı auıl kespiri,

Elemeydi kezek kütip, toñsa kim.

 

Köne sürleu, kökjöteldiñ Otanı,

Qamıstınıñ qabanıda qapalı.

Meşeulerdiñ meşel wlı sarnauıq,

Atağınan bağalıraq şapanı.

 

JAZA

 

Maqsım zarlımen sırlasu

 

Aspanğa jüzi qarağan  qanjarğa,

Tüsedi almalar  topırlap ağaştan.

Süttey wyığan aydıñ nwrına,

Indını ketken mısıq talasqan.

 

Kökjiekke siñgen qwstıñ köz jası,

Wrlaydı tünde jauqazın jırın.

Köp külgen bwlaq, jılauğa äues,

Joğaltqan qwnın, wmıtqan jılın.

 

Aspan tolğatqan Altı qaz jırı,

Beymalim qazir qayda örildi.

Jusan men jalbız jüregin wstap,

Qaşqın qañbaqtıñ soñınan jügirdi.

 

Tüzdiñ Eligi elitti nege,

Sezikşil boldı, ol qaşan?

Izen  bastarın izektey jöneler,

Jwlınıp jetse, jorğa şañ.

 

Jañbırdıñ isi, topıraq dämi,

Gülderdiñ añqıp boyınan.

Böriler ormanğa qoyıp baradı,

Ayınığan qaşan oyınan.

 

Aq köbiktenip özen ağuda,

Swlu tal şaşın juğan joq.

Taudıñ basına kün qonıp otır,

Uaqıt biraq, quğan joq.

 

Tüzdi twman qapatdı nege,

Qaraqat tünde qansırap.

Mama ağaşqa qonğan jwldızdar,

Tögip twr qalay bal şuaq?

 

Ayğa qarağan jüzderde jılu,

Köleñke sonşa beymälim.

Qansırap jatqan qara qwmırsqa,

Sayğa qamadı, qayğı änin.

 

Şegirtke tünniñ sağatı tağı,

Oyattı neni şırıldap.

Mülgigen dünie şoşıp oyandı,

Bastaldı tauda mıñ ırğaq.

 

Imıra

 

Mezgilinen erteleu,

Imırt japqan şaq mına.

Qoñır qostıñ kiesi,

Qıstıñ jüzi aqqwba.

 

Jırtığınan jabıqtıñ,

Asqınğan jel entelep.

Qwtan qorıy almaydı,

Tamaqqa ozbır mañ töbet.

 

Zaman tülki bwlañdap,

Bizde bäri erterek.

Ayaz keldi aq mıltıq,

Ayar şalğa erkelep.

 

Mıñ qwbılğan, tüs qanday?

Qwnı qanday satıstıñ.

Bizdiñ bedel qwladı,

Älegimen batıstıñ.

 

Kündegi küy basqaşa,

Şäu tartıptı, qara şal.

Ğimaratın önerdiñ,

Keregiñe jarasa al.

 

Bos qoymaysıñ ornın,

Mal baq, meyli qora sal.

Ruhı ölse halıqtıñ,

Soqpağınan adasar.

 

Jarnamanıñ kökesi,

Şaqıradı ımırtqa.

Bayqamasañ şığıstan,

Qaptap keled, qwmırsqa.

 

Aydın-kölden qws keter,

Ayna kölden tüs keter.

Han Abılay babamız,

Jorıtpaptı tüs beker.

 

Baba satu bäygesi,

Ala satu dodası.

Bizdiñ jaysañ jandardıñ,

Nege keled, şaması?

 

Ormanda orıs oyqastap,

Wmısınadı ayuday.

Bizdiki sol mezgilsiz,

Şırqalğan än “Äy ugay”.

 

Täuekel

 

Altı aylıq jolğa at erttep,

Belin bekem buğan babalar.

Altı kün jürip bel şeşken sätte,

Alpıs minut bolğan dwğada.

 

Bizderdi oylap janarı talmay,

Bolaşaq,-dep ketken amanat.

Mästek mingen, mañgürtke aynaldıq,

Böten bir bitim dobalap.

 

Jasauılday jaraq asınıp alğan,

At  mingen dür ek tağalap.

Sağı sınıp ketken, sarısu jürek,

Tar keudege ünsiz qamalad.

 

Babamızdı saldıq, balbalğa qarap,

Türimen-tüsin jobalap.

Aq jolğa şökken jelmaya bwlttar,

Küyisin qaşan doğarad.

 

Alıp şıñ basın mekendegen mwzdar,

Etekke jetti sırğanap.

Alıp anadan tuğan aqpeyil qızdar,

Qırımğa ketti domalap.

 

Täuekel ettim, jaratqan Haqqa,

Tüsimizdi bizdiñ  özgertpe.

Abadan bolar, Alaştıñ wlı,

Talpınıp jatır, jörgekte.

 

Qasietsiz tün

 

Jasıl şırşa jılaydı,

Közdiñ jasın bwlaydı.

Meniñ diñim kesilidi,

Özi dinin öşirdi,

Wmıttı olar Qwdaydı.

 

Mıñ million torsıldaq,

Tüni boyı tarsıldap.

Aqımaqtar şoşqaday,

Şığa keler qorsıldap.

 

Şaytan zärin keseden,

Jwtar bäspen neşeden.

Közi, bası kölkildep,

Tabıladı köşeden.

 

Tilegeni jındardan,

Swrağanı swmdardan.

Ine jwtqan tülkidey,

Selteñdeydi şulardan.

 

Köringenge köz süzip,

Dauasızda oy bwzıq.

Jarlı jatır jarısıp,

Jalğız atın soyğızıp.

 

Äyel men qız erbeñdep,

“Bwlda qızıq körgen”,- dep

Qwrban aytpen Oraza ayt,

Arabtardan kelgen,-dep.

 

Atamızdan tal qalar,

Äz Naurız  Saltımda.

Ülken künä azğındıq,

Şariğattıñ şartında.

 

Mwsılmannıñ balası,

Elikteu sın demey me?

Maqşar küni bolğanda,

Tas tığılar kömeyge.

 

Jın-şaytannıñ joldası,

Aqiqattı eley me?

Uğa bökse añqası,

Jaratuşı jebey me?

Related Articles

  • Twrsın Jwmanbay «Üysinbay kitabı»

    Twrsın Jwmanbay «Üysinbay kitabı»

    Bwl Dağandel, Baqanas ölkesinen şıqqan bi Üysinbay Janwzaqwlı haqında qwrastırılıp jazılğan kitap. Tıñ tolıqtırılğan eñbekte bolıs Äldeke Küsenwlı, Dağandeli bolısınıñ basşıları men bilerimen qatar Äbdirahman Älimhanwlı Jünisov sındı aytulı twlğalar jaylı äñgime qozğalğan. Olardıñ el aldındağı eñbekteri, bilik, kesim – şeşimderi, halıq auzında qalğan qanattı sözderi men ömir joldarı, ata – tek şejiresi qamtılğan. Sonımen qatar mwrağat derekterindegi mälimetter keltirilgen. Kitapqa esimi engen erlerdiñ zamanı, üzeñgiles serikteri turalı jazılğan key maqalalar, jır –dastandar, üzindiler engen. Kitap qalıñ oqırman qauımğa arnalğan. Twrsın Jwmanbay «Üysinbay kitabı», - Jebe baspası, Şımkent qalası.134 bet tolıq nwsqasın tömendegi silteme arqılı oqi alasız. Üysinbay kitap kerey.kz

  • «Alğaşqı kitap» derekti beynefil'mi

    «Alğaşqı kitap» derekti beynefil'mi

    Qazaqstan Respublikası Mädeniet jäne aqparat ministrliginiñ Mädeniet komitetine qarastı Wlttıq kinonı qoldau memlekettik ortalığınıñ tapsırısımen «JBF company» kompaniyası Semey qalasında, Şıñğıstau öñirinde, Almatı oblısınıñ Jambıl audanında  «Alğaşqı kitap» attı derekti beynefil'm tüsirude. Derekti fil'm Abaydıñ 1909 jılı Sankt Peterburgtegi Il'ya Boraganskiy baspasında basılğan alğaşqı şığarmalar jinağınıñ jarıq köruine arnaladı. Wlı Abay mwrasınıñ qağaz betine tañbalanu tarihın bayandaydı. Qazirgi adamdar bwrınğı uaqıttıñ, Abay zamanınıñ naqtı, derekti beynesin, sol kezdegi adamdardıñ älpetin, kiim ülgisin köz aldarına elestetui qiın. Köpşiliktiñ ol uaqıt turalı tüsinigi teatr men kinofil'mderdegi butaforlıq kiimder men zattar arqılı qalıptasqan. Alayda Abay uaqıtındağı qazaq tirşiligi, qazaqtardıñ bet-älpeti, kiim kiisi, üy – jayı, bwyımdarı tañbalanğan mıñdağan fotosuretter saqtalğan. Bwlar Resey, Türkiya, Wlıbritaniya

  • ŞOQAN UÄLIHANWLI DEGEN EKEN..

    ŞOQAN UÄLIHANWLI DEGEN EKEN..

    El auzında qazaq oqımıstıları ayttı degen sözder az emes. Belgili ğalım, etnograf A. Seydimbek qwrastırğan tarihi twlğa, asqan oqımıstı Şoqan babamızdıñ tapqır sözderin nazarlarıñızğa wsınamız. * * * Ombığa oquğa jürer aldında bala Şoqan äkesiniñ el işi mäselesin şeşudegi keybir öktem, ojar qılıqtarına köñili tolmay, «oquğa barmaymın» dep qiğılıq salsa kerek. Tipten könbey bara jatqan balasın qatal Şıñğıs järdemşi jigitterine baylatıp almaqqa ıñğaylanıp: «Şıqpasa köterip äkeliñder, arbağa tañıp alamız!» − deydi. Sonda därmeni tausılğan Şoqan äkesine: «Baylatpa! Abılay twqımınan baylanğandar men aydalğandar jeterlik bolğan!» − dep til qatadı. Bala da bolsa aqiqat sözdi aytıp twrğan balasınan tosılğan äke dereu Şoqandı bosattırıp jiberedi. * * * Peterburgte Sırtqı İster ministrliginiñ bir

  • Kitapqwmar jasqa tegin oqu baqıtı bwyırdı

    Kitapqwmar jasqa tegin oqu baqıtı bwyırdı

    Adamzat kitapqa ğwmır boyı qarızdar. Kitapsız keleşektiñ altın kiltin eşkim qolına mıqtap wstay almağan. Mardan Rahmatulla – kitapqwmar on jeti jasar jigittiñ boyında öz qatarlastarınıñ boyınan tabıla bermeytin wlı qasiet bar. Ol – kitapqa degen mahabbat. Bwl mahabbattıñ sät sanap artuınıñ da sırı bar. Mardan – Asılı Osman, Darhan Qıdıräli sındı bügingi qazaq ruhaniyatınıñ tiregi sanalatın azamattar tuğan topıraqt tuıp-ösken. Topıraqtıñ kiesin däl osı kezde eriksiz moyınday tüsesiñ. Qoğamdağı «jastar kitap oqımaydı» degen qasañ pikirdi joqqa şığaruğa tırısqan jastardıñ da sanı basım. Kün sanap olardıñ sanı artıp, kitaptıñ qwdiretin jer-jerde däleldep bağuda. Kitapqa janı qwmar jan bir künin kitapsız elestete almaydı. Ğwmırı kitappen etene baylanğan, oqu ğwmırınıñ mänine aynalğan jastardı

  • «Beysenbi me bügin dep, Jwmağa qarsı ötkeni-ay…» (Abay)

    «Beysenbi me bügin dep, Jwmağa qarsı ötkeni-ay…» (Abay)

    Qazaq halqınıñ dañqtı perzenti, wlı jazuşı Mwqtar Mağauin 85 jasqa qarağan şağında dünieden ozdı. «Beysenbi me bügin dep, Jwmağa qarsı ötkeni-ay…» (Abay) Şwbartauda düniege keldi. Jondağı Jobalay Kereydiñ eñ ülken Aruağı Jobalay bidiñ wrpağı edi. Bayqotan bi, Toman bi, Begeş şeşen, Uäyis, Töleu aqın… Atağı Atalarınan asıp ketti… Tirisinde olay degen joq… Bwl sözdi dünieden ötken soñ biz aytıp otırmız… Ömiriniñ soñğı kezderi şette ötti. «Ükimetke, basqalarğa da ökpem joq, ökpeleytin olardıñ jağdayı joq!» (M.Mağauin) degen edi özi bertinde. Astarı auır, eñseñdi ezerdey salmaqtı söz… Danışpan adam nege elden jıraq ketti. Bwl «Oñaşa jatqandı wnatamın, Elimdi el qılmasın erte sezip… Elden kettim jıraq…» (Şäkärim) deytin ketis siyaqtı. Sonda da «Kök

Pikir qaldıru

Elektorndı poştañız sırtqa jariyalanbaydı. Belgi qoyılğan öristi toltıru mindetti *

Atı-jöni *

Email *

Saytı

Kerey.kz/Kerey.kz

Biz turalı:

Tel: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz tiñ bwrınğı nwsqasın http://old.kerey.kz ten oqi alasızdar!

KEREY.KZ

Sayt materialdarın paydalanğanda derekközge silteme körsetu mindetti. Avtorlar pikiri men redakciya közqarası säykes kele bermeui mümkin. Jarnama men habarlandırulardıñ mazmwnına jarnama beruşi jauaptı.

Sayt sanağı: