Жүгіртпелер
 |  |  | 

Мәдениет Руханият

Құралайдың салқыны амалы қалай шыққан…

<span>kerey.kz</span>kerey.kz
 |  Jun 13, 2018
7Edil Alash

Ұлан ғайыр аймақтар Қыстан енді шығып жатқанда, оңтүстік жұртшылығы жазғы киімге ауысып алады. Десе де қазіргідей мамырдың орта тұсынан бастап жеңіл киімдінің бәрі аһылап-үһілеп, тұмауратып қалады. «Жаз келгенде салқындағаны несі» дейтіндер де бар. Бұған себеп жастар мен қала тұрғындары арасында «Құралай салқыны» ұғымының ұмытылып бара жатқаны болса керек. Әйтпесе жаз әбден өз тағына отырмай, халық жылы киімін тастамаған.
«Құралай салқыны» деген не?
қазақ халқы мамыр айының екінші жартысында орын алатын 2~3 тауліктік күн суытуын «Құралай салқыны» деп атаған.
Аталу себебі қандай? үлкендердің аузынан оқтын-оқтын естіп қалатын бұл атау қазақ халқы үшін қашан да киелі саналған киіктердің төлдейтін мезгіліне байланысты аталып кеткен. Құралай ─ киіктің төлі.

Ауа райы қалай өзгереді?
Құралай салқыны кезінде күн түнеріп, таулы-төбелі жерге қарай бұлт үйіріледі. Мұндай қолайсыздық бір жетіге не он шақты күнге созылады. Осы кезде төлдеуі жақындаған қоңыр аңдар бұлт үйірілген жерлерге топтасатын көрінеді. «Киік лақтаған жерге Найзағай ойнайды» деп отыратын қариялар, бұл да қоңыр аңдар күннің көзінен таса жерге төлдейтініне байланысты болса керек. Бір ғажабы, киік қанша көп болса да, олар 2~3 күн ішінде түгелдей төлдеп үлгереді екен.5

Күннің суытып, жел тұруының ықпалы?
Киік төлдеген кезде күннің суытуы құралайдың аяқтануына тікелей әсер етеді. Жаңа туған төл жердің қара суығына шыдамай, тез тұрып кетеді екен.

Желдің де өзіндік функциясы бар.

Киік өзге төртаяқтыларсекілді шуын жалап түсірмейді. Жануар желге қарсы жүргенде бұл үдеріс табиғаттың ықпалымен жүзеге асады.

Дала тағыларының табеті жойылады8

Құралай салқынының тағы бір ғажабы, даланың нәзік еркелеріне сондай құмар жыртқыштардың дәл осы «Құралай салқыны» кезінде табеті қашып, етке жақындай алмай қалады екен. Құралайлар аяғынан тұрып кеткен кезде ғана жыртқыштардың етке деген табеті қайта оралады.
Құстардан түйетәбән қорғайды

Бұл аз күннің қасиетін білдіретін тағы бір жағдай бар. Біздің далада өсетін түйетабанді да тек осы кезең де көруге болады. Кереметтігі сонда, оның үлкен қызғылт жасыл түсті жапырақтары жаңатуған құралайды жасырып тұрады екен. Яғни, қырағы бүркіттердің өзі табиғаттың қорғауында жатқан құралайды көре алмайтындай жағдай туғызады.
Кие
Қазақ даналығы ғасырларбойғы өмір тәжірибесінен жинақталған. Киікті қасиетті деп бағалауы да себепсіземес. Жануар төлдейтін уақытта табиғат ─ ананың өзі амал жасайтыны сол киенің белгісі емес пе? !

Tags

Related Articles

  • «Отан – оттан да ыстық» жобасының баспасөз мәслихаты

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

      «Рухани жаңғыру» бағдарламасының аясында Алматы қаласы Ішкі саясат басқармасының қолдауымен «Адырна» ұлттық-этнографиялық бірлестігі «Отан – оттан да ыстық» жобасының баспасөз мәслихатын өткізеді. Бұл жоба аясында отанына оралған қандастарымызға заңнамалық көмек ретінде «Жедел желі» қызметі іске қосылады. «Қандастар» (http://qandastar.kz/) сайты арқылы да сұрақ-жауап ретінде заңнамалық көмек көрсетілетін болады. Баспасөз мәслихатының мақсаты – «Отан – оттан да ыстық» жобасын халыққа таныстыру. Баспасөз мәслихатына құқықтанушылар, БАҚ өкілдері, кәсіпкерлікті дамыту жөніндегі мамандар, қоғам қайраткерлері мен ғалымдар және танымал ҮЕҰ өкілдері қатысады. «КЕШ» құқық қорғау орталығының жетекшісі – Кәмшәт Есмұхамбетқызы; Кәсіпкерлікті дамыту жөніндегі маман – Әсима Сұлтан; Орыс тілінің маманы – Әлия Мұхаметкәрімқызы сынды ғалымдар баяндама оқиды.   Ұйымдастырушылар:  Алматы қаласы Ішкі саясат басқармасы

  • Жақсыбековтің әкесінің атындағы “Алланың гүлі” мешіті

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Гүлбану ӘБЕНОВА Мұсылмандардың қасиетті Рамазан айы қарсаңында Астанада күннен қуат алатын қондырғылары бар жаңа мешіт пайдалануға берілді. Сәулетші Сағындық Жанболатов кешен жобасын “Алланың гүлі” деп атады. Жаңа мешітке Қазақстан президенті әкімшілігінің басшысы Әділбек Жақсыбековтің әкесі Ырыскелді қажының есімі берілген. 1Ақшанқан мешіт ғимараты ұлттық нақыштағы ою-өрнекпен безендіріліп, постмодернистік стильде салынған. Негізгі ғимарат үшбұрышты көлбеу қабырғалар мен күмбезден тұратын күрделі пішінде тұрғызылған. Сәулетші Сағындық Жанболатовтың сөзінше, осыған ұқсас мешіттер Малайзияда, Германияда, араб елдерінде бар. Жобаға тапсырысты “Қазақстан мұсылмандар діни басқармасы” республикалық мұсылмандар діни бірлестігі берген. Ғимарат жеке азаматтардың қаржысы есебінен салынған. Құрылысшылар жобаға қанша ақша жұмсалғанын айтпады. 2Көлемі 3695 шаршы метр болатын мешіт жайғасқан жер учаскесінің аумағы – 1,44 гектарды құрайды. Күмбездің

  • Қонаев пен Назарбаевтың Әруақ туралы көзқарастары

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Әлқисса… Бұл күнде діни уағызшыларымыз әр жерде «Әруаққа құрмет ету,  оған сиыну – Аллаға серік қосқандық»  дейтін,  тіпті  «Қабір тұрғызбау,  өлікті жерлеген соң жерді тегістеп тастау»,  «Жеті,  қырқы,  жылдығы дегендер шариғатта жоқ», «құран бағыштамау», т.б пәтуалар көбейе бастады. Мен діндәр адам болмасам да,  Илам дініне сенетін, өзіме тән көзқарасым, әрі шамалы білімім бар адам болғандықтан мұндай мәселеге  өз ойымды білдіргім келеді. Өйткені,  маған талантты жаратушы сыйласа,  білімді ата-анам мен осы халқым, өскен далам, ортам берді. Сондықтан жоғарыдағы мәселе жөнінде аздап толғанып көрейін,  артық кетсем ғапу етерсіздер. Әруақ бар ма? « …Таңғаласың,  олардың ‹біз топырақ болған кезде, жаңадан жаратыламыз ба?» деген сөздеріне таңырқау керек,  міне, бұлар раббыларына қарсы болғандар әрі бұлардың

  • Қазақ медицинасы құнды зерттеу еңбегімен толықты

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Нұргүл Жамбылқызы Алматы қаласы ОКЖ-нің №4 кітапханасында Астанадағы «Шипалы» емдеу орталығының бас дәрігері, денсаулық сақтау саласының үздігі, м.ғ.к. Қайрат Айдарханұлының төрт бірдей кітабының тұсаукесері болды. Кеш барысында Қайрат Айдарханұлының жеке өзінің «Қазақ емшілігі», «Арқа төрінде», «Сыр мен Сауыр арасы» және жазушы Жәди Шәкенұлымен бірлескен «Алтай алыптары» атты кітаптары көпшілікке таныстырылып, кеш қонақтарына да таратылды. Дәрігердің кітаптары түрлі тақырыпқа бағытталған. Мәселен, «Қазақ емшілігі» кітабына Қайрат Айдарханұлының ұзақ жылдарғы еңбектері мен зерттеулері енгізілген. Одан бөлек, аталған кітапта қазақ емшілігінде ұдайы қолданылатын дәрілер, табиғи емдеу жолдары топтастырылған.  Кешке майталман ақын-жазушылар, елімізге белгілі баспагерлер, БАҚ өкілдері мен қалалық кітапхана меңгерушілері қатысты. Соның ішінде, белгілі ғалым, медицина ғылымдарының докторы, академик Мақсұт Темірбаев, медицина ғылымдарының докторы,

  • Қазақ тілі- қайта жаңғырған, белсенді тілдердің тобына кірді

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Дүние жүзінде жеті мыңнан астам тіл бар. Оның шамамен тоқсан бес пайызында әлем халқының бар болғаны төрт-ақ пайызы сөйлейді. Екі жарым мыңдай тілге жойылып кету қаупі төніп тұр. Оның ішінде түркі тілдері де бар. Ал қазақ тілі соңғы ширек ғасырда сөйлеуші саны бойынша да, институттық қолдау бойынша да тізім басындағы қайта жаңғырған, белсенді тілдердің тобына кірді. Тек мәдени-отбасылық қатынас құралы емес, тұтынушы тіліне айнала бастады. Біртіндеп негізгі қолдану кеңістігі – Қазақстанда экономика, сауда мен бизнес салаларында да позициясы күшейе бермек. Мұны қасақана қасарысып байқағысы келмейтін адамдар мәдени-лингвистикалық плюрализмді мойындамаса, тұтынушының конституцияда бекітілген өз тілінде қызмет талап ету хақын сыйламаса, бәсекеге қабілетсіз топ ретінде қоғамның да, нарықтың да шетіне шығып қалады.

Пікір қалдыру

Электорнды поштаңыз сыртқа жарияланбайды. Белгі қойылған өрісті толтыру міндетті *

Аты-жөні *

Email *

Сайты

Kerey.kz/Керей.кз

Біз туралы:

Тел: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz тің бұрынғы нұсқасын http://old.kerey.kz тен оқи аласыздар!

KEREY.KZ

Сайт материалдарын пайдаланғанда дереккөзге сілтеме көрсету міндетті. Авторлар пікірі мен редакция көзқарасы сәйкес келе бермеуі мүмкін. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

Сайт санағы: