|  | 

Әдеби әлем

САРЫАҒАШ

Мұрат Бекей 1958 жылы Қарақалпақстандағы Беруни ауданының “Алтысай” ауылында туған. Нөкіс университетінің орыс тілі және әдебиеті бөлімін аяқтаған. Үзақ жылдар Өзбекстанда Қазақ үлттық-мәдени орталығында қызмет аткарды. Өзбекстан және Казақстан Жазушылар одағының мүшесі. “Сұлулық сыры” деген жыр жинағы бар.
Қазір ақын Сарыағаш ауданында Т. Айбергенов атындағы әдебиет және өнер бірлестігін басқарады.

Murat Begey

Төлеген Айбергеновтің әдеби ортасы, ақындық мектебі, шәкірттері жайында зерттеу жұмыстарын жүргізгенде Төлегеннің ақындық жолын жалғастырушы кейінгі ізбасар ақындар туралы да зерттеу жүргізуді нысанға алу қажет. Сондай ізбасар ақындардың бірі – Мұрат Бекей.

Мұрат Бекейдің шығармашылық еңбегінің ішінен төлегентануға қатысты арнайы зерттеуді талап ететін  шығармалардың өзі бір төбе…     Әлімбай Найзабай

 

САРЫАҒАШ

 

Сыр тыңдатар сұңғыла сезімдерді,

Сұңқылдатар жыр қыла кезім келді.

 

Асан бабам нұрлысың арманымен,

Ай сағынар гүл-мүсін аймағым ең.

 

Таңдар әлі бақ күреп атпақ талай,

Жалғанады ақ тілек-ақ мақтадай.

 

Астанаға армандай алмаспадым,

Тасқа маржан жайғандай бау-бақшалым!

 

Торламасын алабың қара түндер,

Сен ғанасың пана ұлың табатын жер.

 

Шындықты-нұр таратар бүркемеген,

Мың мықтыға парапар бір Төлеген.

 

Шабыт берген Шәмшіге Қапланбек,

Басқан мұнда әр ізі жатыр ән боп.

 

Кескен өзің өлеңде тұсауымды,

Өскен өңір,қимаймын құшағыңды!

 

Бұл ұлың да босқа елес қумаған жан,

Сыр ұғынған қос Келес шулағанда.

 

Құлағыңда жаңғырып сөзім қалсын,

Тұрағым бар мәңгілік-өзің барсың,

Сарыағаш!!!

 

 

ЖАЛҒАН

 

Біле алмадық көп жайдың анығын біз.

Ағып әне жоғалды тағы жұлдыз.

Қанша жақсы табысты шын дүниемен,

Кір жалғанда емексіп әлі жүрміз.

 

Жампоздар-ай,жаныма нұр бердіңдер,

Жүректерге жатталып үлгердіңдер.

Ал,біздегі жымысқы,мысық-өмір-

Бір дұғаға жарамай жүрген күндер.

 

Мәңгіліктің арнасы ағар тынбай,

Сағынышын тұндырып сары алтындай.

Қабіріңді күзеткен тас белгілер,

Мүсіркеумен біздерге қарайтындай…

 

АМАНАТ

 

Салтанат Айбергеноваға

 

Қандырып шөлін замандар аққан арнадан,

Жүректер аз ба жұлдызға нұрын жалғаған.

Лепестерінен солардың түскен сәуле ғой,

Санамыздағы самала-ойлар самғаған.

 

Сағыныштардан-көкірегіңді нұрлы еткен,

Сабылысқанда сезімдер балқып құрметтен,

Шақтарың бар ғой арғымағымен арманның,

Сахара сазын “Сарыарқа”қылып гулеткен.

 

Төбеңнен сонда сарнап бір сырлы сарындар,

Шабытың тулап,тебіренетін шағың бар.

Осынау сәттен,

Осынау сағым-сағым суреттен,

Алыпты қуат жердегі барлық дарындар.

 

Бастауын алған бұлақтар барша жердегі,

Тұмалар бізді тереңдігімен тербеді.

Арнасын таппай,

Ағыстар жатса адасып,

Біздегі таудай талпыныстардың өлгені!

 

Аманат бізге-ағадан алып нар-талап,

Өтерміз,бәлкім,бір өмір жүгін арқалап.

Төлегендердің төрдегі туын жықпасақ,

Осыдан артық бақыт жоқ бізге,Салтанат!

 

ТАРЫЛМА,БАУЫРЫМ

 

Өмірде мынау,

Өмірде,

Қалқайып жүру жеңіл ме?

Талтайып тұрып дақ салма,

Марқайған бір сәт көңілге!

 

Асығым түсіп күрт алшы,

Тамған-ды бақыт бір тамшы.

Өлгенде көрген қызықты,

Бауырым,маған қисаң-шы?!

 

Төзімім менің-темір ме?

Оны енді бір сәт кемірме.

Онсыз да көріп теперіш,

Торығып келем өмірде.

 

Бір тамшы бақыт бұйырмай,

Түскен-ді күнім қиындай.

Тақия таздан ұрлаған,

Болмашы қиқар құйындай!

 

Емеспін артық күйге алаң,

Несібемді сыйға алам.

Мына бес күн жалғанның,

Бір бұрышын қи маған?!

 

 

 

 

ҚАРАҚАЛПАҚСТАН

 

Кіндік кескен өлкесін ардақтаған,

Тағдырыңа тағдырды жалғап барам.

Елін сүйген Абайдың сыңарындай,

Сыр шертеді өткеннен Бердақ маған.

 

Қорғандарын кезгенде Бесқаланың,

Бой бермейді кеудеден көшкен ағын.

Айдай әлем таныған даналығын,

Берунидей даңқты ұлын еске аламын.

 

Алқынумен жеткендей көлге қаздар,

Қайдан ұқсын ел мұңын көргені аздар!

Махамбетпен жанымда бірге түнеп,

Толғанады ел жайлы Ерназарлар.

 

Арылады серпіліп мұнардан құз,

Алуан сағым ойнатар қуарған түз.

Төлегеннің егілтіп “Сағынышы”,

Шырқаса Кегейліден су алған қыз.

 

Іңкәр еткен сырына бала жастан,

Ибрайым-жыр қиялды ала қашқан.

Аңғармаймын қай елде жүргенімді,

Үстіртпенен сар желіп бара жатсам.

 

“Елім-ай”,”Бозатаулап”аңыраған,

Зарлы үндер еткенде жанын алаң,

Мұқағали жырлаған сырлы өлкені,

Төлеген сынды мен де сағына алам.

 

Аңсауменен бауыры барса алыстан,

Аңқылдаса бір-бірін қарсы алысқан.

Ардақтаған Шоқаным ән-жыр елі,

Мен сені сүйем,Қарақалпақстан!

kerey.kz

Related Articles

  • Тұрсын Жұманбай «Үйсінбай кітабы»

    Тұрсын Жұманбай «Үйсінбай кітабы»

    Бұл Дағандел, Бақанас өлкесінен шыққан би Үйсінбай Жанұзақұлы хақында құрастырылып жазылған кітап. Тың толықтырылған еңбекте болыс Әлдеке Күсенұлы, Дағанделі болысының басшылары мен билерімен қатар Әбдірахман Әлімханұлы Жүнісов сынды айтулы тұлғалар жайлы әңгіме қозғалған. Олардың ел алдындағы еңбектері, билік, кесім – шешімдері, халық аузында қалған қанатты сөздері мен өмір жолдары, ата – тек шежіресі қамтылған. Сонымен қатар мұрағат деректеріндегі мәліметтер келтірілген. Кітапқа есімі енген ерлердің заманы, үзеңгілес серіктері туралы жазылған кей мақалалар, жыр –дастандар, үзінділер енген. Кітап қалың оқырман қауымға арналған. Тұрсын Жұманбай «Үйсінбай кітабы», - Жебе баспасы, Шымкент қаласы.134 бет толық нұсқасын төмендегі сілтеме арқылы оқи аласыз. Үйсінбай кітап kerey.kz

  • «Алғашқы кітап» деректі бейнефильмі

    «Алғашқы кітап» деректі бейнефильмі

    Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Мәдениет комитетіне қарасты Ұлттық киноны қолдау мемлекеттік орталығының тапсырысымен «JBF company» компаниясы Семей қаласында, Шыңғыстау өңірінде, Алматы облысының Жамбыл ауданында  «Алғашқы кітап» атты деректі бейнефильм түсіруде. Деректі фильм Абайдың 1909 жылы Санкт Петербургтегі Илья Бораганский баспасында басылған алғашқы шығармалар жинағының жарық көруіне арналады. Ұлы Абай мұрасының қағаз бетіне таңбалану тарихын баяндайды. Қазіргі адамдар бұрынғы уақыттың, Абай заманының нақты, деректі бейнесін, сол кездегі адамдардың әлпетін, киім үлгісін көз алдарына елестетуі қиын. Көпшіліктің ол уақыт туралы түсінігі театр мен кинофильмдердегі бутафорлық киімдер мен заттар арқылы қалыптасқан. Алайда Абай уақытындағы қазақ тіршілігі, қазақтардың бет-әлпеті, киім киісі, үй – жайы, бұйымдары таңбаланған мыңдаған фотосуреттер сақталған. Бұлар Ресей, Түркия, Ұлыбритания

  • ШОҚАН УӘЛИХАНҰЛЫ ДЕГЕН ЕКЕН..

    ШОҚАН УӘЛИХАНҰЛЫ ДЕГЕН ЕКЕН..

    Ел аузында қазақ оқымыстылары айтты деген сөздер аз емес. Белгілі ғалым, этнограф А. Сейдімбек құрастырған тарихи тұлға, асқан оқымысты Шоқан бабамыздың тапқыр сөздерін назарларыңызға ұсынамыз. * * * Омбыға оқуға жүрер алдында бала Шоқан әкесінің ел іші мәселесін шешудегі кейбір өктем, ожар қылықтарына көңілі толмай, «оқуға бармаймын» деп қиғылық салса керек. Тіптен көнбей бара жатқан баласын қатал Шыңғыс жәрдемші жігіттеріне байлатып алмаққа ыңғайланып: «Шықпаса көтеріп әкеліңдер, арбаға таңып аламыз!» − дейді. Сонда дәрмені таусылған Шоқан әкесіне: «Байлатпа! Абылай тұқымынан байланғандар мен айдалғандар жетерлік болған!» − деп тіл қатады. Бала да болса ақиқат сөзді айтып тұрған баласынан тосылған әке дереу Шоқанды босаттырып жібереді. * * * Петербургте Сыртқы Істер министрлігінің бір

  • Кітапқұмар жасқа тегін оқу бақыты бұйырды

    Кітапқұмар жасқа тегін оқу бақыты бұйырды

    Адамзат кітапқа ғұмыр бойы қарыздар. Кітапсыз келешектің алтын кілтін ешкім қолына мықтап ұстай алмаған. Мардан Рахматулла – кітапқұмар он жеті жасар жігіттің бойында өз қатарластарының бойынан табыла бермейтін ұлы қасиет бар. Ол – кітапқа деген махаббат. Бұл махаббаттың сәт санап артуының да сыры бар. Мардан – Асылы Осман, Дархан Қыдырәлі сынды бүгінгі қазақ руханиятының тірегі саналатын азаматтар туған топырақт туып-өскен. Топырақтың киесін дәл осы кезде еріксіз мойындай түсесің. Қоғамдағы «жастар кітап оқымайды» деген қасаң пікірді жоққа шығаруға тырысқан жастардың да саны басым. Күн санап олардың саны артып, кітаптың құдіретін жер-жерде дәлелдеп бағуда. Кітапқа жаны құмар жан бір күнін кітапсыз елестете алмайды. Ғұмыры кітаппен етене байланған, оқу ғұмырының мәніне айналған жастарды

  • «Бейсенбі ме бүгін деп, Жұмаға қарсы өткені-ай…» (Абай)

    «Бейсенбі ме бүгін деп, Жұмаға қарсы өткені-ай…» (Абай)

    Қазақ халқының даңқты перзенті, ұлы жазушы Мұқтар Мағауин 85 жасқа қараған шағында дүниеден озды. «Бейсенбі ме бүгін деп, Жұмаға қарсы өткені-ай…» (Абай) Шұбартауда дүниеге келді. Жондағы Жобалай Керейдің ең үлкен Аруағы Жобалай бидің ұрпағы еді. Байқотан би, Томан би, Бегеш шешен, Уәйіс, Төлеу ақын… Атағы Аталарынан асып кетті… Тірісінде олай деген жоқ… Бұл сөзді дүниеден өткен соң біз айтып отырмыз… Өмірінің соңғы кездері шетте өтті. «Үкіметке, басқаларға да өкпем жоқ, өкпелейтін олардың жағдайы жоқ!» (М.Мағауин) деген еді өзі бертінде. Астары ауыр, еңсеңді езердей салмақты сөз… Данышпан адам неге елден жырақ кетті. Бұл «Оңаша жатқанды ұнатамын, Елімді ел қылмасын ерте сезіп… Елден кеттім жырақ…» (Шәкәрім) дейтін кетіс сияқты. Сонда да «Көк

Пікір қалдыру

Электорнды поштаңыз сыртқа жарияланбайды. Белгі қойылған өрісті толтыру міндетті *

Аты-жөні *

Email *

Сайты

Kerey.kz/Керей.кз

Біз туралы:

Тел: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz тің бұрынғы нұсқасын http://old.kerey.kz тен оқи аласыздар!

KEREY.KZ

Сайт материалдарын пайдаланғанда дереккөзге сілтеме көрсету міндетті. Авторлар пікірі мен редакция көзқарасы сәйкес келе бермеуі мүмкін. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

Сайт санағы: