“ەۋرازيا” ارناسىنداعى داۋلى سيۋجەتكە ماماندار نە دەيدى؟
پسيحولوگيالىق جانە لينگۆيستيكالىق ساراپتاما سالاسىنىڭ ماماندارىTengrinews.kz تىلشىسىنىڭ ءوتىنىشى بويىنشا “ەۋرازيا” ءبىرىنشى ارناسىنىڭ ەلىمىزدە داۋعا اينالعان ەكى باعدارلاماسىنا قاتىستى پىكىر ءبىلدىردى.
“ەكسپليتسيت (انىق) ءارى يمپليتسيت (جاسىرىن) كونفليكتوگەندىلىك بار، مۇندا كرەوليزدەنگەن ءماتىن بار (ەكى ءتۇرلى بولىگى بار فاكتۋراسى بار ءماتىن: ۆەربالدى (تىلدىك/سويلەۋ) جانە بەيۆەربالدى (تابيعي تىلدەن گورى باسقا بەلگى جۇيەلەرىنە باعىناتىن), قولدان جاسالعانى دا بار، سەبەبى ولار ناعىز قولدان جاسالعان كادردى كورسەتتى”، – دەيدى فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، ەۋرازيالىق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى مارال نۇرتازينا.
“كوردىڭىز بە، باستاپقىدا ءبارى كەرەمەت ەستىلەدى، ال نەگىزىندە مۇندا كونفليكتوگەندىلىك اپ-ايقىن تۇر، سوتقا بەرۋگە بولاتىن جاعدايدىڭ ءبارى بار”، – دەدى ول.
تاعى ءبىر مامان – ماسكەۋ زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ لينگۆيستيكالىق زەرتتەۋلەر ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى يۋليا سافرونوۆا ۆيدەونىڭ ءبىرىنشى مينۋتىندا-اق ناعىز كوزبوياۋشىلىقتىڭ بارىن اتاپ ءوتتى.
“بۇل تاپسىرىستى، ناسيحاتتى، ۇگىتتى ورىنداۋ – لەنينتىڭ مانەرى. مۇنىڭ بارلىعى ساناعا اسەر ەتۋ. بۇل، ايتپاقشى جۇرگىزۋشىلەردىڭ ۇستانىمىنىڭ السىزدىگىن، ولاردىڭ “وتان ءۇشىن” تاپسىرىستى ورىنداۋعا جان باعىپ تىرىسىپ جاتقانىن كورسەتەدى. ال ماقساتى بىرەۋ – مۇنىڭ حالىقتىڭ پىكىرى ەمەس، ميتينگتەردىڭ قارجىلاندىرعانىن دالەلدەۋ”، – دەپ ءبىلدىردى پىكىرىن ول.
مۇندا كىمنىڭ پايدانى ويلاپ وتىرعانىن ويلاۋ كەرەك، بۇل نارازىلىقتى كىمنىڭ تۇنشىقتىرعىسى كەلەتىنىن ىزدەۋ كەرەك. بىزدە ءدال وسىنداي جاعداي بولعان، بىزگە دە ادامداردىڭ اقشا ءۇشىن شىعىپ جاتقانىن، ناۆالنىيدىڭ تەرگەۋدىڭ فەدەرال بيۋروسىنىڭ اگەنتى دەپ ءاردايىم ايتىپ جاتتى”، – دەدى مامان.
تالقىلاۋعا رەسەيدىڭ تاعى ءبىر مامانى رەسەي فەدەرالدىق سوت ساراپتاما ورتالىعىنداعى سوت-پسيحولوگيالىق جانە لينگۆيستيكالىق تالداۋ زەرتحاناسىنىڭ ورىنباسارى تاتيانا سەكەراج قوسىلدى. ول “ەۋرازيا” ارناسى جۋرناليستەرى ميتينگىگە شىققانداردىڭ قارجىلاندىرىلعانىنىڭ دالەلى دەپ كورسەتكەن ۆيدەوعا نازار اۋداردى.
“بۇل ۆيدەودان نەنى كوردىڭدەر؟ بىرەۋدىڭ بىرەۋگە اقشا بەرىپ، سوسىن اقشانى قالتاسىنا سالعانى كورىنەدى. ول نە اقشا؟ بۇل ءۇزىندى نەنى دالەلدەيدى؟ ونىمەن قوسا وندا ادامداردىڭ ءتۇرى دە كورىنبەيدى. ءبىز دە قازىر ءبىر-بىرىمىزگە اقشا بەرىپ، سونى ۆيدەوعا تۇسىرەيىك. بىراق ول نەنى دالەلدەيدى؟”، – دەپ تالقىلايدى سەكەراج.
ۆيدەونىڭ سكرينشوتى
ءتىل مامانى يۋليا سافرونوۆانىڭ ايتۋىنشا، مۇنداي باعدارلامار تەك جانجال تۋعىزادى.
“بۇل قانداي دا ءبىر جانجالدىڭ شەشىلۋىنە سەبەپ بولمايدى، ماسەلەنى انىقتاۋعا نيەتتەرى دە كورىنبەيدى، ولاردىڭ ايتۋى “جىگىتتەر، شەرۋگە كەلىپ، سەندەر بىرەۋدىڭ تاپسىرماسىن ورىندايسىڭدار، ءوز پىكىرلەرىڭدى بىلدىرمەيسىڭدەر” دەگەنگە سايادى. مىنە، وسىنداي تاپسىرما ورىندالعان، بىراق وتە شالاعاي ورىندالعان. ال ولاردىڭ “وتان ءۇشىن” دەپ قايتالاي بەرۋى دالەل جوق كەزدە پاتريوتتىقتى سىلتاۋ ەتۋىن كورسەتىپ وتىر. بۇل ءحىح عاسىردا ايتىلىپ كەتكەن “سىزدە دالەل جوق، وندا مەن ءوز ەلىمدى سۇيەتىنىمدى ايتا بەرەمىن” دەگەن ءسوز عوي”، – دەدى سافرونوۆا.
ء“وز وتانىڭدى ءسۇيۋ – مانيپۋلياتسيا جاساۋ دەگەن ءسوز ەمەس، مۇنى ءتىپتى مانيپۋلياتسيا دەۋگە دە كەلمەيدى، وتە اسىعىس جاسالعان جۇمىس. ەسى دۇرىس ادام “نەلىكتەن بۇل اقشا ميتينگىگە قاتىسۋ ءۇشىن بەرىلىپ جاتىر دەپ ويلايسىزدار؟” دەپ سۇرايدى”، – دەدى ساراپشى.
“مەنىڭ ويىمشا، بۇل بىرەۋدىڭ، اسىرەسە ميتينگتىڭ بولعانىن قالامايتىن ادامنىڭ تاپسىرىسى بويىنشا جاسالعان اگيتپروپ”، – دەدى ول.
رەسەيلىك مامان قوعامداعى شيەلەنىس كەزىندە بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى وقيعانىڭ ءمان-جايىن انىقتاپ، ءبىر جاعىنان حالىقتى سابىرعا شاقىرۋعا مىندەتتى ەكەنىن ايتتى.
“مۇنداي ارەكەت جاقسىلىققا اپارمايدى. لەۆ نيكولاەۆيچ تولستوي “سوعىس جانە بەيبىتشىلىك” رومانىندا: سوعىس – سىپايىلىق ەمەس، – دەپ ايتقان. وسىنى ءتۇسىنىپ، سوعىسپەن ويناماۋ كەرەك ەكەنىن ۇعىنۋ كەرەك”، – دەدى ول.
سونىمەن قاتار، سافرونوۆا مەملەكەت مۇنداي زاڭدى قابىلداماس بۇرىن جارتى جىلداي ۋاقىت بويى ونى ازاماتتارعا ءتۇسىندىرىپ، تۇزەتۋ ەنگىزۋى كەرەك ەدى دەپ ەسەپتەيدى. ول بۇل ماسەلە بويىنشا اقپارات تاراتۋدا باق-تىڭ ءرولى زور بولۋ قاجەت ەكەنىن دە ايتتى.
“مىسالى، مىنا تەلەجۇرگىزۋشىنىڭ ارەكەتى ماسەلەنى شەشتى مە؟ “سەندە دالەل بولماسا دا، ەموتسيا بار” دەگەن ءسوز بار. ال بۇل سيۋجەت تەك ەموتسيادان تۇرادى”، – دەپ ەسەپتەيدى ول.
يۋليا سافرونوۆا مۇنداي باعدارلامالاردىڭ ادام پسيحولوگياسىنا اسەرى تۋرالى سۇراققا جاۋاپ بەرە وتىرىپ، جۇرگىزۋشىلەردىڭ ارەكەتى شىنىمەن دە اگرەسسيالىق بولعانىن ايتتى. “بۋلگاكوۆ “كەڭەستىك گازەتتەردى وقىماڭدار” دەپ ايتقان. ەڭ دۇرىسى – مۇنداي ارنالاردى كورمەۋ كەرەك”، – دەدى رەسەيلىك مامان.
ايتا كەتەيىك، وسى ماتەريالدا پىكىرى قولدانىلعان ساراپشىلاردىڭ بارلىعى استانادا وتكەن “سوت پسيحولوگيالىق-فيليولوگيالىق جانە ءدىنتانۋ ساراپتاماسى بويىنشا وزەكتى ماسەلەلەر” اتتى حالىقارالىق عىلىمي-تاجىريبەلىك سەميناردىڭ قاتىسۋشىلارى.
tengrinews.kz
پىكىر قالدىرۋ