|  |  | 

Көз қарас Тарих

Хеопс пирамидасының сыры

АДАМ ТҰРҒЫЗҒАНЫ РАС ПА?

Хеопс пирамидасы салынғалы бергi төрт мың жыл бойы осы бiр сұрақ адамзатты толғандырып келедi. Ол туралы аңыз да көп. “Осыншалық алып дүниенi адам салуы мүмкiн емес” деп күмәнданатындар да кездеседi. Бiреулерi “жындар салған болуы ықтимал” десе, бәзбiреулерi “бұл – жер бетiнде болған басқа өркениеттiң белгiсi” дейдi. Ендi бiрi “жоқ, мұндай кереметтi бөтен ғаламшардан келгендер салған” деген болжамдарын ұсынып бағады.
Неге олай? Себебi, бүгiнге дейiн және технология дамыған қазiргi заманда да дәл осындай теңдессiз құрылысты адамдар әлi өз қолымен сала алған жоқ. Мысалы, 1989 жылы Париж қаласындағы Лувр мұражайының жанына салынған сәулетшi Пэйдiң шыны пирамидасының биiктiгi 22 метрден аспайды. 1972 жылы АҚШ-тың Сан-Франсиско қаласында пирамидаға елiктеп салынған халықаралық штаб-пәтердiң алып құрылысы бар. 48 қабаттан тұратын ғимараттың биiктiгi 260 метр болғанымен, көлемi Хеопс пирамидасының жартысына жетпейдi.
Сондықтан да, Хеопс пирамидасы – адамзат тарихындағы жетi кереметтiң бiрi.

ТАҢҒАЖАЙЫП ДЕРЕКТЕР

Мысырдың Гиза жазығында тұрған Хеопс пирамидасын “Ұлы пирамида” деп те атайды. Себебi, 4 мың жылдан аман жеткен жалғыз жәдiгер – биiктiгi 147 метрге жететiн әлемдегi ең алып ғимарат. Әрi өте дәл құрастырылған, ең iрi тастан жасалынған бiрден-бiр құрылыс. Хеопс пирамидасының жалпы салмағы 5 млн тоннаға жетедi. Бүкiл құрылысты салуға 2 млн текше тас блок жұмсалған. Пирамиданың iрге көлемi 5,15 гектар жердi алып жатыр. Оған 200 теннис алаңын, Римдегi Әулие Петрдiң екi шiркеуiн орналастыруға болар едi. Кезiнде Наполеон Гизадағы басты үш пирамиданың тас блоктарымен Францияның барлық шекарасын 3 метр биiк, 30 см қалың қорғанмен қоршауға жетедi деген қызық есеп шығарған екен. Осындай ақылға сия бермейтiн алып дүниенi IV әулеттiң екiншi басқарушысы перғауын Хуфу б.э.д 2551-2528 жылдары Нiл өзенiнiң батыс жағалауына өзiнiң болашақ моласы етiп салғызған. Пирамидадан бүгiнге жетпей жоғалғаны – құрылыстың ұшар басынан көз шағылыстырып тұратын үшбұрышты сом алтын, пирамиданың сыртын түгелдей қаптап, алыстан аппақ қардай етiп көрсететiн әктас тақталар.

ПИРАМИДАЛАР ҚАЛАЙ САЛЫНДЫ?

Ең әуелi пирамидалардың өте дәлдiкпен салынғаны таңғалдырады. Соншама көп тастардың қандай жолмен өңделiп, қалай жеткiзiлiп, қалайша қаланғаны да жұмбақ. Геометриялық орналасуы да ғажап: оның төрт жағы дүниенiң төрт бұрышына бағытталған, бар-жоғы 8 минуттық ауытқу байқалады. (20 см). Ал Хеопске көршi 143,5 метрлiк биiк Хафр пирамидасы, келесi 65 метрлiк Менкаур пирамидасы үшеуi биiктен қарағанда, батысқа қарай дәл өлшеммен шұбырта бағытталып салынған. Хеопс пен Менкаур пирамидаларына қатарласа қаз-қатар үш кiшi пирамидалар орналасқан. Ол перғауындардың әйелдерi мен апа-қарындастарына арналған молалар болған. Олардың да өзара өлшем ұқсастықтары егiз тамшыдай.
Хафрдың тұсына таман салынған адам басты, арыстан денелi 20 метрлiк әйгiлi алып Сфинкс тұтас жартастан қашалып жасалынған. Қарапайым құрал-саймандармен мұншама сұсты дүниелердi қалай салғаны туралы дәлелдi болжамдар ғана айтылады. Әйтпесе, сырлы жұмбақтар сол алып тастармен бiрге қаланып, уақыт қойнауына мәңгi жұтылып кеткенге ұқсайды. Пирамидаларды салмас бұрын оның тұратын орны тегiстелген. Мiнсiз тегiстеу үшiн құрылыс алаңына су жiберiлген. Құрылыс алаңы дымқылданып, жiбiген соң торкөз жыралар қазылған. Жыралардың тереңдiгi бiрдей болу үшiн арнайы таяқтармен өлшеп теңестiрiп отырған. Су тартылған кезде жыраларда шамалы су қалдырылған. Осылайша судың көмегiмен жiбiтiлген тасты қыртыстарды түгел тегiстеген.
Арада төрт мың жыл өтсе де пирамидалардың сырға толы жұмбақ құпиясы әлi толық ашылған жоқ. Ғалымдар арасында ашылмай қалуы мүмкiн деген жорамал да жоқ емес.

Б.Тоқтарова

zhasalash.kz

Related Articles

  • Қазіргі заңнама аясында мемлекеттік тілді қалай дамытуға болады?

    Қазіргі заңнама аясында мемлекеттік тілді қалай дамытуға болады?

    Zhalgas Yertay         Қазақстан билігі мемлекеттік тілді дамыту үшін қатаң шешімдерге барғысы келмейді дейік. Бірақ қазіргі заңнама аясында мемлекеттік тілді қалай дамытуға болады? Соны ойланып көрейік. Қазақ тілін дамыту жайын айтқан кезде Қазақстан билігі қоғамды екіге бөледі. Бірі – тілді дамытудың радикал шешімдерін ұстанады, екінші жағы – қазіргі статус-квоны сақтағысы келеді, яғни ештеңе өзгертпей-ақ қояйық дейді. Бірақ екі жолды да таңдамай, ортасымен жүруді ұсынып көрсек қайтеді!? Батыл қадамдарға барайық, бірақ ол радикал жол болмасын. Қазақ тілін күшпен емес, ортаны дамыту арқылы күшейтсек болады. Яғни адамдар тілді үйреніп әуре болмай-ақ, халық жай ғана қазақ тілі аясында өмір сүруді үйренсін. Негізгі ой осы. Біз осы уақытқа дейін адамдар ортаны

  • Елдес Орда, тарихшы: «Түркістан» атауын қолдану – аймақтағы жұмсақ күш позициясын нығайту тәсілі

    Елдес Орда, тарихшы: «Түркістан» атауын қолдану – аймақтағы жұмсақ күш позициясын нығайту тәсілі

    Фото ашық дереккөздерден алында Өткен аптада Түркияның ұлттық білім министрлігі мектеп бағдарламасына «Түркістан» деген терминді енгізген еді. Шетел басылымдарының жазуынша, бұл атау енді «Орталық Азия» ұғымының орнына қолданылмақ. Білім министрі Юсуф Текин жаңа атау түркі әлемінің бірлігін қамтамасыз етуге бағытталғанын айтады. Оның сөзінше, үкімет оқу бағдарламасынан империялық мағынасы бар географиялық атауларды алып тастамақшы. Ең қызығы, «Түркістан» аумағына Қазақстаннан бөлек, Қырғызстан, Өзбекстан, Түркіменстан мен Тәжікстан жатады екен. Сондай-ақ кейбір басылымдар бұл терминнің Қытайдың батысында орналасқан Шыңжан өлкесіне қатысы барын да атап өтті.  Кейбір ғалымдар «Орталық Азия» термині колониализмнен қалғанын жиі атап жүр. ХХ ғасырдағы әлемдік академиялық ғылымды сол кездегі ірі империялар қалыптастырғандықтан, бүгінде мұндай терминдер мен атаулар халық санасына әбден сіңіп

  • АБАҚ АНА ЖӘНЕ ТАСБИКЕ АНА

    АБАҚ АНА ЖӘНЕ ТАСБИКЕ АНА

    Мәми би Жұртбайұлының шежіресінде айтылуынша Керей ұлысының арғы тегі – Шеп, Сеп, Байлау, Қойлау, Елдей, Көлдей, Изен, Жусан секілді тайпалардан таралады екен. Аталған тайпалардың біразы ескі тарих беттерінен кездессе, енді бір бөлімі қазірге дейін Керей руындағы аталардың есімі ретінде аталып келеді. Мұның бір себебін арғы тарихтағы аталардың аты өшпесін деп кейінгі ұрпақтарының аталар атын қайта жаңғыртып қойған дәстүрінен қарау керек. Абақ атауына келсек, арыда Керей ханзадалары мен ханышаларының арасында Абақ, Абақберді, Абахан, Абақтай, Абақай, Абақ бике сынды есімдер болған. Сол ата-апаларының жолын жалғаған, тозып кеткен Керей елінің басын қосып, оған әз ана болған Абақ есімді қасиетті ана өмірде болған адам. Қазақ тарихында ру атына айналған әз аналар аз болмаған. Көрнекті жазушы,

  • Тұрсын Жұманбай «Үйсінбай кітабы»

    Тұрсын Жұманбай «Үйсінбай кітабы»

    Бұл Дағандел, Бақанас өлкесінен шыққан би Үйсінбай Жанұзақұлы хақында құрастырылып жазылған кітап. Тың толықтырылған еңбекте болыс Әлдеке Күсенұлы, Дағанделі болысының басшылары мен билерімен қатар Әбдірахман Әлімханұлы Жүнісов сынды айтулы тұлғалар жайлы әңгіме қозғалған. Олардың ел алдындағы еңбектері, билік, кесім – шешімдері, халық аузында қалған қанатты сөздері мен өмір жолдары, ата – тек шежіресі қамтылған. Сонымен қатар мұрағат деректеріндегі мәліметтер келтірілген. Кітапқа есімі енген ерлердің заманы, үзеңгілес серіктері туралы жазылған кей мақалалар, жыр –дастандар, үзінділер енген. Кітап қалың оқырман қауымға арналған. Тұрсын Жұманбай «Үйсінбай кітабы», - Жебе баспасы, Шымкент қаласы.134 бет толық нұсқасын төмендегі сілтеме арқылы оқи аласыз. Үйсінбай кітап kerey.kz

  • ТАРИХ ҒЫЛЫМЫ ҚАЗІР ЭЗОТЕРИКАЛЫҚ ТОПТАРДЫҢ  МЕНШІГІНДЕ

    ТАРИХ ҒЫЛЫМЫ ҚАЗІР ЭЗОТЕРИКАЛЫҚ ТОПТАРДЫҢ  МЕНШІГІНДЕ

         Шығыстанушы-тарихшы Өмір Тұяқбайдың бұрында да «Қазаққа қандай тарих керек? Тәуелсіздік кезеңінде жасалған тарихи мистификациялар хроникасы» деп аталатын мақаласын  (22.05. 2025. Zhasalash.kz) оқып ем. Риза болғам. Жақында Ө. Тұяқбайдың «Қазақстанда тарихи бұрмалаулар мен мифтерге тосқауыл қоюдың жолдары» (02.10. 2025. Zhasalash.kz) атты тағы бір мақаласымен және таныстық. Өте өзекті мәселені көтеріпті. Тарихта орын алып жүрген жағымсыз жайттар турасында ой толғапты. Журналистерді, блогерлерді айыптапты. Тарихтан арнайы кәсіби дайындығы жоқ, бәрін бүлдіріп болды деп.  Келеңсіздікті тоқтатудың нақты жолдарын ұсыныпты. Бұған да көңіліміз бек толды. Әйтсе де тарихты бұрмалауға, өз өтіріктерін насихаттауға тек журналистер мен блогерлер ғана емес, «арнайы кәсіби дайындығы бар» «тарихшылардың» да «зор үлес» қосып жатқанын баяндап, айтылған пікірді одан әрі өрбітіп, жалғастырайық.

Пікір қалдыру

Электорнды поштаңыз сыртқа жарияланбайды. Белгі қойылған өрісті толтыру міндетті *

Аты-жөні *

Email *

Сайты

Kerey.kz/Керей.кз

Біз туралы:

Тел: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz тің бұрынғы нұсқасын http://old.kerey.kz тен оқи аласыздар!

KEREY.KZ

Сайт материалдарын пайдаланғанда дереккөзге сілтеме көрсету міндетті. Авторлар пікірі мен редакция көзқарасы сәйкес келе бермеуі мүмкін. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

Сайт санағы: