Жүгіртпелер
 |  |  | 

Мәдениет Руханият

Құралайдың салқыны амалы қалай шыққан…

<span>kerey.kz</span>kerey.kz
 |  Jun 13, 2018
7Edil Alash

Ұлан ғайыр аймақтар Қыстан енді шығып жатқанда, оңтүстік жұртшылығы жазғы киімге ауысып алады. Десе де қазіргідей мамырдың орта тұсынан бастап жеңіл киімдінің бәрі аһылап-үһілеп, тұмауратып қалады. «Жаз келгенде салқындағаны несі» дейтіндер де бар. Бұған себеп жастар мен қала тұрғындары арасында «Құралай салқыны» ұғымының ұмытылып бара жатқаны болса керек. Әйтпесе жаз әбден өз тағына отырмай, халық жылы киімін тастамаған.
«Құралай салқыны» деген не?
қазақ халқы мамыр айының екінші жартысында орын алатын 2~3 тауліктік күн суытуын «Құралай салқыны» деп атаған.
Аталу себебі қандай? үлкендердің аузынан оқтын-оқтын естіп қалатын бұл атау қазақ халқы үшін қашан да киелі саналған киіктердің төлдейтін мезгіліне байланысты аталып кеткен. Құралай ─ киіктің төлі.

Ауа райы қалай өзгереді?
Құралай салқыны кезінде күн түнеріп, таулы-төбелі жерге қарай бұлт үйіріледі. Мұндай қолайсыздық бір жетіге не он шақты күнге созылады. Осы кезде төлдеуі жақындаған қоңыр аңдар бұлт үйірілген жерлерге топтасатын көрінеді. «Киік лақтаған жерге Найзағай ойнайды» деп отыратын қариялар, бұл да қоңыр аңдар күннің көзінен таса жерге төлдейтініне байланысты болса керек. Бір ғажабы, киік қанша көп болса да, олар 2~3 күн ішінде түгелдей төлдеп үлгереді екен.5

Күннің суытып, жел тұруының ықпалы?
Киік төлдеген кезде күннің суытуы құралайдың аяқтануына тікелей әсер етеді. Жаңа туған төл жердің қара суығына шыдамай, тез тұрып кетеді екен.

Желдің де өзіндік функциясы бар.

Киік өзге төртаяқтыларсекілді шуын жалап түсірмейді. Жануар желге қарсы жүргенде бұл үдеріс табиғаттың ықпалымен жүзеге асады.

Дала тағыларының табеті жойылады8

Құралай салқынының тағы бір ғажабы, даланың нәзік еркелеріне сондай құмар жыртқыштардың дәл осы «Құралай салқыны» кезінде табеті қашып, етке жақындай алмай қалады екен. Құралайлар аяғынан тұрып кеткен кезде ғана жыртқыштардың етке деген табеті қайта оралады.
Құстардан түйетәбән қорғайды

Бұл аз күннің қасиетін білдіретін тағы бір жағдай бар. Біздің далада өсетін түйетабанді да тек осы кезең де көруге болады. Кереметтігі сонда, оның үлкен қызғылт жасыл түсті жапырақтары жаңатуған құралайды жасырып тұрады екен. Яғни, қырағы бүркіттердің өзі табиғаттың қорғауында жатқан құралайды көре алмайтындай жағдай туғызады.
Кие
Қазақ даналығы ғасырларбойғы өмір тәжірибесінен жинақталған. Киікті қасиетті деп бағалауы да себепсіземес. Жануар төлдейтін уақытта табиғат ─ ананың өзі амал жасайтыны сол киенің белгісі емес пе? !

