Абақ Керей | Kerey.kz/Керей.кз

تاريح

التايداعى قازاقتار الاش وردا ۇكىمەتىنە جولداعان تىلەۋلەستىك xاتى

kerey.kz
| Dec 15, 2017 | 10,131 views

وسىدان ءبىر عاسىر بۇرىن قازاق-قىرعىز جۇرتى بىرلەسىپ الاش وردا ۇكىمەتىن قۇرعان كەزدە وعان قولداۋشى بولىپ، تىلەۋلەستىك بىلدىرگەن شەتجۇرت قازاقتارىنىڭ ءبىرى- قىتاي قازاقتارى ەدى. التاي، شاۋەشەك جانە قۇلجادان ارت-ارتىنان تىلەۋلەستىك قۇتتىقتاۋ xاتتارى مەن قازاق ءتول باسپاسىنا كومەك سومالارىن جولدانعان. ءبىر عاسىر بۇرىن التايداعى قازاقتار الاش وردا ۇكىمەتىنە جولداعان تىلەۋلەستىك xاتىنان ءۇزىندى. حات سەمەيدەن شىعاتىن “سارىارقا” گازەتىندە 1918-جىلى باسىلعان. تىلەۋلەستىك قىتاي جۇرتىنا قاراعان الاش ۇراندى اباق كەرەيىنەن. گازەتتەن كورۋىمىز بويىنشا روسياعا قاراعان قازاق-قىرعىز بىرىگىپ، ءوز الدىنا جۇرت بولىپ، الاش ورداسىن تىگىپ، الاش تۋىن كوتەردى دەگەندى ەستىپ، پاتشامىز باسقا بولسا دا، ۇرانىمىز الاش، ءناسىلىمىز قازاق بولعاندىقتان الاش بالاسىنىڭ باسى قوسىلىپ جۇرت قاتارىنا كىرۋىنە تىلەكتەستىگىمىزدى بىلدىرەمىز. ويلاعان وي ورنىنان شىعىپ ىسكە ءسات بەرسىن. ۇلت
1737
تاريح

قىتاي: گانسۋدە مەكەندەيتىن قازاقتاردىڭ تاريحى

kerey.kz
| Oct 9, 2017 | 15,037 views

قىتايدىڭ ىشكى پروۆينتسيالارىنداعى شالعاي ايماقتاردا شاشىراپ جۇرگەن قازاق دياسپوراسىن زەرتتەۋ قازىرگە دەيىن كوپ قولعا الىنباي كەلە جاتقان ماڭىزدى تاقىرىپتاردىڭ ءبىرى. سولاردىڭ اراسىنان ەڭ الدىمەن گانسۋ قازاقتارىن اتاۋعا بولادى. ءى. گانسۋ قازاقتارىنىڭ تاريحى جانە قازىرگى جاعدايى قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ جۇرگىزگەن ۇلتتىق اۋماقتىق اۆتونوميا ساياساتىنىڭ ناتيجەسىندە 1954 جىلى شۇار عا قاراستى ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسى قۇرىلدى. قازاقتار نەگىزىنەن وسى وبىلىستىڭ التاي، ىلە، تارباعاتاي ايماقتارىندا، سونداي-اق شۇار موري-قازاق، شۇار باركول-قازاق اۆتونوميالى اۋداندارىندا ۇلكەن شوعىر بولىپ قالىپتاسقان. وسى اتالعان وڭىرلەردەگى قازاقتاردى دياسپورا دەۋدەن گورى شۇار داعى تۇرعىلىقتى، ەجەلدەن كەلە جاتقان ەتنيكالىق قازاقتار دەپ اتاساق تا تەرىس بولمايتىن ۇقسايدى. ال قىتايدىڭ ىشكى جاعىندا دا، اتاپ ايتقاندا گانسۋ مەن چيڭحاي پروۆينتسيالارىنداعى ەلدى مەكەندەردى جارتى عاسىردان استام
2913
تاريح

كوگەداي

kerey.kz
| Oct 8, 2017 | 15,484 views

اباقكەرەي باتىرى بار ەل جاۋدان قورىقپايدى. شەشەنى بار ەل داۋدان قورىقپايدى. تورەسى بار ەل حاننان قورىقپايدى. جانىبەك بەرداۋلەتۇلى. جوڭعارمەن سوعىس اياقتالىپ، قازاقتىڭ بىرىككەن قوسىنىنىڭ تاراپ، ءار رۋ ءوز جۇيەسىن كۇيتتەپ كەتكەن جاعدايدا، التاي مەن ساۋىردىڭ رەسەي مەن قىتايدىڭ مەملەكەتتىك ساياساتىنا تارتىلۋىنا بايلانىستى بۇل ولكەدە قونىستانۋ ءۇشىن جانىبەك باستاعان اباق كەرەي قاۋىمى بىرقاتار ءتۇيىندى ماسەلەلەردى شەشۋى قاجەت بولدى. بىرىنشىدەن، بۇرىنعىداي بىتىراڭقى رۋلاردىڭ جاي عانا جيىنتىعى بولماي، ءبىر ورتالىققا توپتاسقان قاۋىمعا اينالدى. ول ءۇشىن رۋلاردىڭ سانى ون ەكىگە جەتكىزىلىپ، ولار ءبىر اتادان تاراعان قانى ءبىر تۋىسقاندار دەگەن قاعيدا ناسيحاتتالدى. بۇرىن نايمان مەن كەرەي تەڭدەس، بىراق شىڭعىسحاننىڭ قىرعىنىنان ازايىپ، توزىپ كەتكەن مەركىت رۋىن قاتارىنا الىپ، جاستابانمەن قونىستاس بولىپ كەلگەن سارىباس اۋلەتتەرىن جانە نايماننان
4336
تۇلعالار

جاكە ءبيدىڭ ايتقاندارى

kerey.kz
| Oct 8, 2017 | 7,001 views

جاكە قويتانۇلى 1830 جىلى قازىرگى زايساڭ وڭىرىندە ومىرگە كەلىپ، 1914 جىلى قحر دىڭ التاي وڭىرىندە دۇنيەدەن وتكەن. اباق كەرەيدىڭ مەركىت رۋىنان شىققىن ءادىل بي، تاپقىر شەشەن. 1883 جىلى 800 ءۇي مەركىت رۋىن باستاپ ساۋىر تاۋىنا بارىپ قونىستانعان، سول رۋدىڭ ۇكىردايى بولىپ سايلانعان. كەرەي، نايمان تايپالارىنا تورەلىك ايتىپ، بي بولعان. ءتۇرلى داۋ-دامايلاردا ادىلدىگىمەن كوزگە ءتۇسىپ، “كەرەيدىڭ جاكەسى، مەركىتتىڭ اكەسى” اتانعان. ءبىز بۇگىن جاكە ءبيدىڭ ەل اراسىنا كەڭىنەن تاراعان تاپقىر سوزدەرى مەن ءادىل بيلىك ايتقان اڭىزدارىن ەل نازارىنا ۇسىنىپ وتىرمىز. تارباعاتايدىڭ جامبىلىن سالعاندا تارباعاتاي گۋبەرناتورى حات جازىپ، كەرەيدەن كومەك سۇراپتى. كەرەي بيلەرى ءمامي مەن قارا وسپان اقىلداسىپ، تارباعاتايدان ءبولىنىپ شىعۋدى ويلاپ، قارا وسپان: «كەرەيدەن جاردەم بەرگىزبەيمىن» دەپ، ءمامي «جاردەمدەسەيىك» دەپ، سونىمەن كەرەي ەكىگە ءبولىنىپ، «ءالى بىرلىككە
2023
رۋحانيات

حالىققا قورعان بولعان داڭىقتى تۇلعا، ءبىتىمشى تىلەۋدىۇلى

kerey.kz
| Apr 27, 2017 | 10,910 views

الەمگە تارىداي شاشىلعان قازاق حالقىنىڭ باسىم ءبىر بولىگى موڭعوليا قازاقتارى. اباق كەرەيدەن تاراعان وسىناۋ كوشپەندى قازاقتاردىڭ باسىنان ءبىر قاتار اۋىر كەزەڭدەر مەن قيىن كۇندەر دە ءوتتى. ەل باستاعان باتىر بابالارىمىز ۇرپاعىنىڭ بولاشاعى مەن بەيبىت كۇندى اڭساپ، بەيقۇت مەكەن ىزدەپ بايىرعى مەكەنى بولعان التايدىڭ كۇنگەي بىتىنەن تەرىسكەي بەتىنە ياعني قوبدا ولكەسىنە قاراي ۇدىرە كوشتى. اباق كەرەيدىڭ ءبىر توبىنىڭ موڭعوليا ولكەسىنە قونىس اۋدارۋ ماسەلەسى جايلى ءبىزدىڭ تاريحشىلارىمىزدا كوپتەگەن زەرتتەۋلەر جاساپ، ءبىر قاتار ەڭبەكتەر جازدى. قازاقتار العاش موڭعوليا ولكەسىنە ءدال قاي جىلدان قونىس اۋدارعاندىعى جايلى ءدوپ باسىپ ايتاتىن انىق دالەل جوق. بۇل جايلى قۇندى دەرەكتەر موڭعوليانىڭ باتىس ولكەسىنە ساياقات جاساپ قوبدا ولكەسىندەگى قازاقتاردىڭ كوشى-قونى، تۇرمىس-تىرشىلىگى جايلى ارنايى زەرتتەۋ جاساعان رەسەي ساياحاتشىلارى، تاريحشى ەتنوگراف
2590
رۋحانيات

ميدحات رازدانۇلى: شاكارىمنىڭ ءور التايدا ءىزى بار

kerey.kz
| Jan 31, 2017 | 5,040 views

بۇدان الپىس جىل بۇرىن (1934 جىلى) ءبىزدىڭ اعالارىمىز زيات شاكارىمۇلىنان وقىپتى. وسىدان ەلۋ جىل بۇرىن ءبىزدىڭ ۇيدە قازاقتىڭ ەكى ۇلى اقىنى اباي مەن شاكارىم ولەڭدەرىنىڭ قولجازبا كۇيىندەگى (كوشىرمە) نۇسقالارى بولعانىن بىلەتىن ەدىم. بۇدان قىرىق ءۇش جىل بۇرىن شاكارىمنىڭ نەمەرەسى مەرەكە زياتۇلى ءبىزدىڭ مەكتەبىمىزدەن وقىعان بولاتىن. ساباقتاس وسى وقيعالار وڭدى-سولدى بوراننان ەس جيعانداي بولىپ وتىرعان مىنا زاماندا ماعان ەرىكسىز قالام ۇستاتتى. مىنەكي، ۇلى ابايدىڭ تۋعانىنا 150 جىل تولعان مەرەي تويى كەلىپ تە قالدى. دۇنيەجۇزى الىپتار دەڭگەيىندە ەسكە تۇسىرىلەتىن وسى ءدانىشپاننىڭ مارەيتويى قارساڭىندا ونىڭ زور ءۇمىت ارتقان شاكىرتى ءھام نەمەرە ءىنىسى شاكارىم قۇدايبەردىۇلى تۋرالى جانە ءور التايداعى قازاقتاردىڭ ونى قالاي، قانشالىق بىلەتىندىگى تۋرالى ايتۋدىڭ ورنى بار عوي. وعان قوسا كەيىنگى تاعدىرى جۇرتقا
1278