Asan qayğı jelmaya minip, jeldirtip, Sarıarqanı aralap jürgendegi jerge aytqan sındarı.
Wzın Ertisti körgende:
- Mına şirkinniñ balası toydım dep qarap otırmas, qarnım aştı dep jılap otırmas, siırdıñ müyizi, keuirdiñ qwlağı şığıp twrğan jer eken. Küninde balası keuirden jılaydı-au! – depti.
Şıñğıs tauın, Semey tauların körgende:
- Mına şirkinniñ topırağı qwtırğan eken. Oğan şıqqan şöp qwtıradı, onı jep semirgen mal qwtıradı, onıñ etin jep, sütin işken adam qwtıradı. Qan üzilmeytin, kisi öltiru, wrıs-töbeles köp bolatwğın jer eken! – depti.
Tündik özenin körgende:
- On eki qazılıq oy, Tündik; mañırap jatqan qoy, Tündik. Qoydıñ qwlağı twtam şığıp twrğan jer eken! – dep, tastap ketuge qimay, üş qarağan eken. Sonan «Üşqara» atanğan.
Qızıltau degen jerge kelgende:
- Tauı-tası keş bolğanda, ıñıranıp jatadı eken, toqtısı qısır qalmaytwğın jer eken! – depti.
Bayanaula tauın körgende:
- At erin aluğa jaramaytwğın jer eken, şirkindi jwrt qalay qonıs qılıp otırğan? Bir körgen kisi: «Käpir-ay, seni jelkemniñ şwqırı körsin!» — deydi eken. Bauırında bir qara tigen twzı bar eken, twzı auır eken. Bir kün tünep ketemin degen bir jwma toqtap qaladı eken, twzı jibermeydi eken!
Aşı boyına kelgende, artına qarap:
- A, Bayanaula, seniñ qonıs bolıp twrğanıñ mınau Aşınıñ arqası eken! Mal jazğıtwrım bir jwma aşılaydı eken, küzge taman bir jwma aşılaydı eken, sonısı bir jılğa tatidı eken. Olay bolmağanda, Bayanaula qonıs boluğa jaramaytwğın jer eken deydi, — depti.
Bökenbay degen jerdi körgende:
- Ana Bayanaula tauınan mına Bökenbaydıñ qırıq kez biiktigi bar eken! – depti. Osı küni jwrt Bökenbaydıñ basına añ qualap, atpen şığıp jüredi. «Aspanmen tildesken Bayanauladan qalay biik boladı?» dep, jer ölşep jürgen zemlemerlerden swrağanda:
- Ras aytqan eken! – desti.
Şiderti degen özendi körgen kezde:
- Mına şirkinniñ topırağı asıl eken. Altı ay arıqtatıp mingen at bir ayda mayğa bitetin jer eken! Bos jılqı şiderlep qoyğanday toqtaytwğın jılqınıñ qonısı eken! – depti.
Öleñti özenin körgende, toqtap eşnärse aytpay, öleñdete bergen eken.
- Nege ündemeysiz? – degende, az twrıp:
- Mına şirkinniñ şöbi köp, qonıs qılğan eldiñ uayımı joq. Malı semiz, tayınşası qısır qalmaytwğın, aq ayranı erte şığıp, tuğan bala keutamaq bolıp, tamaqtan basqanı oylamaytwğın, toqtı-torım wrlığı üzilmeytwğın, ötirik-ösegi köp bolatwğın jer eken! Öleñtiniñ – suı may, Şidertiniñ şöbi – may! – depti.
Ereymen tauın körgende:
- Jeldiñ jeti esigi bar eken. Qıs bolsa, jılqı twrmas, jılqı twrsa işinde qwlın twrmas. Orazdınıñ jaylauı, şiırlınıñ qıstauı eken. Eki jağındağı el bay bolar da, tap ortasında – mwnı qonıs qılğan el kedey bolar. Bitisi jaman eken. Birimen biri edireyisip – töbelesetwğın kisidey edireyuin, panası joq, dala sıqıldı tau eken! – depti.
Siletiden ötip, Jalañaştıñ twsına barğanda:
- Attıñ töbelindey, Jalañaş, seni aldıma öñgereyin be, artıma böktereyin be, qay jarama tartayın, — degen eken. – Aynalañ az, onan basqa tabılmaytwğın jer ekensiñ, — depti.
Esil degen özendi körgende:
- Jarı menen suınıñ, jarlısı men bayı teñ bolatwğın jer eken, — depti.
Nwranıñ boyın körgende:
- Altı künde at semirtip minetwğın jer eken, — depti.
Qaraqwyın, Qaşırlını körgende:
- Jılqınıñ jalı menen qwyrığı tögilip twrğan jer eken. Bauırında bir jwtqış aydaharı bar eken! Onan basqa jılqı üzilmeytwğın jer eken! – depti. – Bir zor teñizi bar: boran bolsa, oğan kilikken jılqı qayda ketkenin jan bilmeydi.
Torğay özenin:
- Ağar suı bal tatığan, aq şabağı may tatığan jer eken! – depti.
Terisaqqan degen özendi körgende:
- Sarıarqanıñ twzdığı eken! – depti.
Şu degen özendi körgende:
- Mına şirkinniñ eki jağı borbas eken, öne boyı nar qamıs eken, işi tolğan jolbarıs eken. Balanıñ işi quırılmaytwğın, pışağı suırılmaytwğın, erkegi at bolatwğın, wrğaşısı jat bolatwğın jer eken! – depti.
Qarataudı körgende:
- Kökekten basqa qwsı joq, kök şöpti jwlğannan basqa isi joq, atı bestisinde qartayatwğın, jigiti jiırmasında qartayatwğın jer azğını mwnda eken. El azğını da mwnda eken! – depti.
Şımkent, Sayramdı körgende:
- Eki bassa, bir bazar: malında bereke bolmaytwğın; eki bassa bir mazar: basında bereke bolmaytwğın, «Bazarı jaqın bayımas, mazarı jaqın köbeymes», — degen eken.
Wzın aqqan Sır boyın körgende:
- Bası baypaq, ayağı qayqaq: eki-aq auılğa qonıs eken, ön boyı kedeylikke bitken jer eken. Qarataudı jaylasa, Sırdıñ boyın qıstasa, qonıs boluğa sonda dwrıs eken! – depti.
Sulı Keles, Qwrı Kelesti körgende:
- Möñireuin, siır boyıp möñireuin! Siır twqımı üzilmeytwğın jer eken, -depti.
Odan äri Jidelibaysınğa şeyin jüre bergen eken desedi. «Sarıarqanı orıs aladı, künderdiñ küninde molam orıstıñ atınıñ ayağınıñ astında qaladı! – dep, orıs barmaytwğın jerge baramın» dep, qoyğa qoşqar qoymay, jılqığa ayğır salmay, tüyege bura şögermey, siırdı bwqasız saqtap, maldı üş jıl tu qılıp alıp, auğan eken.
Asan Qayğınıñ mwñı
Mwnan soñ qilı-qilı zaman bolar,
Zaman azıp, zañ tozıp, jaman bolar.
Qarağaydıñ basına şortan şığıp,
Balalardıñ däureni tamam bolar.
O künde qarındastan qayran keter,
Hannan – küş, qarağaydan şayır keter.
Wlıñ-qızıñ orısqa bodan bolıp,
Qayran esil el-jwrtım, sonda ne eter?!
degdar.kz
Pikir qaldıru