Жүгіртпелер
 |  |  | 

Мәдениет Руханият

Құралайдың салқыны амалы қалай шыққан…

<span>kerey.kz</span>kerey.kz
 |  Jun 13, 2018
7Edil Alash

Ұлан ғайыр аймақтар Қыстан енді шығып жатқанда, оңтүстік жұртшылығы жазғы киімге ауысып алады. Десе де қазіргідей мамырдың орта тұсынан бастап жеңіл киімдінің бәрі аһылап-үһілеп, тұмауратып қалады. «Жаз келгенде салқындағаны несі» дейтіндер де бар. Бұған себеп жастар мен қала тұрғындары арасында «Құралай салқыны» ұғымының ұмытылып бара жатқаны болса керек. Әйтпесе жаз әбден өз тағына отырмай, халық жылы киімін тастамаған.
«Құралай салқыны» деген не?
қазақ халқы мамыр айының екінші жартысында орын алатын 2~3 тауліктік күн суытуын «Құралай салқыны» деп атаған.
Аталу себебі қандай? үлкендердің аузынан оқтын-оқтын естіп қалатын бұл атау қазақ халқы үшін қашан да киелі саналған киіктердің төлдейтін мезгіліне байланысты аталып кеткен. Құралай ─ киіктің төлі.

Ауа райы қалай өзгереді?
Құралай салқыны кезінде күн түнеріп, таулы-төбелі жерге қарай бұлт үйіріледі. Мұндай қолайсыздық бір жетіге не он шақты күнге созылады. Осы кезде төлдеуі жақындаған қоңыр аңдар бұлт үйірілген жерлерге топтасатын көрінеді. «Киік лақтаған жерге Найзағай ойнайды» деп отыратын қариялар, бұл да қоңыр аңдар күннің көзінен таса жерге төлдейтініне байланысты болса керек. Бір ғажабы, киік қанша көп болса да, олар 2~3 күн ішінде түгелдей төлдеп үлгереді екен.5

Күннің суытып, жел тұруының ықпалы?
Киік төлдеген кезде күннің суытуы құралайдың аяқтануына тікелей әсер етеді. Жаңа туған төл жердің қара суығына шыдамай, тез тұрып кетеді екен.

Желдің де өзіндік функциясы бар.

Киік өзге төртаяқтыларсекілді шуын жалап түсірмейді. Жануар желге қарсы жүргенде бұл үдеріс табиғаттың ықпалымен жүзеге асады.

Дала тағыларының табеті жойылады8

Құралай салқынының тағы бір ғажабы, даланың нәзік еркелеріне сондай құмар жыртқыштардың дәл осы «Құралай салқыны» кезінде табеті қашып, етке жақындай алмай қалады екен. Құралайлар аяғынан тұрып кеткен кезде ғана жыртқыштардың етке деген табеті қайта оралады.
Құстардан түйетәбән қорғайды

Бұл аз күннің қасиетін білдіретін тағы бір жағдай бар. Біздің далада өсетін түйетабанді да тек осы кезең де көруге болады. Кереметтігі сонда, оның үлкен қызғылт жасыл түсті жапырақтары жаңатуған құралайды жасырып тұрады екен. Яғни, қырағы бүркіттердің өзі табиғаттың қорғауында жатқан құралайды көре алмайтындай жағдай туғызады.
Кие
Қазақ даналығы ғасырларбойғы өмір тәжірибесінен жинақталған. Киікті қасиетті деп бағалауы да себепсіземес. Жануар төлдейтін уақытта табиғат ─ ананың өзі амал жасайтыны сол киенің белгісі емес пе? !

Tags

Related Articles

  • Ителмендер ата-баба қонысында өздерін өгей сезінеді

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Азаттық радиосы Көрнекі сурет. Камчаткада шенеуніктер жергілікті ителмендер қауымынан аймақтың ең басты көрнекті орны – ашық аспан астында орналасқан “Пимчах” музейі тұрған жер телімін босатуды талап етті. Мұндай шешімге жерді жалға алу мерзімінің аяқталуы себеп болған. Қауым өкілдері атамекенінде жерді тегін пайдалана алмайтындарына қапалы. “ҚАТТЫ ҚИНАЛЫП, ҚАПАЛАНЫП ЖҮРМІЗ” Сосновка ауылы Камчатка түбегінің оңтүстік-шығысындағы Елизовский ауданында орналасқан. Сосновкадан алты шақырым жерде, ашық аспан астында “Пимчах” музейі бар. Түбектің байырғы халқы – ителмендер Острая тауы маңын киелі жер санайды. Ителмендер қауымының басшысы Вера Ковейник (ортада сөйлеп тұр).   – Биліктің қарым-қатынасы таң қалдырады. Мұндай дүниені алғаш біз жасағанбыз. Музейді 1998 жылы сала бастадық, 2000 жылдардың басында ашылды. Бәрін өзіміз істедік, ешкім көмектескен

  • Қазіргі уақыттағы қазақ телевизиясының жұмысына қатысты ұсыныстар

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    I. Қазіргі телевизия сипаты мен беталысы. Жер жүзіндегі медиа-кеңістік, соның ішінде телевизия жаңа ғасыр басталғалы бері, әсіресе соңғы он жыл беделінде күрт өзгерді. Әлбетте, технологияның кешеуілдеп жетуі және басқа да объективті, субъективті себептерге байланысты Қазақстанда бұл өзгеріс кейінгі бес-алты жылда ғана байқалды. Ең әуелі, спутниктік және кабельдік жүйенің жедел дамуы көрерменнің таңдау мүмкіндігін мейілінше кеңейтіп, көбейтіп жіберді. Қазір Қазақстанның (дамыған Батыс елдерін айтпай-ақ та қоялық) көптеген елді мекендерінде (ірі, орташа, шағын қала, кенттерде, қалаға жақын ауылдарда) кем дегенде отыз шақты телеарна көруге болады. Екіншіден тез тарап жатқан интернет пен арзан («қол жетімді» деп жүрміз) смартфондар ақпарат алудың жаңа «тұма-бастауларын»: әлеуметтік желілер, әр қилы сайттар, youtube, on-lineфильмдер (бұл фильмдердің барлығы дерлік

  • ҰЛТТЫҚ ҚҰНДЫЛЫҚТАРДЫ ЕСКІРДІ ДЕП КІМ АЙТТЫ?

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Алматы қаласы Дін істері жөніндегі басқармасының қолдауымен &quot;Дін мен дәстүр&quot; жобасы аясында &quot;Адырна&quot; ұлттық-этнографиялық бірлестігі халқымыздың рухани  құндылықтарын насиxаттауда біршама іс шаралар өткізді. Жақында әнші-күйші, композитор, тариxшы-этнограф, өнертанушы, жазушы, киногер сценарист Ерлан Төлеутаймен Сапарғали Бегалин атындағы мемлекеттік балалар кітапханасында тамаша бір кездесу өткен еді. Ұлтымыздың мақтанарлық рухани құндылықтары көп. Солардың бірі де бірегейі қазақтың салт-дәстүрлері. Бұл кездесу қазақ ұлтының салттары туралы тақырып аясында өрбіді. Қазақта салт-дәстүрлер көптеп саналады. Әрқайсысының маңызы мен орны да ерекше. Мысалы: «шілдехана», «тұсау кесу», «арыздасу», «асату», «ашамайға отырғызу», «ат-тон айып төлеу», «әулие аралау», «бесікке салу», «бесікті аластау», «жеті атаны білу», «мойынға бұршақ салу», «мүшел жас», «сауын айту», «сүйек жаңғырту», «жылу жинау», «сыңсу», «балаға есім беру», «иткөйлек кигізу»,

  • Иманипедагогиканың қажеттілігі және алғышарты

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Педагогика əрбір адамның бүкіл өмір бойы дамуының кепілі жəне құралы болған педагогикалық процестің мəні мен мазмұнын, заңдары мен заңдылықтарын жəне оның бүгінгі бағыт-бағдары мен болашақ өркендеу жолын зерттеуші ғылым жүйесі. Осы негізде педагогика тəлім-тəрбие процесінің ұйымдасу теориясы мен технологиясын, педагог іс-əрекетін (педагогикалық қызметті) жəне оқушылардың əрқилы оқу жұмыстарын жетілдірудің формалары мен əдістерін əрі олар арасындағы оқу істері төңірегінде туындап отыратын қарым-қатынас, ықпалдастық стратегиялары мен тəсілдерін нақтылап, ашып отырады. Адам биологиялық тіршілік иесі ретінде дүниеге келеді. Оның тұлға болып жетілуі үшін — тәрбиелеу қажет. Дәл осы тәрбие адамды ізгілендіріп, оған қажет қасиет сапаларды қалыптастырады. Қазіргі қоғамда тәрбие жұмыстарын жүргізу үшін арнайы мекемелер түзілген. Бұл үдерісті кәсіби білімді адамдар басқарады. Тәрбие жөнінде

  • Қазақ әліпбиін латынға ауыстыру мәселесі қытайдың назарын аударып жатыр.

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Қазақ әліпбиін латынға ауыстыру мәселесі бүгінгі күні қытайдың назарын аударып жатыр. Қытай Қазақстандағы барлық ақпараттық жаңалықты қадағалап отыратынын ескерсек білдей мемлекет құрушы ұлттың әліпби ауыстыруын назардан тыс қалдырмасы анық. Және ол тек қаріп ауыстыру мәселесі емес, тілдік реформа деп отыр. Қош, енді мына қызықты қараңыз! Қазақстанда латын әліпбиі мәселесі 90-жылдары қазақ тілтанушы ғалымдары (Академик Ә.Қайдаров) жағынан ауызға алынғаны рас, дәл сол тұста қытай бұл ақпаратты жабық күйде талқыға салды, өйткені 90-жылдары қытайда ЕКІ МЫҢнан астам таза қазақ мектебі және Құлжада қазақ университеті, Күйтінде қазақ институты сонымен қатар Алтай, Шәуешек, Санжыда қазақ тілінде білім беретін педегогикалық жоғары білім беру орындары бар-ды және барлық қазақ мектебі, колледж, университет қазақша іс-қағаз қолданатын, қазақ

Пікір қалдыру

Электорнды поштаңыз сыртқа жарияланбайды. Белгі қойылған өрісті толтыру міндетті *

Аты-жөні *

Email *

Сайты

Kerey.kz/Керей.кз

Біз туралы:

Тел: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz тің бұрынғы нұсқасын http://old.kerey.kz тен оқи аласыздар!

KEREY.KZ

Сайт материалдарын пайдаланғанда дереккөзге сілтеме көрсету міндетті. Авторлар пікірі мен редакция көзқарасы сәйкес келе бермеуі мүмкін. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

Сайт санағы: