|  | 

Әдеби әлем

САРЫАҒАШ

Мұрат Бекей 1958 жылы Қарақалпақстандағы Беруни ауданының “Алтысай” ауылында туған. Нөкіс университетінің орыс тілі және әдебиеті бөлімін аяқтаған. Үзақ жылдар Өзбекстанда Қазақ үлттық-мәдени орталығында қызмет аткарды. Өзбекстан және Казақстан Жазушылар одағының мүшесі. “Сұлулық сыры” деген жыр жинағы бар.
Қазір ақын Сарыағаш ауданында Т. Айбергенов атындағы әдебиет және өнер бірлестігін басқарады.

Murat Begey

Төлеген Айбергеновтің әдеби ортасы, ақындық мектебі, шәкірттері жайында зерттеу жұмыстарын жүргізгенде Төлегеннің ақындық жолын жалғастырушы кейінгі ізбасар ақындар туралы да зерттеу жүргізуді нысанға алу қажет. Сондай ізбасар ақындардың бірі – Мұрат Бекей.

Мұрат Бекейдің шығармашылық еңбегінің ішінен төлегентануға қатысты арнайы зерттеуді талап ететін  шығармалардың өзі бір төбе…     Әлімбай Найзабай

 

САРЫАҒАШ

 

Сыр тыңдатар сұңғыла сезімдерді,

Сұңқылдатар жыр қыла кезім келді.

 

Асан бабам нұрлысың арманымен,

Ай сағынар гүл-мүсін аймағым ең.

 

Таңдар әлі бақ күреп атпақ талай,

Жалғанады ақ тілек-ақ мақтадай.

 

Астанаға армандай алмаспадым,

Тасқа маржан жайғандай бау-бақшалым!

 

Торламасын алабың қара түндер,

Сен ғанасың пана ұлың табатын жер.

 

Шындықты-нұр таратар бүркемеген,

Мың мықтыға парапар бір Төлеген.

 

Шабыт берген Шәмшіге Қапланбек,

Басқан мұнда әр ізі жатыр ән боп.

 

Кескен өзің өлеңде тұсауымды,

Өскен өңір,қимаймын құшағыңды!

 

Бұл ұлың да босқа елес қумаған жан,

Сыр ұғынған қос Келес шулағанда.

 

Құлағыңда жаңғырып сөзім қалсын,

Тұрағым бар мәңгілік-өзің барсың,

Сарыағаш!!!

 

 

ЖАЛҒАН

 

Біле алмадық көп жайдың анығын біз.

Ағып әне жоғалды тағы жұлдыз.

Қанша жақсы табысты шын дүниемен,

Кір жалғанда емексіп әлі жүрміз.

 

Жампоздар-ай,жаныма нұр бердіңдер,

Жүректерге жатталып үлгердіңдер.

Ал,біздегі жымысқы,мысық-өмір-

Бір дұғаға жарамай жүрген күндер.

 

Мәңгіліктің арнасы ағар тынбай,

Сағынышын тұндырып сары алтындай.

Қабіріңді күзеткен тас белгілер,

Мүсіркеумен біздерге қарайтындай…

 

АМАНАТ

 

Салтанат Айбергеноваға

 

Қандырып шөлін замандар аққан арнадан,

Жүректер аз ба жұлдызға нұрын жалғаған.

Лепестерінен солардың түскен сәуле ғой,

Санамыздағы самала-ойлар самғаған.

 

Сағыныштардан-көкірегіңді нұрлы еткен,

Сабылысқанда сезімдер балқып құрметтен,

Шақтарың бар ғой арғымағымен арманның,

Сахара сазын “Сарыарқа”қылып гулеткен.

 

Төбеңнен сонда сарнап бір сырлы сарындар,

Шабытың тулап,тебіренетін шағың бар.

Осынау сәттен,

Осынау сағым-сағым суреттен,

Алыпты қуат жердегі барлық дарындар.

 

Бастауын алған бұлақтар барша жердегі,

Тұмалар бізді тереңдігімен тербеді.

Арнасын таппай,

Ағыстар жатса адасып,

Біздегі таудай талпыныстардың өлгені!

 

Аманат бізге-ағадан алып нар-талап,

Өтерміз,бәлкім,бір өмір жүгін арқалап.

Төлегендердің төрдегі туын жықпасақ,

Осыдан артық бақыт жоқ бізге,Салтанат!

 

ТАРЫЛМА,БАУЫРЫМ

 

Өмірде мынау,

Өмірде,

Қалқайып жүру жеңіл ме?

Талтайып тұрып дақ салма,

Марқайған бір сәт көңілге!

 

Асығым түсіп күрт алшы,

Тамған-ды бақыт бір тамшы.

Өлгенде көрген қызықты,

Бауырым,маған қисаң-шы?!

 

Төзімім менің-темір ме?

Оны енді бір сәт кемірме.

Онсыз да көріп теперіш,

Торығып келем өмірде.

 

Бір тамшы бақыт бұйырмай,

Түскен-ді күнім қиындай.

Тақия таздан ұрлаған,

Болмашы қиқар құйындай!

 

Емеспін артық күйге алаң,

Несібемді сыйға алам.

Мына бес күн жалғанның,

Бір бұрышын қи маған?!

 

 

 

 

ҚАРАҚАЛПАҚСТАН

 

Кіндік кескен өлкесін ардақтаған,

Тағдырыңа тағдырды жалғап барам.

Елін сүйген Абайдың сыңарындай,

Сыр шертеді өткеннен Бердақ маған.

 

Қорғандарын кезгенде Бесқаланың,

Бой бермейді кеудеден көшкен ағын.

Айдай әлем таныған даналығын,

Берунидей даңқты ұлын еске аламын.

 

Алқынумен жеткендей көлге қаздар,

Қайдан ұқсын ел мұңын көргені аздар!

Махамбетпен жанымда бірге түнеп,

Толғанады ел жайлы Ерназарлар.

 

Арылады серпіліп мұнардан құз,

Алуан сағым ойнатар қуарған түз.

Төлегеннің егілтіп “Сағынышы”,

Шырқаса Кегейліден су алған қыз.

 

Іңкәр еткен сырына бала жастан,

Ибрайым-жыр қиялды ала қашқан.

Аңғармаймын қай елде жүргенімді,

Үстіртпенен сар желіп бара жатсам.

 

“Елім-ай”,”Бозатаулап”аңыраған,

Зарлы үндер еткенде жанын алаң,

Мұқағали жырлаған сырлы өлкені,

Төлеген сынды мен де сағына алам.

 

Аңсауменен бауыры барса алыстан,

Аңқылдаса бір-бірін қарсы алысқан.

Ардақтаған Шоқаным ән-жыр елі,

Мен сені сүйем,Қарақалпақстан!

kerey.kz

Related Articles

  • АЛАШ ЗИЯЛЫЛАРЫНЫҢ ҮРІМШІДЕН ҚАЙТЫП КЕЛЕ ЖАТҚАНДА

    Болған оқиға ізімен Болған оқиғаның ізімеН…   Алаш жұртының бір емес, бірнеше съезі өтіп, Әлиханның Колчактан беті қайтып, “Енді қайтып тәуелсіз ел боламыз” деп жүрген кез еді. Семй Алаш қайраткерлерінің ордасы еді. Семейде жүрген Ахмет Байтұрсынов бастаған бір топ алашордашылар Қытай шекарасындағы Үрімші қаласына барып, ондағы қазақ жұртының хал жағдайын біліп қайтуға жолға шыққөан. Ол кезде Үрімшінің көбі қазақ еді Үйлері негізінен саздан құйылған. Орта Азияның көп қалаларын еске салғандай. Біраз үлкен кісілер мен жастар Ахаңның төте әліпбиімен кітап газет оқиды. екен. Ахаңды бұрын көрген адамдар да кездесті. Дегенмен, Ахаң Үрімші қазақтарының тәелсіз автономия құру туралы ойлары да жоқтығын байқаған. Соныменг, Үрімші қазағының және Қытайға жақын басқа ұлттардың басты тұрмысы

  • БІР АУЫЛДАҒЫ  ЕКЕУДІҢ ТАҒДЫРЫ

      Жұмат  ӘНЕСҰЛЫ   ( Махаббат туралы әңгіме) “МЕН СЕНЕН БАСҚАНЫ ӨЛГЕНШЕ  КӨРМЕЙМІН ДЕП СЕРТ БЕРІП ЕДІМ ӨЗІМЕ” “ДЕДІ БУЫНЫП ӨЛЕЙІН ДЕП ЖАТҚАН МАЙСА ДЕГЕН ҚЫЗ.. Бұл БАЙТӨБЕ деп аталатын ауыл. БҰРЫН ҮЛКЕН ШАРУАШЫЛЫҚТАРЫ БОЛҒАН.ОҚУ АЯҚТАЛЫП, МЕКТЕП БІТІРУШІЛЕР МЕКТЕПТІҢ ЖАНЫНДАҒЫ АЛМА БАҒЫНДА МЕКТЕП БІТІРУШІЛЕРДІҢ ТОЙЫ МЕН  СЫНЫПТАС ЖАРАС ПЕН МАЙСАНЫҢ ТОЙЫ БІРГЕ ӨТЕІЗІЛЕТІН БОЛҒАН. ЖАРАСТЫҢ ƏКЕСІ ФЕРМЕР, АЗДАП ЕГІСТІГІ БАР. Ал Жараспен біргн оқыған Əміренің əкесі əкімшілікте қызмет жасайды, əрі жеміс өсіреді. БҰЛ ЖАРАС ПЕН МАЙСАНЫҢ ҮЙЛЕНУ ТОЙЫ БАСТАЛАЙЫН ДЕП ЖАТҚАНДА БОЛҒАН ТРАГЕДИЯ. ЖАРАС ПЕН МАЙСА МЕКТЕП БІТІРІП,, ӨЗ СЫНЫПТАСТАРЫМЕН МЕКТЕПТІҢ ЖАНЫНДАҒЫ ҮЛКЕН БАҚТА ҮЙЛЕНУ ТОЙЛАРЫН МЕКТЕП БІТІРУ ТОЙЫМЕН ЖАЛ,ҒАСТЫРМАҚШЫ ЕДІ. МЕКТЕПТІҢ БАҒЫ АЛҚЫЗЫЛ ГҮЛМЕН ЖАЙНАП ТҰР. оҒАН ТҮРЛІ ТҮСТІ ЛАМПАЛАР ҚОСЫЛҒАН. сЫРТЫНАН

  • МӘҢГІ ҚАЗАҚ(ертегі фэнтези) 

    ҚАЗАҚТАРҒА ЖАСАлып жатқан  ҚИЯНАТ КӨП БОЛҒАСЫН, « Мәңгі қазақ» атты әңгіме жазсам деп жүретін едім. Осыдан бір күн бұрын сол әңгіменің сюжетіне келетін түс көржім. Кешеден бері жазуға кіріссем бе деп жүр едім, сәті бұгін түскен сияқты. ЖҰМАТ ӘНЕСҰЛЫ Өте ертеде емес, бүгінде емес, ғылым докторлары Санжар мен Балжан институтта қызмет ететін.Өздерінің лауазымдарына қарай қарапайым екі қатарлы жақсы салынған коттеджде тұрды.Интеллигент адамдар өмірдің қиындықтарына көп мін бере қоймайды ғой, Өмірлері мәнді, жайлы өтіп жатты. Жақсылықта көп күттірген жоқ, Санжар мен Балжан ұлды болып, коттеджде шағын той өтті. Неге екенін қайдам, әке шешелері ақылдасып, ұлдарыныі есімін Аңсар деп атаған. Аңсар ертедегідей тез де өскен жоқ, кеш те өскен жоқ. Тәрбиелі жігіт болып

  • СУ ІШКЕНДЕ ҚҰДЫҚ ҚАЗЫУШЫНЫ ҰМЫТПА

    (23 – әңгіме) БАЙАХМЕТ ЖҰМАБАЙҰЛЫ — Біздің заманда сендерше киімнен-киім таңдайтын жағдай қайда, жамап-жасқап, тон, шалбар кисек те жететін. Сөйтіп жүріп аянбай еңбек еттік. Бүгінгі күн басатын жолды ол кезде айлап жүрдік, тіпті бүгінгідей дүниенің төрт бұрышынан хабар тауып отыратын жағдай қайда? — деген қария немересінің жұмыстың қырын білмей, тік қасық болып өсіп келе жатқанына наразы бейнесін аңғартып, өз өмір кешірмесінен кеңестер қозғаған. Немересі: — Ата, сол дәуірде туған өздеріңіздің сорлы болған тәлейлеріңізден көрмейсіз бе? Оларыңызды бізге айтпаңыз, —демей ме. Ашудан жарыларман болған қария: — Е, ондай болғанда «Ұрпақ үшін бақыт-байлық жаратсам» деп тер төгіп, жан қиып, азып-тозған ата-бабаларың сендерге айыпты болғаны ғой. «Теңдік үшін» деп әкем оққа ұшты. Ал

  • Мұхтар Мағауин: ОРАЛХАНДЫ ДА, ҚҰДАЙЫҢДЫ ДА ҰМЫТҚАН ЕКЕНСІҢ…

    яғни, Д.Исабековты тәубаға түсіру рәсімі Республика президентінің қолынан биік марапат алып, желі көтеріліп тұрған Д.Исабеков, мына біз сияқты пендесіне көңіл бөліп, «Мұхтар Мағауиннің бүкіл позициясы маған ұнамайды» деген түйінді тақырыппен сұхбат беріпті – Nege.kz, 10.ХІ.2022. Бір заманда таныған, білген, енді көзден таса, көңілден өшкен жазарманның, тәрізі, қырық-елу жыл бойы іште булыққан жүрекжарды толғамы. Жарыққа шыққан кезде біз тарихи-танымдық «Алтын Орда» кітабын дендеп, қажетті тынысқа Эрнест Хемингуэйдің ескі жұрты – жылы теңізге бет түзеген едік. Енді міне, екі аптадан асқанда қайрылып соғуға мүмкіндік таптық. Артықша қажеттіліктен емес, әлдебір әуесқой ағайындар дүдәмалда қалмасын деп. Алдымен, айқайлы сұхбатты оқымаған бүгінгі жұртшылық үшін, ең бастысы – Д.Исабеков бауырымыздың мүбәрак есімін кейінгі заманға ұмыттырмай жеткеру

Пікір қалдыру

Электорнды поштаңыз сыртқа жарияланбайды. Белгі қойылған өрісті толтыру міндетті *

Аты-жөні *

Email *

Сайты

Kerey.kz/Керей.кз

Біз туралы:

Тел: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz тің бұрынғы нұсқасын http://old.kerey.kz тен оқи аласыздар!

KEREY.KZ

Сайт материалдарын пайдаланғанда дереккөзге сілтеме көрсету міндетті. Авторлар пікірі мен редакция көзқарасы сәйкес келе бермеуі мүмкін. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

Сайт санағы: