Жүгіртпелер
 |  |  | 

Мәдениет Руханият

Құралайдың салқыны амалы қалай шыққан…

<span>kerey.kz</span>kerey.kz
 |  Jun 13, 2018
7Edil Alash

Ұлан ғайыр аймақтар Қыстан енді шығып жатқанда, оңтүстік жұртшылығы жазғы киімге ауысып алады. Десе де қазіргідей мамырдың орта тұсынан бастап жеңіл киімдінің бәрі аһылап-үһілеп, тұмауратып қалады. «Жаз келгенде салқындағаны несі» дейтіндер де бар. Бұған себеп жастар мен қала тұрғындары арасында «Құралай салқыны» ұғымының ұмытылып бара жатқаны болса керек. Әйтпесе жаз әбден өз тағына отырмай, халық жылы киімін тастамаған.
«Құралай салқыны» деген не?
қазақ халқы мамыр айының екінші жартысында орын алатын 2~3 тауліктік күн суытуын «Құралай салқыны» деп атаған.
Аталу себебі қандай? үлкендердің аузынан оқтын-оқтын естіп қалатын бұл атау қазақ халқы үшін қашан да киелі саналған киіктердің төлдейтін мезгіліне байланысты аталып кеткен. Құралай ─ киіктің төлі.

Ауа райы қалай өзгереді?
Құралай салқыны кезінде күн түнеріп, таулы-төбелі жерге қарай бұлт үйіріледі. Мұндай қолайсыздық бір жетіге не он шақты күнге созылады. Осы кезде төлдеуі жақындаған қоңыр аңдар бұлт үйірілген жерлерге топтасатын көрінеді. «Киік лақтаған жерге Найзағай ойнайды» деп отыратын қариялар, бұл да қоңыр аңдар күннің көзінен таса жерге төлдейтініне байланысты болса керек. Бір ғажабы, киік қанша көп болса да, олар 2~3 күн ішінде түгелдей төлдеп үлгереді екен.5

Күннің суытып, жел тұруының ықпалы?
Киік төлдеген кезде күннің суытуы құралайдың аяқтануына тікелей әсер етеді. Жаңа туған төл жердің қара суығына шыдамай, тез тұрып кетеді екен.

Желдің де өзіндік функциясы бар.

Киік өзге төртаяқтыларсекілді шуын жалап түсірмейді. Жануар желге қарсы жүргенде бұл үдеріс табиғаттың ықпалымен жүзеге асады.

Дала тағыларының табеті жойылады8

Құралай салқынының тағы бір ғажабы, даланың нәзік еркелеріне сондай құмар жыртқыштардың дәл осы «Құралай салқыны» кезінде табеті қашып, етке жақындай алмай қалады екен. Құралайлар аяғынан тұрып кеткен кезде ғана жыртқыштардың етке деген табеті қайта оралады.
Құстардан түйетәбән қорғайды

Бұл аз күннің қасиетін білдіретін тағы бір жағдай бар. Біздің далада өсетін түйетабанді да тек осы кезең де көруге болады. Кереметтігі сонда, оның үлкен қызғылт жасыл түсті жапырақтары жаңатуған құралайды жасырып тұрады екен. Яғни, қырағы бүркіттердің өзі табиғаттың қорғауында жатқан құралайды көре алмайтындай жағдай туғызады.
Кие
Қазақ даналығы ғасырларбойғы өмір тәжірибесінен жинақталған. Киікті қасиетті деп бағалауы да себепсіземес. Жануар төлдейтін уақытта табиғат ─ ананың өзі амал жасайтыны сол киенің белгісі емес пе? !

Tags

Related Articles

  • Қазақ әліпбиін латынға ауыстыру мәселесі қытайдың назарын аударып жатыр.

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Қазақ әліпбиін латынға ауыстыру мәселесі бүгінгі күні қытайдың назарын аударып жатыр. Қытай Қазақстандағы барлық ақпараттық жаңалықты қадағалап отыратынын ескерсек білдей мемлекет құрушы ұлттың әліпби ауыстыруын назардан тыс қалдырмасы анық. Және ол тек қаріп ауыстыру мәселесі емес, тілдік реформа деп отыр. Қош, енді мына қызықты қараңыз! Қазақстанда латын әліпбиі мәселесі 90-жылдары қазақ тілтанушы ғалымдары (Академик Ә.Қайдаров) жағынан ауызға алынғаны рас, дәл сол тұста қытай бұл ақпаратты жабық күйде талқыға салды, өйткені 90-жылдары қытайда ЕКІ МЫҢнан астам таза қазақ мектебі және Құлжада қазақ университеті, Күйтінде қазақ институты сонымен қатар Алтай, Шәуешек, Санжыда қазақ тілінде білім беретін педегогикалық жоғары білім беру орындары бар-ды және барлық қазақ мектебі, колледж, университет қазақша іс-қағаз қолданатын, қазақ

  • Зайырлы қоғамдағы діндар әйелдің орыны

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    ҚМДБ-ның Өскемен аймақтық өкілдігі «Халифа -Алтай» мешітінің ұстазы, теолог, ШҚ облыстық «Әйел -қыздар» секторының жетекшісі Талшын Қожахметованың қатысуымен Күршім аудандық орталық мешітте «Зайырлы қоғамдағы діндар әйел тұлғасы» атты аудандық семинар өтті. Аталмыш шараға, Күршім аудандық ішкі саясат бөлімінің бастығы Арай Қасымбаева, Күршім аудандық Жастар ресрустық орталығының жетекшісі Шырақ Дабырбаева, мешіт ұстазы Айгүл Қансейітова қатысты. Естеріңізге салатын болсақ, семинардың өтуіне орталық мешіттің бас имамы Тілейбек қажы Соянұлының тапсырмасына сәйкес наиб имамдары Ажы Шәмерхан және Жәнібек Айдархан ұйтқы болып отыр. Өкілдіктен арнайы келген теолог маман, діндар әйелдің зайырлы қоғамдағы орыны мен отбасындағы атқаратын міндеті, туысқандарымен қарым-қатынасы, ата-енесін сыйлауы қатарлы тақырыптарға тоқталып, асыл дініміздің құндылығы, Ханафи мазхабының артықшылығы, пайғамбарымыздың (оған Алланың игілігі мен

  • «Отан – оттан да ыстық» жобасының баспасөз мәслихаты

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

      «Рухани жаңғыру» бағдарламасының аясында Алматы қаласы Ішкі саясат басқармасының қолдауымен «Адырна» ұлттық-этнографиялық бірлестігі «Отан – оттан да ыстық» жобасының баспасөз мәслихатын өткізеді. Бұл жоба аясында отанына оралған қандастарымызға заңнамалық көмек ретінде «Жедел желі» қызметі іске қосылады. «Қандастар» (http://qandastar.kz/) сайты арқылы да сұрақ-жауап ретінде заңнамалық көмек көрсетілетін болады. Баспасөз мәслихатының мақсаты – «Отан – оттан да ыстық» жобасын халыққа таныстыру. Баспасөз мәслихатына құқықтанушылар, БАҚ өкілдері, кәсіпкерлікті дамыту жөніндегі мамандар, қоғам қайраткерлері мен ғалымдар және танымал ҮЕҰ өкілдері қатысады. «КЕШ» құқық қорғау орталығының жетекшісі – Кәмшәт Есмұхамбетқызы; Кәсіпкерлікті дамыту жөніндегі маман – Әсима Сұлтан; Орыс тілінің маманы – Әлия Мұхаметкәрімқызы сынды ғалымдар баяндама оқиды.   Ұйымдастырушылар:  Алматы қаласы Ішкі саясат басқармасы

  • Жақсыбековтің әкесінің атындағы “Алланың гүлі” мешіті

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Гүлбану ӘБЕНОВА Мұсылмандардың қасиетті Рамазан айы қарсаңында Астанада күннен қуат алатын қондырғылары бар жаңа мешіт пайдалануға берілді. Сәулетші Сағындық Жанболатов кешен жобасын “Алланың гүлі” деп атады. Жаңа мешітке Қазақстан президенті әкімшілігінің басшысы Әділбек Жақсыбековтің әкесі Ырыскелді қажының есімі берілген. 1Ақшанқан мешіт ғимараты ұлттық нақыштағы ою-өрнекпен безендіріліп, постмодернистік стильде салынған. Негізгі ғимарат үшбұрышты көлбеу қабырғалар мен күмбезден тұратын күрделі пішінде тұрғызылған. Сәулетші Сағындық Жанболатовтың сөзінше, осыған ұқсас мешіттер Малайзияда, Германияда, араб елдерінде бар. Жобаға тапсырысты “Қазақстан мұсылмандар діни басқармасы” республикалық мұсылмандар діни бірлестігі берген. Ғимарат жеке азаматтардың қаржысы есебінен салынған. Құрылысшылар жобаға қанша ақша жұмсалғанын айтпады. 2Көлемі 3695 шаршы метр болатын мешіт жайғасқан жер учаскесінің аумағы – 1,44 гектарды құрайды. Күмбездің

  • Қонаев пен Назарбаевтың Әруақ туралы көзқарастары

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Әлқисса… Бұл күнде діни уағызшыларымыз әр жерде «Әруаққа құрмет ету,  оған сиыну – Аллаға серік қосқандық»  дейтін,  тіпті  «Қабір тұрғызбау,  өлікті жерлеген соң жерді тегістеп тастау»,  «Жеті,  қырқы,  жылдығы дегендер шариғатта жоқ», «құран бағыштамау», т.б пәтуалар көбейе бастады. Мен діндәр адам болмасам да,  Илам дініне сенетін, өзіме тән көзқарасым, әрі шамалы білімім бар адам болғандықтан мұндай мәселеге  өз ойымды білдіргім келеді. Өйткені,  маған талантты жаратушы сыйласа,  білімді ата-анам мен осы халқым, өскен далам, ортам берді. Сондықтан жоғарыдағы мәселе жөнінде аздап толғанып көрейін,  артық кетсем ғапу етерсіздер. Әруақ бар ма? « …Таңғаласың,  олардың ‹біз топырақ болған кезде, жаңадан жаратыламыз ба?» деген сөздеріне таңырқау керек,  міне, бұлар раббыларына қарсы болғандар әрі бұлардың

Пікір қалдыру

Электорнды поштаңыз сыртқа жарияланбайды. Белгі қойылған өрісті толтыру міндетті *

Аты-жөні *

Email *

Сайты

Kerey.kz/Керей.кз

Біз туралы:

Тел: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz тің бұрынғы нұсқасын http://old.kerey.kz тен оқи аласыздар!

KEREY.KZ

Сайт материалдарын пайдаланғанда дереккөзге сілтеме көрсету міндетті. Авторлар пікірі мен редакция көзқарасы сәйкес келе бермеуі мүмкін. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

Сайт санағы: