|  |  |  | 

Көз қарас Руханият Қазақ дәстүрі

…ойы бөлек болғанымен ол да осы елдің тумасы, біздің отандасымыз.

430482869_2852836848213217_3428381351575947937_nӘлеуметтік желіде осы отандасымызды қызу талқылап жатыр екен. Көбі сын айтып жатыр. Видео жазбаның толық нұсқасы жоқ, пікір-талас тудырған бөлігі ғана тарап жатыр екен. Соған байланысты өз ойымды айта кетпекшімін:
Бірінші, отандасымыздың видеосы, фотосы әлеуметтік желіде желдей есіп тарап жатыр. Ол азаматтың (азаматшаның) жеке құпиясы саналатын фотосы, видео жазбасы кімнің рұқсатымен тарап жатыр екен? Өз басым осы постты жазу үшін ол азаматтың (азаматшаның) видеодағы бейнесін қара бояумен өшіріп тастауды жөн көрдім. Және рұқсатынсыз фото бейнесін жеке парақшама салғаным үшін одан кешірім сұраймын. Діни ұстанымы, ойы бөлек болғанымен ол да осы елдің тумасы, біздің отандасымыз.
Екінші, отандасымыздың діни ұстанымына байланысты айтқан сөздері қоғамда қатты пікір тудырған екен. Тіпті оны “ұлт дұшпаны” есебінде күстәналап жатыр. Бұл қарындасымыздың (иә әпкеміз) көктен аяғы салбырап түскен жоқ қой, осы елдің тумасы, осы елдің өнімі. Неге біз салдармен күресіп жатырмыз деген ой туады?! Жауапкершілікті кім арқалайды?
Үшінші, Біздің айналамызда ар-ұятыма қорған болсам, ұжданымды қорлатпасам, әке-шешеме ұятты болмасам екен-, деген саф таза ниетпен Тәңірінің ақиқатын іздеп діни руханиятқа жақын болған қаншама қаракөз отандастарымыз бар. Тым құрыса сол отандас жандарға дұрыс діни құндылық сыйлай алдық ба? Соларға рухани азықты нақты көрсетіп беріп жүрміз бе? дәл керекті кезінде бәріне үлгердік бе, сұрақ көп әрине! Біз ұсына алмаған кезімізде жаттың құндылығы оларды іліп әкетті…
Төртінші, қандай дінге сенеді, қай мазһапқа ниетін бұрады өз ісі. Дінмен тіке күресіп дінді тұтынушы азаматтарды күстәналау дұрыс емес. Өйткені ол оның ішкі жеке сенімі. Дінмен күрескеннен көрі отандық діни құндылықты ұсынған дұрыс. 1991 жылдан бері ұлттық діни концепция дұрыс ұсынылмады, әлсіз болды, есесіне шетелдік діни құндылықтар күшті қызмет атқарды. Міне, отыз жылдан кейін олар нәтижесін беріп жатыр.
Бесінші, отандық діни құндылық өндірілмесе бұғанасы қатпаған өрімдей жастар жат діни құндылықтың тұтынушысына, құрбанына айналады. Ал салдармен алысу ешқашан оңды нәтиже берген емес.
Алтыншы, эмоциясына еркінлік берген және діни көзқарасын әлеуметтік желіде бүкпесіз ашық айтқан отандасымыздың діни ұстанымын мазақ қылудан келекелеуден аулақпын. Діни көзқарасына келіспесем де құрмет қыламын. Ниеті түзу, жүрегі мейрімді қаракөз қазақтың қызы ғой. Қыз баланы қалай құрметтеп еркелететін халық едік, сол дарқан мінезіміз қайда кеткен?! Әдептен аттап ойындағысын бүкпесіз айтып жұрттың қитығына тиген шығар, қателік тек онда ғана емес қой. Ол бар болғаны сіз және бізден кеткен тарихи қателіктің құрбаны! Бұғанасы әлі қатпаған жас қызбен жұлысып қайда бармақпыз?. Тәк ендеше жауапкершіліктің бір ұшы өзімізде тұр.
Жетінші, қоғамда діни сенім тақырыбы әдеп пен этиканың масштабынан шығып кетті. Діни тұтынушы да, сын-пікір айтушы да этика сақтамайды, нәтижесінде діни сенім жеке тұлғалардың адами психологиясына кері әскер етуде. Жан-жақтан қаумалаған сұрақтар мен кекесін комментариилар кесірінен діни сабыр жұқарып “арс” ете түсетін “жүйке” пайда болған. Яғни шамадан тыс мыжғылай беруден кейбір діни тұтынушы азаматтар “ерегесу” кезеңіне өтіп кетті. Сондықтан қоғамда “қайтесің ал” дейтін көңіл күй пайда болған. Бұл күймен ешкім ұшпаққа жеткен емес. Мейірім жетіспейді, діннің фундаменталды функциясы сол емес бе еді.
Сегізінші, біздің қоғамда түбегейлі шешімін таппаған қаншама түйіткіл бар. Руханиятты айтпағанда саяси, әлеуметтік, экономикалық және білім беру саласының мәселелері шаш етектен. Аталған мәселелердің көбі қоғамда ойып отырып ваккум қалыптастырды. Бұл ваккумның мысқал күші атом бомбасынан да күшті. Тұтас бір қоғам сол жойқын ваккумның құрбаны болды. Шөліркеген халық дінге ұмтылды, өйткені мәжбүр еді, бірі көшпенді өркениеттің рухани төл танымын идеал санады, біреулер орта шығыстың мәдениетін дін деп түйсінді, және біреулер басқа діни құндылықтарға бүйрегі бұрылып жүр. Бәрінің түп негізі таза ой, саф ниет һәм Тәңіріне деген риясыз аңқау махаббаттан еді. Сол кезде діни құндылық дұрыс ұсынылмады…
Тоғызыншы, біздің қоғамда кез-келген азаматтың сенім еркіндігі бар. Қандайда бір классик тарихи дінге сенсе де, сенбесе де еркі. Бірақ тарихи дінмен ашық күресу меніңше дұрыс емес. Күрескеннің орнына құндылық ұсынуың керек. Яғни мәдени, рухани һәм адами құндылық ұсынуың керек. Аталған өз құндылығыңды ұсына алмасаң, туған халқың импортталған жат діни-мәдени құндылықтың тұтынушысына айналады. Сол кезде кімге өкпелейміз?.
Оныншы, адамның тұлғалық бейнесі бәрінен жоғару тұру керек. Діни, саяси ұстанымына байланысты олардың адами хақы мен құқы бұзылмауы шарт. Мысалы, біреу үшін құдай шексіз, мекенсіз, бейнесіз, күйсіз болуы мүмкін; ал біреулер үшін құдай сиыр немесе тышқанның бейнесінде көрінуі мүмкін. Екеуіне де тең қарау керек. Біздің қоғамда тәңір мен құдайды бір-біріне қарсы қояды. Ол дұрыс емес. Тәңір бар жерде құдай, құдай бар жерде тәңір өлмейді.
Елдес ОРДА
04.03.2024

Related Articles

  • Бұл – советтік һәм назарбаевтық кезеңнен қалған, журналистиканы жағымпаз қолбала, шауыпкел құрал деңгейіне түсірген шенеуніктік штамповка.

    Бұл – советтік һәм назарбаевтық кезеңнен қалған, журналистиканы жағымпаз қолбала, шауыпкел құрал деңгейіне түсірген шенеуніктік штамповка.

    “Сұхбатты” енді ғана оқып шықтым. Әзірге, сипаты туралы аз сөз: Әлбетте, бұл – журналистика стандарттарына сай, шынайы, нағыз сұхбат емес. Конституциялық құқығы тең, екі саналы азаматтың өзара пікірлескен, еменжарқын әңгімесі емес. Бұл – советтік һәм назарбаевтық кезеңнен қалған, журналистиканы жағымпаз қолбала, шауыпкел құрал деңгейіне түсірген шенеуніктік штамповка. Пәленбай адам түзеп-күзеген, ананы да, мынаны қамтуға тырысқан, аяғында жаны жоқ мәтіндер жиынтығы туған. Тоқаев айналасындағыларға: “осыншалық жасанды кейіппен халық алдында көрінуім ұят болады, қойыңдар, айналайындар, қателессем де өз болмысыммен шығам” деуге түсінігі жетпегені өкінішті. Былтыр “Егеменде” “сұхбаттасқан” Дихан Қамзабек те, биыл “Ана тілінде” “әңгімелескен” Ерлан Жүніс те, кешіріңіздер, ешқандай да интервьюер емес. Иә, біреуі терең ғалым, екіншісі тамаша ақын, бірақ, өмірінде бір

  • 1893 жылы 25 қарашада

    1893 жылы 25 қарашада

    1893 жылы 25 қарашада, Даниялық ғалым В.Томсен құлпытастағы бітік жазудың құпиясын ашты. Ғылыми жаңалық еуропа қоғамын дүр сілкіндіреді. Тосмен алғаш «түрік», «күлтегін», «тәңірі» деген сөздерді шешіп оқиды. Бітіктастағы жазудың келесі беті қытай иероглифімен бәдізделген-ді. Томсен иероглифтегі есімдердің реттік (қайталану) жилігіне қарап отырып келесі бетіндегі құпия таңбаларды біртіндеп сөйлете бастайды. Сол дәуірде шығыстану соның ішінде түркітану саласы жеке ғылым ретінде абройлы зерттеу нысанына айналды. В.Томсен таңбаны шешіп құпиясын ашқанымен көне түрік тілін білмеуші еді, сол себепті «бұл мәтінді оқыса Радлов оқиды» деген. Көп өтпей Радлов, Томсен шешкен таңбаның ізінше мәтін жолдарын оқыған. Сонымен жұмбақ күйде қалған тастағы бітік жазуы сөйлей бастаған… 25 қараша күні маңызды күн. Бітік жазу күні құтты болсын!

  • Жұрттың баласы мен оның ақшасы. Тұрақтылық пен тұрақсыздық құны туралы бірер сөз

    Жұрттың баласы мен оның ақшасы. Тұрақтылық пен тұрақсыздық құны туралы бірер сөз

    Тура біз сияқты мұнай сататын Әзірбайжан 2015 жылдан бері бір АҚШ доллары 1,7 манатқа тең бағамды ұстап келеді. Және The Economist Group болжауынша осы паритет 2029 жылға дейін тұрақты сақталуы тиіс. Яғни манаттың долларға шаққандағы бағамы 14 жыл бойы өзгермейді. Экономика мен экспорт құрылымы бізге ұқсас Әзірбайжан қалайша ұлттық валюта тұрақтылығын қамтамасыз етті? Және осы тұрақтылықтың бағасы қандай? Теңге неге манат сияқты болмады? Және неге бола алмайды? Неге біздің теңге кез-келген әлемдегі жағдайға тым сезімтал? Осыған асықпай жауап іздесек, көп процесс сізге түсінікті бола бастайды. Ашық мойындау керек, өз валютамызға қиянат көрсеткен кездеріміз аз болмады. Сондықтан барлығын әлемдік нарықтар мен сыртқы құбылыстарға ғана байланыстырып оқырманды алдағым келмейді. Теңге тамырына жеке

  • Герб ауыстыру мәселесі немесе «терістеу синдромы» қалай пайда болды?!

    Герб ауыстыру мәселесі немесе «терістеу синдромы» қалай пайда болды?!

    Еліміздің гербін ауыстыру туралы Президенттің ұсынысы (о баста ұсыныс суретші-дизайнер мамандардан шыққан сияқты) тұтас қоғамда болмағанмен, әлеуметтік желілерде әжептәуір қарсылық тудырды. Бірақ, байыптап қарасақ, бұл қарсылықтың қазіргі гербтің қазақ үшін ерекше қастерлі немесе эстетикалық тұрғыдан мінсіз болуына еш қатысы жоқтығын аңғарасыз. Соңғы уақыттары, ауыр індетпен қатар келген қаңтар трагедиясынан бастап, халық айтарлықтай күйзеліске ұшырады. Қазақстанның еркінен тыс, соғысқа, басқа да себептерге байланысты болып жатқан экономикалық қиындық салдарынан халықтың әл-ауқаты төмендеді. Осының бәрі қазір қоғамда байқалып қалған «терістеу синдромына» түрткі болды. «Терістеу синдромы» – дұрысты да бұрысқа шығаратын, қандай бастамаға болсын қарсы реакция шақыратын құбылыс. Әлеуметтік психологияны зерттеушілердің пайымдауынша, осы құбылысты барынша күшейтіп тұрған фактор – әлеуметтік желілер. Яғни, алдағы уақытта

  • Үздік ойдың үзінділері

    Үздік ойдың үзінділері

    Үздік ойдың үзінділері Арма әлеумет! Мен қазір таза академиялық ғылыми ортада жүрмін. Өзімнің неше жыл бойы жинаған білімімді, оқыған оқуымды, шетелдік тәжірибемді, интеллектуалды қарым-қабілетімді шынайы қолданатын қара шаңырақтың ішінде жүрмін. Алматының бәрінен бөлек мәдени ортасы ерекше ұнады. Алматы қала мен дала дейтін екі ұғымның түйіскен әдемі ортасы екен. Ойлап көрсем мен бақытты перезент, бағы жанған ұрпақ екенмін. Әкем тұрмыс пен жоқшылық, жалғыздықтың тауқыметін әбден тартып еш оқи алмадым, небәрі үш ай оқу оқыдым-, деп менің оқуымды бала күнімнен қадағалады, шапанымды сатсам да оқытам деп барын салды. Ал мектепте бақытты шәкірт болдым. Маған дәріс берген ұстаздарым кілең дарынды, қабілетті кісілер болды. Университетте және шетелде мен тіптен ерекше дарын иелеріне шәкірт болдым.

Пікір қалдыру

Электорнды поштаңыз сыртқа жарияланбайды. Белгі қойылған өрісті толтыру міндетті *

Аты-жөні *

Email *

Сайты

Kerey.kz/Керей.кз

Біз туралы:

Тел: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz тің бұрынғы нұсқасын http://old.kerey.kz тен оқи аласыздар!

KEREY.KZ

Сайт материалдарын пайдаланғанда дереккөзге сілтеме көрсету міндетті. Авторлар пікірі мен редакция көзқарасы сәйкес келе бермеуі мүмкін. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

Сайт санағы: