|  | 

ساياسات

نۇرسۇلتان نازارباەۆ: ء“بىز عىلىمدى ورتالىقسىزداندىردىق”

ەلباسى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ جالپى جينالىسىنىڭ سالتاناتتى سەسسياسىنا قاتىستى-دەپ حابارلايدى اقوردا باسپا ءسوز قىزمەتى.
الماتى قالاسى، اباي اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك اكادەميالىق وپەرا جانە بالەت تەاترى

مەملەكەت باسشىسى سەسسياعا قاتىسۋشىلاردى ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ 70 جىلدىعىمەن قۇتتىقتاپ، ونىڭ زاماناۋي قازاقستاندى دامىتۋعا قوسقان ۇلەسىن اتاپ ءوتتى.

– بۇگىندە عىلىم اكادەمياسى سالالىق جانە وڭىرلىك بولىمشەلەرى بار ءىرى زياتكەرلىك ورتالىققا اينالدى. بۇل رەتتە ول فرانتسيا، اقش جانە باسقا دا ەلدەردەگى عىلىم اكادەميالارى سياقتى عىلىم ءۇشىن جات نارسەمەن – اكىمشىلەندىرۋمەن اينالىسپايدى. عىلىم سالاسىن ورتالىقتاندىرۋدىڭ، وندا قالىپتاساتىن مونوپوليانىڭ ءتيىمسىز ەكەنىن الەمدىك تاجىريبە كورسەتىپ وتىر، – دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.

نۇرسۇلتان نازارباەۆ قازاقستان عىلىمىنىڭ قالىپتاسۋىنداعى اكادەميانىڭ ەڭبەگىن ەرەكشە اتاپ ءوتىپ، ەلىمىزدىڭ عىلىمي الەۋەتىن «قازاقستاننىڭ ءۇشىنشى جاڭعىرۋى: جاھاندىق باسەكەگە قابىلەتتىلىك» اتتى جولداۋدى ىسكە اسىرۋعا پايدالانۋدىڭ ماڭىزدىلىعىنا نازار اۋداردى.

سونىمەن بىرگە، ەلباسى وتاندىق باسقارۋ جۇيەسى مەن عىلىمي قىزمەتتى ۇيلەستىرۋگە قاتىستى بىرنەشە وزەكتى ماسەلەگە توقتالدى.

– ءبىز عىلىمدى ورتالىقسىزداندىردىق. كوپتەگەن بولىگىن جوعارى وقۋ ورىندارىنا بەردىك، الايدا ولاردىڭ ءبارى ءالى يننوۆاتسيالىق ورتالىقتارعا اينالا قويعان جوق. قازاقستاننىڭ عالىمدارى ءوز جۇمىستارىن بەلسەندى تۇردە پاتەنتتەۋدە. بىراق ولاردىڭ باسىم كوپشىلىگىنە سۇرانىس جوق. عىلىم نەگىزىنەن مەملەكەت ەسەبىنەن قارجىلاندىرىلۋدا. ءىس جۇزىندە ناقتى سەكتوردان تاپسىرىس تۇسپەي جاتىر. سونىمەن قاتار، عىلىمي جۇمىستاردا پلاگيات ءجيى كەزدەسەدى، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.

وسىعان وراي قازاقستان پرەزيدەنتى وتاندىق عىلىمدى دامىتۋعا قاتىستى ۇستانىمداردى تۇبەگەيلى وزگەرتۋدى تاپسىرىپ، وسى باعىتتا بىرقاتار ناقتى مىندەتتەر بەلگىلەدى.

– ءبىز عىلىمي جانە عىلىمي-تەحنيكالىق قىزمەت ناتيجەلەرىن كوممەرتسيالاندىرۋ تۋرالى زاڭ قابىلدادىق. ەندى وسى زاڭ تولىققاندى قولدانىلۋى قاجەت. عىلىمي-زەرتتەۋشىلىك قىزمەت ناتيجەلەرىن قازاقستاندىق كاسىپورىنداردىڭ قاجەتتىلىكتەرىنە باعىتتايتىن تەتىكتەر ەنگىزۋ كەرەك. ءبىزدىڭ الدىمىزدا يمپورتتى الماستىرۋ جانە ەكسپورتتىق ءوندىرىستى دامىتۋ مىندەتى تۇر، – دەدى نۇرسۇلتان نازارباەۆ.

بۇدان بولەك، قازاقستان پرەزيدەنتى اكادەميانىڭ الەۋەتىن پايدالانا وتىرىپ فۋندامەنتالدى جانە گۋمانيتارلىق عىلىمي جوبالار ساراپتاماسىنىڭ ساپاسىن جاقسارتۋ قاجەتتىگىن ايتتى.

– عىلىمدى باسقارۋدىڭ، ونى قارجىلاندىرۋدىڭ جاڭا فورمات بويىنشا جانە ۋاقتىلى جۇزەگە اسىرىلاتىن جاڭا جۇيەسى ەنگىزىلدى. سونداي-اق، عىلىم اكادەمياسى جانىنان ادەپ جونىندەگى القالى ورگان قۇرۋدى ۇسىنامىن. ول عالىم كودەكسىن جانە جاريالانىمدار ادەبى جونىندەگى كودەكستى ازىرلەپ شىعا الار ەدى، – دەدى نۇرسۇلتان نازارباەۆ.

مەملەكەت باسشىسى ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنە اكادەميامەن جانە جوعارى وقۋ ورىندارىمەن بىرگە وتاندىق عىلىمي باسىلىمداردى حالىقارالىق رەيتينگتىك بازالاردا ىلگەرىلەتۋ جۇمىستارىن جۇزەگە اسىرۋدى تاپسىردى.

سونداي-اق، قازاقستان پرەزيدەنتى الەمدىك دەڭگەيدەگى عىلىمي ورتالىقتاردا تاعىلىمدامادان ءوتۋ ءۇشىن ۇزدىك زەرتتەۋشىلەرگە قوسىمشا گرانتتار تاعايىنداۋ، سونىمەن بىرگە ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ جاس عالىمدارىنا قازاقستاندا عىلىمي زەرتتەۋ جۇرگىزۋ ءۇشىن گرانت ءبولۋ ماسەلەسىن زەردەلەۋ جونىندە تاپسىرما بەردى.

Related Articles

  • سامات ءابىش قالاي “سۇتتەن اق، سۋدان تازا” بولىپ شىقتى؟

    ازاتتىق راديوسى ساياساتتانۋشى دوسىم ساتپاەۆ ۇقك توراعاسىنىڭ بۇرىنعى ءبىرىنشى ورىنباسارى، ەكس-پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ نەمەرە ءىنىسى سامات ابىشكە شىققان ۇكىم “قازاقستانداعى رەجيم بولاشاقتى ويلامايتىنىن كورسەتتى” دەيدى قازاقستاندىق ساياساتتانۋشى دوسىم ساتپاەۆ. ساراپشىنىڭ پايىمداۋىنشا، بيلەۋشى “ەليتا” جەكە ىستەرىمەن جانە تاساداعىكەلىسىمدەرمەن اۋرە بولىپ جاتقاندا ەلدە تاعى ءبىر جاڭا الەۋمەتتىك جارىلىسقا اكەلۋى مۇمكىن فاكتورلار كۇشەيىپ كەلەدى. ساياساتتانۋشىرەسەي ءوزىنىڭ ەكونوميكالىق مۇددەلەرى مەن گەوساياسي جوسپارلارىن كەڭىنەن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قازاقستاننىڭ ىشكى ساياساتىنا تىكەلەي اسەر ەتۋگە تىرىسىپ جاتۋى مۇمكىن دەپ تە توپشىلايدى. پۋتين “قاۋىپسىزدىك كەپىلى” مە؟ ازاتتىق: سونىمەن ۇزاق دەمالىس الدىندا وسىنداي ۇلكەن جاڭالىق جاريالاندى. مەيرام الدىندا، 19 ناۋرىزدا قازاقستاندىقتار ءماجىلىس دەپۋتاتىنىڭ پوستىنان سامات ابىشكە شىققان ۇكىم جايلى ءبىلدى. مۇنىڭ ءبارىنىڭ بايلانىسى بار ما الدە كەزدەيسوقتىق پا؟ دوسىم ساتپاەۆ: اڭگىمەنى بۇل ءىستىڭ قۇپيا

  • “گەوساياسات يلەۋىنە ءتۇسىپ قالۋىمىز مۇمكىن”. قازاقستاندا اەس سالۋعا قاتىستى ساراپشى پىكىرى

    ەلەنا ۆەبەر اتوم ەلەكتر ستانساسىن سالۋ جانە پايدالانۋ ەكولوگيالىق قاتەر جانە توتەنشە جاعدايدا ادام دەنساۋلىعىنا قاۋىپتى عانا ەمەس، وعان قوسا سوعىس بارىسىندا ۋكراينانىڭ زاپوروجە اەس-ىندەگى بولعان وقيعا سياقتى بوپسالاۋ قۇرالى دەيدى الەۋمەتتىك-ەكولوگيالىق قوردىڭ باسشىسى قايشا اتاحانوۆا. ول مۇنىڭ ارتىندا كوپتەگەن پروبلەما تۇرعانىن، قازاقستاندىقتارعا اەس سالۋ جونىندەگى رەفەرەندۋم قارساڭىندا بىرجاقتى اقپارات بەرىلىپ، وندا تەك پايدالى جاعى ءسوز بولىپ جاتقانىن ايتادى. ساراپشى اەس-ءتىڭ قاۋپى مەن سالدارى قانداي بولاتىنى جايىندا اقپارات وتە از دەپ ەسەپتەيدى. گولدمان اتىنداعى حالىقارالىق ەكولوگيالىق سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى، بيولوگ قايشا اتاحانوۆا – رادياتسيانىڭ ادامدارعا جانە قورشاعان ورتاعا اسەرىن شيرەك عاسىردان استام زەرتتەپ ءجۇر. ول بۇرىنعى سەمەي پوليگونىندا جانە وعان ىرگەلەس جاتقان اۋدانداردا زەرتتەۋ جۇرگىزگەن. قاراعاندى ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ گەنەتيكا كافەدراسىندا وقىتۋشى بولعان.

  • “قازاقستان دۇرىس باعىتتا”. دەكولونيزاتسيا، ۋكرايناداعى سوعىس جانە قاڭتار. بالتىق ەلشىلەرىمەن سۇحبات

    دارحان ومىربەك بالتىق مەملەكەتتەرىنىڭ قازاقستانداعى ەلشىلەرى (سولدان وڭعا قاراي): يرينا مانگۋلە (لاتۆيا), ەگيديۋس ناۆيكاس (ليتۆا ) جانە تووماس تيرس. سوۆەت وداعى ىدىراي باستاعاندا ونىڭ قۇرامىنان ءبىرىنشى بولىپ بالتىق ەلدەرى شىققان ەدى. ءوزارا ەرەكشەلىكتەرى بار بولعانىمەن، سىرتقى ساياساتتا بىرلىگى مىقتى لاتۆيا، ليتۆا جانە ەستونيا مەملەكەتتەرى ناتو-عا دا، ەۋرووداققا دا مۇشە بولىپ، قازىر كوپتەگەن ولشەم بويىنشا الەمنىڭ ەڭ دامىعان ەلدەرىنىڭ قاتارىندا تۇر. رەسەي ۋكرايناعا باسىپ كىرگەندە كيەۆتى بار كۇشىمەن قولداپ، تاباندىلىق تانىتقان دا وسى ءۇش ەل. سوعىس باستالعانىنا ەكى جىل تولار قارساڭدا ازاتتىق بالتىق ەلدەرىنىڭ قازاقستانداعى ەلشىلەرىمەن سويلەسىپ، ەكىجاقتى ساۋدا، ورتاق تاريح، رەسەي ساياساتى جانە ادام قۇقىعى تاقىرىبىن تالقىلادى. سۇحبات 8 اقپان كۇنى الىندى. “بىزدە قازاقستاندى دۇرىس بىلمەيدى” ازاتتىق: سۇحباتىمىزدى بالتىق ەلدەرى مەن قازاقستان اراسىنداعى ساۋدا قاتىناسى

  • باقسىلار ينستيتۋتى

    ساراپتاما (وقىساڭىز وكىنبەيسىز) ءبىرىنشى، ىلكىدە تۇركى بالاسىندا ارنايى قاعان قۇزىرەتى ءۇشىن جۇمىس ىستەيتىن كورىپكەل باقسىلار ينستيتۋتى بولعان. اتى باقسى بولعانىمەن حاننىڭ قىرىق كىسىلىك اقىلشىسى ەدى. كورىپكەل باقسىلار حان كەڭەسى كەزىندە الداعى قاندايدا ءبىر ساياسي وقيعا مەن سيتۋاتسيانى كۇنى بۇرتىن بولجاپ، ءدوپ باسىپ تالداپ ءھام ساراپتاپ بەرە الاتىن سونى قابىلەتتىڭ يەسى-ءتىن. ولاردى ساياسي كورىپكەلدەر دەپ اتاسا دا بولادى. حان ەكىنشى ءبىر ەلدى جەڭۋ ءۇشىن بىلەك كۇشىنەن بولەك كورىپكەل باقسىلاردىڭ ستراتەگيالىق بولجاۋىنا دا جۇگىنەتىن. قارسىلاس ەلدىڭ كورىپكەل باقسىلارى دا وڭاي ەمەس ارينە. ەكىنشى، ۋاقىت وتە كەلە ساياسي كورىپكەل باقسىلار تۇركىلىك بولمىستاعى ستراتەگيالىق مەكتەپ قالىپتاستىردى. تۇركى باقسىلارى قىتاي، ءۇندى، پارسى، ۇرىم ەلدەرىن جاۋلاپ الۋدا ماڭىزدى ءرول اتقاردى. ول كەزدەگى جاھاندىق جاۋلاسۋلار جەر، سۋ،

  • ماسكەۋ توقاەۆتان پريگوجيننىڭ بۇلىگىن باسۋعا كومەكتەسۋدى سۇرادى ما؟

    ەلنۇر ءالىموۆا قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ جانە رەسەي باسشىسى ۆلاديمير پۋتين. بۇل اپتادا باتىس باسىلىمدارى ماۋسىم ايىندا «چۆك ۆاگنەردىڭ» جەتەكشىسى ەۆگەني پريگوجيننىڭ اسكەري بۇلىگى كەزىندە رەسەي قازاقستاننان كومەك سۇراعانىن، بىراق پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ ودان باس تارتقانىن جازدى. سونىمەن قاتار استانا مەن انكارا اسكەري سالاداعى سەرىكتەستىكتى كۇشەيتىپ، 2024 جىلى ەلدە درون شىعارا باستايتىنىنا توقتالدى. بۇدان بولەك ورتالىق ازيا باتىس ەلدەرى ءۇشىن نە سەبەپتى ماڭىزدى ايماققا اينالعانىن تالدادى. قازاقستان مەن تۇركيا ANKA درونىن شىعارا باستايدى اقش-تاعى Jamestown قورى قازاقستان مەن تۇركيا اسكەري سەرىكتەستىكتى كۇشەيتىپ جاتقانىنا نازار اۋدارادى. قازاقستان 2024 جىلدان باستاپ ەلدە تۇركيانىڭ Anka دروندارىن شىعارا باستايدى. 28 قاراشا كۇنى قورعانىس مينيسترلىگى درون وندىرەتىن وتاندىق كومپانيانى تاڭداپ جاتقانىن حابارلادى. مالىمدەمەدە تۇركيانىڭ Anka درونى ەلدە

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: