Sayasattanuşı Aydos Sarım qazaq köşi men elimizdegi jwmıs küşine qatıstı orıstildi äriptesimen sözge kelip qalıptı.
Orıstildi äriptesi ne degeni tüsinikti. «Orıstildilerdiñ jappay elden ketui Qazaqstanıñ ekonomikasına keri äserin tigizedi» depti. Al Sarım oğan bılay dep jauap qatqan eken. Bwl turalı ol Facebook`tegi paraqşasında jazıptı-365info.kz.
Iä, onıñ pikiri üyrenşikti: orıstildilerdiñ elden ketui ülken problema bolıp tabıladı. Sebebi memleket esebinen bilim alğan mamandar basqa eldiñ ekonomikasına ketip, paydanı soğan tüsiredi. Olardıñ ornın toltırıp jatqan şetten qaytqan qazaq ağayındardıñ ekonomikağa ülesi tömen dep dəleldegendey boldı mağan.
Men basqaşa uəj ayttım.
Mısalı, qaladan zauıttağı orıs injener ketti delik. Kezinde memleket esebinen bilim aldı, kəsiporında istep təjiribe jinadı. Qazir osığan wqsas kez-kelgen reseylik kəsiporınğa dayın maman. Bwnıñ ketui sözsiz ekonomikalıq şığın. Biraq dəl bügingi künge qatıstı ekonomikalıq şığın.
Al esesine, sol auılğa ne qalağa jas qazaq otbası keldi delik. Ketken mamanday biligi men təjiribesi joq delik. Ərine birden əlginiñ ornın toltıra almaydı. Biraq…
Wzaq merzimdi damu, payda twrğısınan jas otbasınıñ ekonomikağa ülesi basım bola bermek.
Mısalı, jañağı orıs injener erteñ zeynetke şığadı. Kempiri ekeuin bağıp-qağatın jañağı jas otbası bolmaq. Sebebi öziniñ eki balası bayağıda Reseyge ketip qalğan. Tüsirgen ekonomikalıq paydasın zeynetaqı, auruhana arqılı sorıp aladı. Kemi 10-20 jıl taza salmaq tüsiredi.
Jas qazaq balası dwrıs bağıt alsa, jay-küyi, motivaciyası bolsa oquın jalğastıradı, təjiribe jinaqtaydı. Bwl birinşi kezeñde tağı da şığın. Biraq, tübi qaytatın şığın.
Erteñ bwl qazaq kəsiporındağı qızmetke keledi. Jañağı orıs mamannıñ ornın basadı. Jaqsı bolsın, jaman bolsın, üyrenedi, mamandanadı. Osı kezden bastap ekonomikalıq tiimdilik bastaladı.
Esesine.
1. Bwl qazaq şetke qaraylay bermeydi. Elinde qaladı. YAğni oğan qwyılğan bilimi ğılımi investiciyadan keletin payda elde qalmaq.
2. Wzaq uaqıt boyı bwl qazaq zeynet pen əleumettik salağa salmaq salmaydı. Tapqan nəpaqasın körşi elge emes, öz eline saladı.
3. Jas bolğan soñ bwl qazaq bala tabadı. Büginde halıqtıñ qartayuı ülken ekonomikalıq problema bolıp otır. Eger qazaqtar jas wlt bolmağanda el ükimeti ərbir kelgen qıtaylıqtıñ kötenin süyuge məjbür bolar edi! Halıqtıñ jas bolğanı, sanınıñ twraqtı artuı — bas auru emes. Kerisinşe, ekonomikalıq mümkindik!
Ras, jas otbasığa jağday kerek. Balabaqşa, mektep, baspana, nesie. Biraq bwl da eñbek orındarı! Bwl da salıqtar! Kəri otbasığa tek auruhana, ğibadathana men ziratstan ğana kerek boladı. Qaysısı ümit beretin ekonomika sonda?
Mısalı, 2050 jılğa deyin OQO halqı 5 millionğa jetedi. Esesine Reseymen şekaralas oblıstardıñ halqı jıl sayın teris ösim körsetip jatır. Ol jaqtıñ orısı tügili qazağı qazaq köşine dwrıs közben qaramaydı. Al ol jaqtağı halıq sanınıñ kemui barşa oblıstıñ ekonomikasın qwldıratıp jatqanın dwrıs wqpaydı. Jalpı swranıs pen twtınu qwlap jatqan oblısta ekonomikalıq ösimniñ bolmaytının özderi de wğına bermeydi. Büginimen ğana, bügingi komfortımen ğana ğwmır keşuge qwmar.
Qısqası qazaq köşiniñ məselesin ekonomikalıq twrğıdan, wzaq merzimdi ekonomikalıq strategiya twrğısınan da zertteu kerek. Onıñ sırtqı jəne işki ölşemin de zertteu kerek. Osı boyınşa kez-kelgen qarsılastı payımmen, sanmen, sapamen sındıra biluimiz kerek.
365info.kz
Pikir qaldıru