Tags

Related Articles

  • АНА ТІЛІМ – БАЙЛЫҒЫМ

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Кокажаева А.Б. Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті, математика кафедрасының қауым.профессор м.а. Заман талабына сай инновация мен технологияның жаңа кезеңіне қадам басқан халқымыз үшін басты мәселелердің бірі ол – тіл тағдыры, яғни «Тіл тағдыры – ұрпақ тағдыры, ұрпақ тағдыры – ел тағдыры». Елбасымыз атап көрсеткен жаңғырудың Үшінші кезеңіне көшуіміз жаһандық технологиялық бәсекелестігімізді арттырумен қатар, рухани- мәдени  дамуымызға да серпін берері баршаға мәлім. Осыған орай, қазіргі заманауи қоғам азаматтары тілдік ортаны жетілдіруге, оның ішінде қазақ тілін өз еліміздің болашақ дамуы үшін ортақ тілге айналдыруға атсалысуымыз қажет. Тіл мәселесі – болашақ ұрпаққа мақтанышпен тапсыратын ата- бабамыздың қалдырған аманаты. Осы ана тіліміз қарым-қатынас жасап келе жатқан ұрпағымыздың өткені мен бүгінгісін салмақтай келе, келешегі баянды

  • Рухани жаңғыру – өскелең ұрпақ негізі

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті Педагогика ғылымдарының кандидаты Бекболғанова А.Қ. «Рухани Жаңғыру» – барлық қазіргі заманғы қауіп-қатерлер мен жаһандану сын-қатерлерін ескере отырып, қазақстандықтардың рухани құндылықтарын жаңғыртуға бағытталған мемлекет басшысының бағдарламалық мақаласы. Жаһандану дәуірінде маңызды факторлардың бірі- білім бүгінгі ұрпақ қалыптастыру болып табылады. Қазақстандық патриотизмді тәрбиелеу-мемлекеттің ғана емес, отбасының да, еңбек ұжымының да, жалпы қоғамның да маңызды міндеттерінің бірі. Бірақ бұл жерде басты рөл білім беру жүйесіне беріледі. Педагогтердің міндеті патриотизм негіздерін түсіндіру,патриоттық тәрбие беру және патриоттық сезімді жан-жақты дамыту. Білім беру саласында сабақтарда да, сыныптан тыс іс-шараларда да патриоттық тәрбиенің түрлі бағыттары мен нысандары бар. Бүгінгі таңда мұғалім мен оқушының ынтымақтастығы, диалогы, оның жеке өмірлік тәжірибесіне сүйену, оқушының өзіндік өмір

  • КЕРЕКУДЕГІ КЕЗЕКТІ КЕЗДЕСУ

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Биыл дәстүрлі түрде өтетін журналистика мамандығы бойынша студенттер арасындағы ХІ республикалық пәндік олимпиада Павлодар қаласында жалғасын тауып отыр. Болашақ БАҚ өкілдері бақталасатын бұл жарысқа еліміздің жоғары оқу орындарынан 17 құрама қатысуда. Кіл мықтыдан кім мықтыны анықтау үшін бағы мен бабын бағушылар жалпы 5 кезең бойынша шеберліктерін көрсетуі шарт. Олар жарыс ережесіне сай қазылар алқасының ұпайларымен бағаланады. Бұл байқаудың берері бәссіз басым. Өйткені келген қатысушылар тек жарысып қана қоймай, Кереку жерінің көркіне куә болады. Осы орайда оларға арнайы экскурсия да ұйымдастырылды. Саяхат барысында командалар Ауған соғысы ардагерлері аллеясы мен Сұлтанмахмұт Торайғыров саябағының және әйгілі Мәшһүр Жүсіп мешітінің тарихымен танысты. Одан әрі Бұқар жырау атындағы әдебиет және өнер мұражайына бағытты бұрған байқаушылар,

  •   ЭТНОГРАФ БАЙАХЫМЕТ ЖҰМАБАЙҰЛЫНЫҢ ЖЕТІ КІТАБЫНЫҢ ТҰСАУКЕСЕРІ ӨТТІ

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    АЛМАТЫ ҚАЛАСЫНДАҒЫ ЖАЗУШЫЛАР КІТАПХАНАСЫНДА 2019 ЖЫЛЫ 5 СӘУІР КҮНІ ЭТНОГРАФ, ЖАЗУШЫ БАЙАХЫМЕТ ЖҰМАБАЙҰЛЫНЫҢ ЭТНОГРАФИЯЛЫҚ ЖЕТІ КІТАБЫНЫҢ ТҰСАУКЕСЕРІ ӨТТІ. ЭТНОГРАФ, ЖАЗУШЫ БАЙАХЫМЕТ ЖҰМАБАЙҰЛЫ  Ахетов Мамай Қаниұлы Дабыралы әрі ғылми деңгейде өткен бұл реткі жеті кітаптың тұсаукесерін Алматы қаласы әкімінің кеңесшісі, «Тіл» орталығының жетекшісі Ахетов Мамай Қаниұлы басқарды.     Мазмұны бай, құндылығы жоғары, тарихымызды арыдан қозғайтын жеті кітаптың тұсауын кесу мәртебесіне ие болып, салтанатын асырғандар: Нұртілеу Иманқалиұлы Нұртілеу Иманқалиұлы. Қазақстан еңбек сіңірген Қайраткері, көрнекті теле журналист.   Ғалым Жайлыбай Ғалым Жайлыбай. Халықаралық алаш сыйлығының иегері, «Жұлдыз» журналының бас редакторы. Ислам Жеменей Ислам Жеменей. Әл-фараби атындағы қазақ ұлттық университетінің «Тұран-Иран» ғылми зерттеу орталығының директоры, психология ғылымының докторы, профессор.   Нәбижан Мұқаметқанұлы Нәбижан

  • АЛТЫ АЛАШҚА ЖОЛ ТАРТАР АЛТЫ КІТАП

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    (ЖӘДИ ШӘКЕНҰЛЫНЫҢ ЖАҢА КІТАПТАРЫНЫҢ ТҰСАУКЕСЕРІ) 11 Сәуір 2019 жылы Алматы қаласы Қазақстан Жазушылар одағының Әдебиетшілер үйінде Қазақстан Жазушылар одағының басқармасы, «Ер Жәнібек Халықаралық қоғамдық қоры», «Ел аманаты» қоғамдық бірлестігінің ұйымдастыруымен Қазақстан Жазушылар одағының, Еуразия жазушылар одағының мүшесі. Халықаралық Шыңғысхан академиясының академигі Жәди Шәкенұлының алты шығармашылық еңбегі Алты Алашқа жол тартпақ. Қазақстан Жазушылар одағы Басқармасы төрағасының орынбасары, ақын Бауыржан Жақып мырзаның жүргізуімен өтетін айтулы кештің тұсаукесеріне көрнекті әдебиетші ғалымдар мен қаламгерлер: Темірхан Тебегенов, Жанат Ахмади,Серікқазы Қорабай, Дәулетбек Байтұрсын, Жәркен Бөдешұлы, Ғалым Жайлыбай, Мұрат Шаймаран, т.б. сонымен қатар, баспа сөз өкілдері қатысады деп күтілуде. Ж.Шәкенұлы 1967 жылы 5 мамырда Қытай аумағына қарасты Өр Алтайда туған. 1997 жылы Атажұртқа қоныстанған.  Тәуелсіз елге келгенен

Пікір қалдыру

Электорнды поштаңыз сыртқа жарияланбайды. Белгі қойылған өрісті толтыру міндетті *

Аты-жөні *

Email *

Сайты

Kerey.kz/Керей.кз

Біз туралы:

Тел: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz тің бұрынғы нұсқасын http://old.kerey.kz тен оқи аласыздар!

KEREY.KZ

Сайт материалдарын пайдаланғанда дереккөзге сілтеме көрсету міндетті. Авторлар пікірі мен редакция көзқарасы сәйкес келе бермеуі мүмкін. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

Сайт санағы: