|  |  | 

مادەنيەت الەۋمەت

ءداستۇرلى ۇيلەنۋ تويىنىڭ قاعيداتتارى قانداي؟

c4c635ee6d61863ca8b9c7ca68d1aa66

زامان وزگەردى، ونىمەن بىرگە ءبىزدىڭ ءومىر ءسۇرۋ سالتىمىز دا وزگەرىسكە ۇشىراپ كەلەدى. ونىڭ ءبىر دالەلىن قازىرگى تويلاردان دا كورۋگە بولادى. ءسىز ءداستۇرلى ۇيلەنۋ تويىنىڭ ءوتۋ بارىسىن قانشالىقتى بىلەسىز؟ ءبىز بۇگىن وسى توڭىرەككە كەڭىرەك توقتالۋدى ماقسات ەتتىك. ءسىز دە ءوز ويىز بەن تولىقتىرۋلارىڭىزدى قوسساڭىز بولادى-دەپ جازدى Ikerim.kz.

ءداستۇرلى ۇيلەنۋ تويى مىناداي قاعيداتتاردان قۇرالعان:

1. قىز تاڭداۋ. بويجەتكەننىڭ تال بويىنان تابىلۋعا ءتيىس قاسيەتتەر باعالانعان سوڭ، جىگىتتىڭ قاسىنداعىلار ونىڭ اكە – شەشەسىنە سەزدىرەدى.

2. قىز ايتتىرۋ. جىگىت اكەسى قىز ءۇيىنىڭ تورىنە قامشىسىن ءىلىپ، «قىزىڭنىڭ قارعى باۋىنا» دەپ ءبىر جورعا بايلاتادى. بويجەتكەنگە ۇكىلى تاقيا، سىرعا، ساقينالار سىيلانادى.

3. جاۋشى جىبەرۋ. جاۋشى شالبارىنىڭ ءبىر بالاعىن ەتىگىنىڭ قونىشىنا سىرتىنا شىعارىپ، ەكىنىش بالاعىن قونىشقا سۇعىندىرىپ، اق ءتۇستى اتقا ءمىنىپ، قىزدىڭ ۇيىنە كەلىپ، «قاراعىم كورپە سال» دەپ بۇيىرادى. قىز ءۇيى جاۋشىعا «شەگە شاپان» كيگىزەدى.

4. قۇدا ءتۇسۋ تويى. جىگىتتىڭ تۋعان – تۋىسقاندارى قۇدالىققا قىز ۇيىنە بارادى. مال سويىلىپ، ونىڭ باۋىزداۋ قانىنا قۇدالار قول باتىرىپ، باتا بۇزباۋعا سەرتتەسەدى. قۇيرىق – باۋىر جەگىزۋ، قۇدا تارتۋ، ۇن جاعۋ ت.ب. ورىندالادى.

5. ەسىك – ءتور كورسەتۋ تويى. قىزدىڭ تۋعان – تۋىسقاندارى جىگىت اۋىلىنا قارسى تويعا بارادى. قۇدا ءتۇسۋ تويىنداعى كادەلەر قايتالانادى

6. ۇرىن توي. كۇيەۋ بالانىڭ قالىندىعىمەن كەزدەسۋىنە مۇمكىندىك تۋعىزۋ ءۇشىن ۇرىن توي وتكىزىلەدى. ەنتىكپە، شاتىر بايعازىسى، بالدىز كورىمدىگى، قىز قاشار، كۇيەۋ قاشىرار، جەلى تارتار، يت ىرىلدار، باقان سالار، ۇيگە كىرەر،كەمپىر ءولدى، شىمىلدىق اشار، توسەك سالار، قىز قۇشاقتاتار، شاش سيپار، كورپە قيمىلداتار كادەلەرى الىنادى.

7. قىز ۇزاتۋ تويى. ات بايلار،قۇداي جولى، شاڭىراق كوتەرەر، ۋىق شانشار، تۋىرلىق جابار، تۇندىك جابار، وتاۋ بايعازىسى كادەلەرى الىنادى.قىز بەن جىگىت اق وتاۋدا وڭاشا كەزدەسەدى. نەكەسى قيىلادى.ءتۇرلى ويىن – ساۋىق وتكىزىلەدى، جار – جار ايتىلادى.قىز اتتاناردا «سىڭسۋ» ايتادى

8. كەلىن ءتۇسىرۋ تويى. «بەتاشار» ايتىلادى. توي نەگىزىنەن قىز ۇزاتۋ تويىمەن بىردەي وتكىزىلەدى.

ikerim.kz

Related Articles

  • …ويى بولەك بولعانىمەن ول دا وسى ەلدىڭ تۋماسى، ءبىزدىڭ وتانداسىمىز.

    الەۋمەتتىك جەلىدە وسى وتانداسىمىزدى قىزۋ تالقىلاپ جاتىر ەكەن. كوبى سىن ايتىپ جاتىر. ۆيدەو جازبانىڭ تولىق نۇسقاسى جوق، پىكىر-تالاس تۋدىرعان بولىگى عانا تاراپ جاتىر ەكەن. سوعان بايلانىستى ءوز ويىمدى ايتا كەتپەكشىمىن: ءبىرىنشى، وتانداسىمىزدىڭ ۆيدەوسى، فوتوسى الەۋمەتتىك جەلىدە جەلدەي ەسىپ تاراپ جاتىر. ول ازاماتتىڭ (ازاماتشانىڭ) جەكە قۇپياسى سانالاتىن فوتوسى، ۆيدەو جازباسى كىمنىڭ رۇقساتىمەن تاراپ جاتىر ەكەن؟ ءوز باسىم وسى پوستتى جازۋ ءۇشىن ول ازاماتتىڭ (ازاماتشانىڭ) ۆيدەوداعى بەينەسىن قارا بوياۋمەن ءوشىرىپ تاستاۋدى ءجون كوردىم. جانە رۇقساتىنسىز فوتو بەينەسىن جەكە پاراقشاما سالعانىم ءۇشىن ودان كەشىرىم سۇرايمىن. ءدىني ۇستانىمى، ويى بولەك بولعانىمەن ول دا وسى ەلدىڭ تۋماسى، ءبىزدىڭ وتانداسىمىز. ەكىنشى، وتانداسىمىزدىڭ ءدىني ۇستانىمىنا بايلانىستى ايتقان سوزدەرى قوعامدا قاتتى پىكىر تۋدىرعان ەكەن. ءتىپتى ونى “ۇلت دۇشپانى”

  • ءتاڭىرى قالاۋى تۇسكەن جان

    ماندوكي قوڭىردىڭ تۋعانىنا 80 جىل تولۋىنا وراي «ءتاڭىرى مەنى تاڭدادى»  مۇحتار ماعاۋين ماندوكي قوڭىر يشتۆان – وتانى ماجارستان عانا ەمەس، كۇللى تۇركى دۇنيەسى قاستەرلەيتىن ۇلىق ەسىمدەر قاتارىنداعى كورنەكتى تۇلعا. شىڭعىس جورىعى تۇسىندا كارپات قويناۋىنداعى ماديارلار اراسىنان پانا تاپقان قۇمان-قىپشاق جۇرتىنىڭ تۋماسى ماندوكي قوڭىر وننان اسا ءتىلدى ەركىن مەڭگەرگەن، بۇعان قوسا زەرتتەۋشىلىك قارىمى ەرەن، تۇران حالىقتارىنىڭ فولكلورلىق-دۇنيەتانىمدىق ساناسىن بويىنا دارىتقان عالىم. ول تۇركولوگيا عىلىمىمەن دەندەپ اينالىسىپ قانا قويماي، حح عاسىردىڭ ءتورتىنشى شيرەگىندە شىعىس پەن باتىس­تىڭ اراسىندا التىن كوپىرگە اينالدى، ميلليونداردىڭ ىقىلاس القاۋىنا بولەندى. ياكي ول حالىقتار اراسىن جاقىنداس­تىرعان مامىلەگەر، وزىقتارعا وي سالعان كورەگەن ەدى. زامانا العا جىلجىعان سايىن مەرەيتوي يەلەرى تۋرالى ايتىلاتىن جايتتار ەستەلىك پەن وتكەن شاق ەنشىسىنە كوشەدى. كوزى ءتىرى

  • جەر سىلكىندى، ال سانامىز سىلكىنە مە؟

    ءبىرىنشى، الماتى جەر سىلكىنىس بەلدەۋى ايماعىنا جاتادى، ول عىلىمدا الدەقاشان دالەلدەنگەن، وعان قۇمالاق اشىپ جاڭالىق ايتۋدىڭ كەرەگى جوق. ورتالىق ازيانىڭ قاۋىپتى سىلكىنىس بەلدەۋىنىڭ ءبىر جولاعى قازاقستاننىڭ ءبىراز ايماعىن قامتىپ جاتىر. جەر كەشە سىلكىنگەن، بۇگىن سىلكىندى، ءتۇپتىڭ تۇبىندە ەرتەڭ دە سىلكىنەدى جانە سىلكىنە بەرەدى. جەر- كۇنانىڭ كوپتىگى ءۇشىن سىلكىندى دەپ اڭىراعان جۇرتقا قۇرعاق اقىل ايتاتىن قايمانا ۋاعىز قاي قوعامدا بولسىن تابىلادى، جەر- اتەيست پەن تاڭىرشىلگە “اللاھتى ەسكە سالدى” دەيتىن مىسكىن وي، اسىعىس تۇسپال قاي جاماعاتتا بولسىن تابىلادى، بىراق تابىلماي تۇرعانى عىلىم، ءمان بەرىلمەي تۇرعانى دا وسى. ەكىنشى، جەردى كىم سىلكىسە دە مەيلى، ماڭىزدىسى ول ەمەس، ونسىز دا سىلكىنىس بەلدەۋىندە تۇرىپ جاتىرمىز، “ۇيقىداعى” سىلكىنىس پەن جانار تاۋ بىزدە ونسىز دا بارشىلىق. ماسەلە

  • ادامداردىڭ ءسىزدى ەزىپ تاستاۋىنا جول بەرمەڭىز

    شەبەر ءبىر سۋرەتشىنىڭ وقۋشىسى ءوز وقۋىن ءتامامداپتى. وقۋىن تامامداعان وقۋشىسىنا ۇستازى بىلاي دەپتى: “ەڭ سوڭعى سالعان سۋرەتىڭدى قالانىڭ ەڭ كوپ ادامدار جينالاتىن الاڭىنا قويىپ قوي. سۋرەتتىڭ قاسىنا دا ءبىر قىزىل ءتۇستى قالام قوي. ادامدارعا سۋرەتتىڭ ۇناماعان جەرىن سىزىپ قويۋىن ءوتىنىپ ءبىر حات قالدىر”، دەپتى ۇستازى. وقۋشى ۇستازىنىڭ ايتقانىنداي جاساپ بولىپ، بىرنەشە كۇننەن كەيىن سۋرەتتى كورۋ ءۇشىن الاڭعا بارادى. ادامدار سۋرەتتى قىپ قىزىل سىزىپ تاستاعانىن كورەدى دە ادامدارعا رەنجىپ ۇستازىنىڭ جانىنا جىلاپ بارادى. ۇستازى وعان رەنجىمەي سۋرەت سالۋدى جالعاستىرۋىنا كەڭەس بەرەدى. وقۋشى تاعى دا سۋرەت سالىپتى. ۇستازى تاعىدا ادامدار كوپ جۇرەتىن الاڭعا اپارىپ قويۋىن ايتادى. بىراق بۇل رەتتە سۋرەتتىڭ جانىنا ءبىر قۇتى تولعان ءتۇرلى ءتۇستى قالام قويۋىن جانە ۇناماعان جەرلەرىن وزدەرى

  • قۇنانبايدىڭ ساپارعا اتتانار الدىندا ۇلجانعا ايتقانى:

    بايبىشە، ءۇي سەرىگىم عانا ەمەس، ءومىر سەرىگىم ەدىڭ. ۇزاق كەشكەن تىرلىكتە قاي بەلدىڭ استىندا جۇرسەم دە، ارتىمدا وتىرعان ءبىر بەل ءوزىڭ ەدىڭ. وزىمە تاعدىر باق بەرگەن جانمىن دەۋشى ەم. ايتىسپاساق تا، جەر تانىتىپ وتىراتىن قاباق پەن جۇرەك بار ەدى، سوعان سەنۋشى ەم دە، كەيدە شالكەس، كەيدە قيا دا باسىپ كەتە بەرۋشى ەم. باعىما ماسايىپ ەركەلەگەنىم بولسا كەرەك. ەندى قاي ءدوڭنىڭ باسىندا قالارمىز، كىم بىلەدى. سەنىڭ ايتار كىناڭ بولسا دا، مەنىڭ ساعان ارتار ءبىر تۇيىردەي نازىم جوق. ادال جۇرەك، اق بەيىلىڭ ءۇشىن بالالارىڭنىڭ باعى اشىلسىن. مەن ايتاردى ءوزىڭ ايتىپسىڭ. مەنىڭ ارمانىمدى ءوز ارمانىڭ ەتىپسىڭ. – دەدى بۇل – جۇرەر الدىنداعى قۇنانبايدىڭ ۇل­جانعا ايتقان ءسوزى. قالىڭ تۋىس، ءۇيىرلى اعايىن، شوعىرلى بالا-شاعا، دوس-جاران،

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: