|  | 

Ädebi älem

Ömir kimge bolğan eken tiyanaq

AzatgulAzatgül Äbdiqadirqızı, Qıtay Halıq Respulikası, Tarbağatay aymağı, Qobıq audanında düniege kelgen. Ürmji qalasında 1987- şi jılı Şınjañ Oquağartu Inistitotınıñ filologiya mamandığın bitirgen. Qazir Qobıq audanına qarastı Qostoloğay qalaşığındağı orta mektepte wstazdıq etedi. Talay basılımdarda öleñderi jarıq körgen.

 

                     Ömir kimge bolğan eken tiyanaq

 

  Ömir degen jır ağın

Ömir degen, ömir degen- jır ağın,

Tirligiñde kül de, meyli jılağın.

Jılap twrıp külseñdağı qarağım,

Külip twrıp qajetiñdi swrağın.

 

Ömir degen, ömir degen -jır ağın,

Örlep twrıp meyli qwzğa qwlağın.

Qiyalmaysıñ qinalsañda qanday bir,

Şetke tartıp auır qoyar swrağıñ.

 

 

Ömir degen, ömir degen -jır ağın,

Tolqınında twnıq  är kez tulanın.

Aydınında soğılsañda señdey bop,

Kelmeytinin sezine bil qwlağıñ.

 

Biiginde jürseñdağı qırannıñ,

Küyin keşip jer bauırlar jılannıñ.

Tirligim de tüsinerim bir ğana,

Mäñgilikke jer boladı twrağıñ.

Ömir- degen wranıñ.

 

Köktem men qıs qalayşa otasadı

O, qwdret berseñde qartayudı,

Bermepsiñ-au, sezimge jantayyudı.

Tañğaluşı em Jambıldıñ sezimine

Qobaljığan, körgen de jas arudı.

 

Estigendi ras-au köz köredi,

Köz körgen de  dünie özgeredi.

Bala-şağa, auılı esinde joq,

Şal bayqwsıñ körşi üyge kez keledi.

 

Nemere de, şöbere süyip otır,

Qıs ızğarı janına tiip ol twr.

Kim biledi ırqına jibermeydi,

Jürek degen, bir jasqa küyip soqır.

 

Jerbetinde adamzat jaralğalı,

Bar-au, talay ardıñ da tonalğanı.

Közin tiyar, näpsini aulaqtatsa,

Azban sezim, bos qwmar joğaladı.

 

Jambıl,Jamıl eken-au añğarımdı,

Berdi erkindik aruğa sonday nwrlı.

Eli razı, halqı da maqtan etken,

Saqtap keledi esinde «Jabıl jırdı».

 

Mezgilimen är närse üylesedi,

Mezgilinsiz qiındıq küy keşedi.

Qıs pen jazdıñ arası alıs bilseñ,

Bos äuire janıña times emi.

 

Ömir qaşan bolğan eken tiyanaq

 

Ömir qaşan bolğan eken tiyanaq,

Sanasada tirşiligi wya, baq.

On segiz mıñ ğalamdı da jaratqan…

Süleymenge jasamaydı  qiyanat.

 

Bersede oy adamzatqa eñseli,

Qosa keler baq pen sorı bes eli.

Säule şaşar tirşilikti bersede,

Jibermeydi ölimenen eseni.

 

Sol azğana mäz bolamız säulege,

Kelgenge de, ötkenge de au, nege.

Mañdayıña jazılğan kün jetkenşe,

Qwlqınıñmen salınasıñ äuirege.

 

Biz ie bop ömir bergen siğa naq,

Körinbeytin baq pen sorlar wyalap.

Bara jatqan künderiñdi sezbessiñ,

Tirşiliktiñ şanasında sırğanap.

 

Keteyin tezdep seyilip

Quanış, qayğı qosılıp,

Janıña bermey eş ırıq.

Sınaqqa kelgen baqıtıñ ,

Qaladı keyde tosılıp.

 

Än salğan qwrbı qatarı,

Sirep bir keyde jatadı.

Janıña jaqın tartqanıñ,

Pendelik etip satadı.

 

Jetedi kimge batılıñ,

Qanı birtuıs jaqınım.

Oyran da, sayran salatın,

Tığılğan öksik alqımıñ.

 

Tizbekti oylar tirkelip,

Jatadı twman  bürkenip.

Jazdıñ bir jeñil bwltınday,

Keteyin tezdep bir kelip.

 

Adam añğal

Adam añğal jüregi bar sengiş tım,

Bolsada ötkir köz janarı körgiş şın.

Sumañdağan swmdıq sözder arada,

Rolına aynaladı bölgiştiñ.

 

Adam añğal quanışqa qwlpırıp,

Künderine arnar tätti jır twnıq.

Tağdırınıñ tasasında twrğan sol,

Seze almaydı, bir ğajabı zar twnıp.

 

Adam añğal, keler ajal arbaydı,

Bileriñ az, qarmağına alğaydı.

Ayan berer, bir qwdıret barı ras,

Sezbeydi eş äketerin arnayı.

 

Adam añğal bileri az tirlikte,

Alañdamay oynadıq ta, küldik te.

Semizdikti köteretin mal ğana,

Tirligiñde ne jetedi birlikke.

 

Söz de, jan da bir auızdan şığadı

Iek qağıp jan tapsırğan keziñde,

Kökşiljalın şığadı wşıp auızdan.

Ruhıñ ketse, täniñ qalar mürde bop,

Jıraq qalıp ağayın men bauırdan.

 

Sözde sonday, saqtan balam qanjarday,

Tildiñ wşın bezbendeme pendege.

Tirligiñde ie bolğay tiliñe,

«Söz süyekten» dep aytadı el nege.

 

Til kieli dep jatadı bilgender,

Ol jağında böten demey qwp kördim.

Arazdasqan ağayınmen tatuğıp,

Jatatının til ekeni tek bildim.

 

Tildi balam söylemeseñ ornımen,

Til- wyattıñ tuın  müldem jığadı.

Sanağa köp wyalatsañ salmaqtı oy,

Söz de, jan da bir auızdan şığadı!

 

KİNÄLİ MA TOQŞILIQ

Adamğa keyde aqılıñ,

Oylasañ tipti jetpeydi,

Aqıldı degen wlıñ da,

Anasın tergep, tekteydi.

Ne şara elim, ne şara,

Özgergen öñir kelbetke.

Aqıldar bügin lağıp jür,

Azular teris neybetke.

Küyzelis salıp köñilge,

Sözi de, isi köş şalğay.

Ketpeytin bügin pende kem,

Dosında, jarın bir şalmay.

Şırtıldaq jannıñ bäri de,

Sızattan bwrın sınadı.

Sözdiñ de jönin tıñdatpas,

Qaqası asqan qwlağı.

Twratın qayran kezder-ay,

Tuğanın jatqa qiyalmay.

Irıldap bügin talasad,

Bir jerge iya siyalmay.

Kinäli meken kim bilsin,

Toqşılıq mınau bügingi.

Ruıhsız pende köbeydi,

Şirengenmenen üzengi.

 

JOĞALMASIN ADAMDIĞIÑ, ELDİGİÑ

Egiz ömir quanış pen qayğısı,

Olay emes dep aytadı qay kisi.

Ökpeleymiz tuısqanğa nesine,

Bar onda da sağan jaqın jaylisi.

Eñ keregi bärine de bereke,

Juımasın jan täniñe äreke.

Qwt qonatın, baq keletin aq tilek,

Merekege qol jayatın el erke.

Quanışıñ, baytaq anau keñdigiñ,

Jaqsılıqtan ajıratar endi kim.

Adamzattıñ jüreginde bir tilek,

Joğalmasın erligiñ men eldigiñ!

kerey.kz

Related Articles

  • Twrsın Jwmanbay «Üysinbay kitabı»

    Twrsın Jwmanbay «Üysinbay kitabı»

    Bwl Dağandel, Baqanas ölkesinen şıqqan bi Üysinbay Janwzaqwlı haqında qwrastırılıp jazılğan kitap. Tıñ tolıqtırılğan eñbekte bolıs Äldeke Küsenwlı, Dağandeli bolısınıñ basşıları men bilerimen qatar Äbdirahman Älimhanwlı Jünisov sındı aytulı twlğalar jaylı äñgime qozğalğan. Olardıñ el aldındağı eñbekteri, bilik, kesim – şeşimderi, halıq auzında qalğan qanattı sözderi men ömir joldarı, ata – tek şejiresi qamtılğan. Sonımen qatar mwrağat derekterindegi mälimetter keltirilgen. Kitapqa esimi engen erlerdiñ zamanı, üzeñgiles serikteri turalı jazılğan key maqalalar, jır –dastandar, üzindiler engen. Kitap qalıñ oqırman qauımğa arnalğan. Twrsın Jwmanbay «Üysinbay kitabı», - Jebe baspası, Şımkent qalası.134 bet tolıq nwsqasın tömendegi silteme arqılı oqi alasız. Üysinbay kitap kerey.kz

  • «Alğaşqı kitap» derekti beynefil'mi

    «Alğaşqı kitap» derekti beynefil'mi

    Qazaqstan Respublikası Mädeniet jäne aqparat ministrliginiñ Mädeniet komitetine qarastı Wlttıq kinonı qoldau memlekettik ortalığınıñ tapsırısımen «JBF company» kompaniyası Semey qalasında, Şıñğıstau öñirinde, Almatı oblısınıñ Jambıl audanında  «Alğaşqı kitap» attı derekti beynefil'm tüsirude. Derekti fil'm Abaydıñ 1909 jılı Sankt Peterburgtegi Il'ya Boraganskiy baspasında basılğan alğaşqı şığarmalar jinağınıñ jarıq köruine arnaladı. Wlı Abay mwrasınıñ qağaz betine tañbalanu tarihın bayandaydı. Qazirgi adamdar bwrınğı uaqıttıñ, Abay zamanınıñ naqtı, derekti beynesin, sol kezdegi adamdardıñ älpetin, kiim ülgisin köz aldarına elestetui qiın. Köpşiliktiñ ol uaqıt turalı tüsinigi teatr men kinofil'mderdegi butaforlıq kiimder men zattar arqılı qalıptasqan. Alayda Abay uaqıtındağı qazaq tirşiligi, qazaqtardıñ bet-älpeti, kiim kiisi, üy – jayı, bwyımdarı tañbalanğan mıñdağan fotosuretter saqtalğan. Bwlar Resey, Türkiya, Wlıbritaniya

  • ŞOQAN UÄLIHANWLI DEGEN EKEN..

    ŞOQAN UÄLIHANWLI DEGEN EKEN..

    El auzında qazaq oqımıstıları ayttı degen sözder az emes. Belgili ğalım, etnograf A. Seydimbek qwrastırğan tarihi twlğa, asqan oqımıstı Şoqan babamızdıñ tapqır sözderin nazarlarıñızğa wsınamız. * * * Ombığa oquğa jürer aldında bala Şoqan äkesiniñ el işi mäselesin şeşudegi keybir öktem, ojar qılıqtarına köñili tolmay, «oquğa barmaymın» dep qiğılıq salsa kerek. Tipten könbey bara jatqan balasın qatal Şıñğıs järdemşi jigitterine baylatıp almaqqa ıñğaylanıp: «Şıqpasa köterip äkeliñder, arbağa tañıp alamız!» − deydi. Sonda därmeni tausılğan Şoqan äkesine: «Baylatpa! Abılay twqımınan baylanğandar men aydalğandar jeterlik bolğan!» − dep til qatadı. Bala da bolsa aqiqat sözdi aytıp twrğan balasınan tosılğan äke dereu Şoqandı bosattırıp jiberedi. * * * Peterburgte Sırtqı İster ministrliginiñ bir

  • Kitapqwmar jasqa tegin oqu baqıtı bwyırdı

    Kitapqwmar jasqa tegin oqu baqıtı bwyırdı

    Adamzat kitapqa ğwmır boyı qarızdar. Kitapsız keleşektiñ altın kiltin eşkim qolına mıqtap wstay almağan. Mardan Rahmatulla – kitapqwmar on jeti jasar jigittiñ boyında öz qatarlastarınıñ boyınan tabıla bermeytin wlı qasiet bar. Ol – kitapqa degen mahabbat. Bwl mahabbattıñ sät sanap artuınıñ da sırı bar. Mardan – Asılı Osman, Darhan Qıdıräli sındı bügingi qazaq ruhaniyatınıñ tiregi sanalatın azamattar tuğan topıraqt tuıp-ösken. Topıraqtıñ kiesin däl osı kezde eriksiz moyınday tüsesiñ. Qoğamdağı «jastar kitap oqımaydı» degen qasañ pikirdi joqqa şığaruğa tırısqan jastardıñ da sanı basım. Kün sanap olardıñ sanı artıp, kitaptıñ qwdiretin jer-jerde däleldep bağuda. Kitapqa janı qwmar jan bir künin kitapsız elestete almaydı. Ğwmırı kitappen etene baylanğan, oqu ğwmırınıñ mänine aynalğan jastardı

  • «Beysenbi me bügin dep, Jwmağa qarsı ötkeni-ay…» (Abay)

    «Beysenbi me bügin dep, Jwmağa qarsı ötkeni-ay…» (Abay)

    Qazaq halqınıñ dañqtı perzenti, wlı jazuşı Mwqtar Mağauin 85 jasqa qarağan şağında dünieden ozdı. «Beysenbi me bügin dep, Jwmağa qarsı ötkeni-ay…» (Abay) Şwbartauda düniege keldi. Jondağı Jobalay Kereydiñ eñ ülken Aruağı Jobalay bidiñ wrpağı edi. Bayqotan bi, Toman bi, Begeş şeşen, Uäyis, Töleu aqın… Atağı Atalarınan asıp ketti… Tirisinde olay degen joq… Bwl sözdi dünieden ötken soñ biz aytıp otırmız… Ömiriniñ soñğı kezderi şette ötti. «Ükimetke, basqalarğa da ökpem joq, ökpeleytin olardıñ jağdayı joq!» (M.Mağauin) degen edi özi bertinde. Astarı auır, eñseñdi ezerdey salmaqtı söz… Danışpan adam nege elden jıraq ketti. Bwl «Oñaşa jatqandı wnatamın, Elimdi el qılmasın erte sezip… Elden kettim jıraq…» (Şäkärim) deytin ketis siyaqtı. Sonda da «Kök

Pikir qaldıru

Elektorndı poştañız sırtqa jariyalanbaydı. Belgi qoyılğan öristi toltıru mindetti *

Atı-jöni *

Email *

Saytı

Kerey.kz/Kerey.kz

Biz turalı:

Tel: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz tiñ bwrınğı nwsqasın http://old.kerey.kz ten oqi alasızdar!

KEREY.KZ

Sayt materialdarın paydalanğanda derekközge silteme körsetu mindetti. Avtorlar pikiri men redakciya közqarası säykes kele bermeui mümkin. Jarnama men habarlandırulardıñ mazmwnına jarnama beruşi jauaptı.

Sayt sanağı: