Қазақ дәстүрі | Kerey.kz/Керей.кз

مادەنيەت

شوقان ۋاليحانۇلى دەگەن ەكەن..

kerey.kz
| Jun 1, 2025 | 4,398 views

ەل اۋزىندا قازاق وقىمىستىلارى ايتتى دەگەن سوزدەر از ەمەس. بەلگىلى عالىم، ەتنوگراف ا. سەيدىمبەك قۇراستىرعان تاريحي تۇلعا، اسقان وقىمىستى شوقان بابامىزدىڭ تاپقىر سوزدەرىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنامىز. * * * ومبىعا وقۋعا جۇرەر الدىندا بالا شوقان اكەسىنىڭ ەل ءىشى ماسەلەسىن شەشۋدەگى كەيبىر وكتەم، وجار قىلىقتارىنا كوڭىلى تولماي، «وقۋعا بارمايمىن» دەپ قيعىلىق سالسا كەرەك. تىپتەن كونبەي بارا جاتقان بالاسىن قاتال شىڭعىس جاردەمشى جىگىتتەرىنە بايلاتىپ الماققا ىڭعايلانىپ: «شىقپاسا كوتەرىپ اكەلىڭدەر، ارباعا تاڭىپ الامىز!» − دەيدى. سوندا دارمەنى تاۋسىلعان شوقان اكەسىنە: «بايلاتپا! ابىلاي تۇقىمىنان بايلانعاندار مەن ايدالعاندار جەتەرلىك بولعان!» − دەپ ءتىل قاتادى. بالا دا بولسا اقيقات ءسوزدى ايتىپ تۇرعان بالاسىنان توسىلعان اكە دەرەۋ شوقاندى بوساتتىرىپ جىبەرەدى. * * * پەتەربۋرگتە سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ءبىر
73
كوز قاراس

ءتىل جونىندە تالاي جازىلدى عوي…

kerey.kz
| May 12, 2025 | 3,943 views

بىراق بۇرىننان ايتىلاتىن ەكى پرينتسيپ سول باياعى وزگەرمەيدى. سەبەبى ونى ۋاقىت جانە وزگە ەلدەردىڭ تاجىريبەسى دالەلدەدى: 1. زاڭ، جارلىق، ەرەجە، شەشىمدەرمەن تىلگە سۇرانىس تۋعىزۋ. ونسىز ءتىل ەشكىمگە كەرەك ەمەس. ءتىل اقشا تابۋعا، ءبىلىم الۋعا، وزگەمەن بايلانىسقا تۇسۋگە قاجەت بولعاندا عانا سۇرانىسقا يە بولادى، سوندا عانا ادامدار ءماجبۇرلى تۇردە ۇيرەنەدى. شەتەلدە وقىعىڭ كەلە مە، IELTS, TOEFL تاپسىر. ول ءۇشىن اعىلشىن وقى. حالىقارالىق كومپانيادا ىستەپ، كوپ جالاقى العىڭ كەلە مە، الدىڭعى سويلەمدە جازىلعان شارتتاردى ورىندا. سۇرانىس تۋعىزۋ مەحانيزمى وسىلاي جۇمىس ىستەيدى. 2. ءتىل يەسى سانالاتىن ۇلت وكىلدەرىنىڭ پرينتسيپشىلدىك تانىتۋى. ياعني، ءتىلىڭ كەڭ تاراسىن دەسەڭ، ونى كەڭ قولدان. ۇيدە، تۇزدە، باسقا جاقتا. انگليادا تۇرىكتىڭ كافەسىنە كىرسەڭ، ءوزارا تۇرىكشە سويلەسەتىن. استانادا ءۇي جوندەيمىز دەپ
50
كوز قاراس

…ويى بولەك بولعانىمەن ول دا وسى ەلدىڭ تۋماسى، ءبىزدىڭ وتانداسىمىز.

kerey.kz
| Mar 4, 2024 | 2,652 views

الەۋمەتتىك جەلىدە وسى وتانداسىمىزدى قىزۋ تالقىلاپ جاتىر ەكەن. كوبى سىن ايتىپ جاتىر. ۆيدەو جازبانىڭ تولىق نۇسقاسى جوق، پىكىر-تالاس تۋدىرعان بولىگى عانا تاراپ جاتىر ەكەن. سوعان بايلانىستى ءوز ويىمدى ايتا كەتپەكشىمىن: ءبىرىنشى، وتانداسىمىزدىڭ ۆيدەوسى، فوتوسى الەۋمەتتىك جەلىدە جەلدەي ەسىپ تاراپ جاتىر. ول ازاماتتىڭ (ازاماتشانىڭ) جەكە قۇپياسى سانالاتىن فوتوسى، ۆيدەو جازباسى كىمنىڭ رۇقساتىمەن تاراپ جاتىر ەكەن؟ ءوز باسىم وسى پوستتى جازۋ ءۇشىن ول ازاماتتىڭ (ازاماتشانىڭ) ۆيدەوداعى بەينەسىن قارا بوياۋمەن ءوشىرىپ تاستاۋدى ءجون كوردىم. جانە رۇقساتىنسىز فوتو بەينەسىن جەكە پاراقشاما سالعانىم ءۇشىن ودان كەشىرىم سۇرايمىن. ءدىني ۇستانىمى، ويى بولەك بولعانىمەن ول دا وسى ەلدىڭ تۋماسى، ءبىزدىڭ وتانداسىمىز. ەكىنشى، وتانداسىمىزدىڭ ءدىني ۇستانىمىنا بايلانىستى ايتقان سوزدەرى قوعامدا قاتتى پىكىر تۋدىرعان ەكەن. ءتىپتى ونى “ۇلت دۇشپانى”
249
مادەنيەت

قۇنانبايدىڭ ساپارعا اتتانار الدىندا ۇلجانعا ايتقانى:

kerey.kz
| Jan 11, 2023 | 6,300 views

بايبىشە، ءۇي سەرىگىم عانا ەمەس، ءومىر سەرىگىم ەدىڭ. ۇزاق كەشكەن تىرلىكتە قاي بەلدىڭ استىندا جۇرسەم دە، ارتىمدا وتىرعان ءبىر بەل ءوزىڭ ەدىڭ. وزىمە تاعدىر باق بەرگەن جانمىن دەۋشى ەم. ايتىسپاساق تا، جەر تانىتىپ وتىراتىن قاباق پەن جۇرەك بار ەدى، سوعان سەنۋشى ەم دە، كەيدە شالكەس، كەيدە قيا دا باسىپ كەتە بەرۋشى ەم. باعىما ماسايىپ ەركەلەگەنىم بولسا كەرەك. ەندى قاي ءدوڭنىڭ باسىندا قالارمىز، كىم بىلەدى. سەنىڭ ايتار كىناڭ بولسا دا، مەنىڭ ساعان ارتار ءبىر تۇيىردەي نازىم جوق. ادال جۇرەك، اق بەيىلىڭ ءۇشىن بالالارىڭنىڭ باعى اشىلسىن. مەن ايتاردى ءوزىڭ ايتىپسىڭ. مەنىڭ ارمانىمدى ءوز ارمانىڭ ەتىپسىڭ. – دەدى بۇل – جۇرەر الدىنداعى قۇنانبايدىڭ ۇلجانعا ايتقان ءسوزى. قالىڭ تۋىس، ءۇيىرلى اعايىن، شوعىرلى بالا-شاعا، دوس-جاران،
1233
تاريح

يتەلىنىڭ تۇرپان مەن جەمسارىداعى تاريحى

kerey.kz
| Oct 4, 2022 | 4,948 views

يتەلى نە ءۇشىن اباق كەرەيدىڭ «نوقتا اعاسىسى» بولدى؟ اۋەلى، قۇلاعى تىڭ، ۇرانى كۇن، شىراعى مىڭ وقىرمان، ءسىز ءوز شەجىرەڭىزدى كىشى رۋىڭىزدان باستاپ تاراتساڭىز دا، ۇلكەن رۋدان تاراتساڭىز دا، ارعى ۇلكەن ۇلىستان تاراتساڭىز دا ۇزاسا 15-25 اتانىڭ اراسىندا بولادى. ولاي ەسەپتەي بەرەتىن بولساڭىز كەرەي دە، نايمان دا، البان دا بىرنەشە عاسىر بۇرىن عانا ءومىر سۇرگەن تۇلعا بولىپ قالادى دا، مىڭ جىل بۇرىن تاريحتا اتى اتالاتىن وسى تايپالاردىڭ تاريحىمەن قايشى كەلەدى. مۇنىڭ سەبەبى مىناۋ. ءسىزدىڭ ۇلىسىڭىزدىڭ، رۋىڭىزدىڭ تاريحى كەمىندە مىڭ جىلدى قۇرايدى دا، رۋ شەجىرەڭىزدىڭ ەڭ باسىنداعى بىرنەشە ادام مىڭ جىل بۇرىنعى ادامدار. وسى ۇمىتىلماس بىرنەشە تۇركىشە بايىرعى بابانىڭ ەسىمىنە كەيىنگى عاسىرلارداعى ارابشالانعان ەسىمدەگى اتالار ەسىمى جالعانادى. ارقاشان رۋ اتاۋلارى ەڭ ەسكى
983
مادەنيەت

التايدان جەزدىگە دەيىن (ساپارناما)

kerey.kz
| Sep 27, 2022 | 4,570 views

سارىارقانى سارىالا كۇز كومكەرگەن التىن شۋاقتى ءساتتىڭ بىرىندە – موڭعولدىڭ ءنومىرى بىرگە ساناتتى اقىنى، وسىزامانعى عۇلاماسى گۇن سويلى ايۋرزانا ەكەۋىمىز 20-21 قىركۇيەكتە ەلوردادا وتكىزىلگەن «قازىرگى زامان ءسوز ەنەرگياسى» ەۋرازيالىق ادەبي فورۋمعا شاقىرىلعان ەدىك. بۇل رەتكى شارا كسرو تۇسىندا 1973 جىلى الماتى قالاسىندا ۇيىمداستىرىلعان دەيدى. ارادا 45 جىل وتكەننەن كەيىنگى حالىقارالىق ادەبي باسقوسۋدى قر مادەنيەت سپورت مينيسترلىگى قولداۋىمەن جۋىق شامادا جاڭارعان قازاقستان جازۋشىلار وداعى قايتا جاڭعىرتقان. مەجەسى – قازاق ادەبيەتىن الەمگە ۇسىنۋ، ۇرانى – رۋحاني جاڭعىرۋ. تاۋەلسىزدىك تۇعىرىنا قونعان ەلدىڭ بۇگىنگى داۋرەنىن كۇللى عالامعا پاش ەتۋ. بۇعان قىتاي، رەسەي، موڭعوليا، قىرعىز، وزبەك، يران، ازەربايجان، مولداۆ،ۋكراينا وكىلدەرى توبىمەن جەتكەن. دىردۋدان تىس – رۋحاني ءساتتى جيىن. ەۋرازيا قۇرلىعىنان تۋركيا، المانيا، قىپشاقيا، پولشا، بولگاريا
593
مادەنيەت

ەڭ باستىسى – ۇلتتىق مۇرالارىمىزعا زاقىم كەلمەگەن.

kerey.kz
| Jan 11, 2022 | 2,650 views

“…شامامەن ساعات 16.00 كەزىندە 200-دەي شابۋىل جاساۋشى مۋزەي عيماراتىنا كىردى. جۇگىرىپ الدارىنان شىقتىم. بارلىعى دەرلىك جاستار. بار داۋىسىممەن ايقايلاپ، ەشتەڭەگە تيىسپەۋىن ءوتىندىم. سوزگە توقتاماي، ەلەكتروندى قۇرىلعىلاردى قيراتا باستادى. اراسىندا بىرەۋلەرى مەنىڭ سوزدەرىمدى ەستىپ، قالعانىنا توقتاۋ سالدى. ولارعا «بۇل زاتتاردىڭ بارلىعى – اتا-بابامىزدان قالعان اسىل مۇرا. سىندىرماڭىزدارشى، بۇلاردى ورتەسەك، ءبىزدىڭ تاريحىمىزدا ەشتەڭە قالمايدى. ەرتەڭگى كۇنى سىزدەرگە كەرەك بولادى عوي» دەگەن ءسوزىمدى كەيبىرى تىڭدادى. تىنىشتىق ورناتىپ، مەنەن «التىن ادامنىڭ» وريگينالى قايدا؟»، «التىن زاتتار قايدا تۇر؟»، «قىلىشتار بار ما؟» دەپ سۇراي باستادى. «التىن ادامنىڭ» تۇپنۇسقاسىنىڭ بىزدە ەمەس ەكەنىن ايتتىم. بۇل ۋاقىتتا مۋزەي زالدارىندا نەگىزگى جارىق ەمەس، كەزەكشى جارىق شامدارى جانىپ تۇرعان. سونىڭ كومەگى ءتيدى مە دەپ ويلايمىن، كەيبىر زاتتار قاراڭعىدا انىق كورىنە قويمادى.
312
كوز قاراس

تاڭىرشىلدىك — قازاقتىڭ كونەرمەيتىن كونە دۇنيە تانىمى

kerey.kz
| May 18, 2020 | 7,630 views

تاڭىرشىلدىك — قازاقتىڭ كونەرمەيتىن كونە دۇنيە تانىمى. تاڭىرشىلدىك ۇعىمىندا كوپ دىندەر قاتارلى جاراتۋشىنى بار دەپ ەسەپتەيدى، بىراق ول ادامدارعا ەلشى جىبەرمەيدى، كوكتەن كىتاپ تۇسىرمەيدى، جاراتىلىسقا ء(سىز بەن بىزگە) “سالەم” جولدامايدى — دەگەن نانىم-سەنىم بار. جاراتۋشى بارلىعىن جەرگە قالدىرعان، ءبارى اينالىپ تۇراتىن مەحانيزم. سوندىقتان جاقسىلىق جاساساڭ دا، جاماندىق جاساساڭ دا وزىڭە اينالىپ كەلەدى. سول سەبەپتى تاڭىرشىلدىك ۇعىمىنداعى ەڭ نەگىزگى عيبادات — شىن كوڭىلدەن جاقسىلىق جاساۋ، بارىڭدى ءبولىپ بەرۋ. ونى رەپرەسسيا جىلدارىندا قازاق دالاسىنا ايدالىپ كەلگەن وزگە ۇلتتار جاقسى بىلەدى. ال قازاق نەگە قىرعىنعا ۇشىرادى..؟ وعان يسلام جاۋاپ بەرە المايدى، وعان تاڭىرشىلدىك جاۋاپ بەرەدى: قازاق قاشان دا جاۋىنگەر حالىق بولعان، كەشە عۇندار قىتايلارعا قاۋىپ توندىرسە، بۇگىن سول قىتايلاردىڭ ۇرپاقتارى بىزگە قاۋىپ ءتوندىرىپ
2370
مادەنيەت

كيىز ءۇيدىڭ جابدىقتارىنىڭ اتاۋلارى

kerey.kz
| Apr 18, 2020 | 5,778 views

بولات بوپايۇلى قازاق كيىز ءۇيى- 7-8 عاسىرلاردا كەڭىنەن قولدانىلعان. وسىناۋ ۇلى دالانى قونىس ەتكەن اتا – بابالارىمىز وسىدان ءۇش مىڭ جىل ءبۇرىن دا كيىز مادەنيەتىن جارىققا شىعارعانىن كۇللى الەم كوزىندەگى عىلىمي دەرەكتەر دالەلدەيدى. قازاق حالقىنىڭ ارعى اتا- بابالارى سانالاتىن ساح، عۇن، قاڭلى، ءۇيسىن، الاندار زامانىندا-اق كيىز ءۇي مادەنيەتىن تولىق قالىپتاستىرعانى شىندىق. مەن بۇل جەردە كيىز ءۇي تاريحىن ايتقالى وتىرعام جوق. جاقىننان بەرى وقۋشىلاردان ماعان كيىز ءۇيدىڭ جابدىق اتاۋلارى تۋرالى وتە كوپ سۇراقتار كەلىپ ءتۇستى. جەكە- جەكە جاۋاپ تا بەردىم. بىراق سۇراقتار كوبەيە بەردى. اقىرى فب جەلىسىندە ورتاق جاۋاپ بەرۋدى ءجون كوردىم. قازاق كيىز ءۇيىنىڭ سىرتقى جابدىقتارىنا قاراي : 1. ۇزىكتى كيىز ءۇي، 2. كوتەرمە تۋردىقتى كيىز ءۇي، 3. بىتەۋ تۋردىقتى
1022
مادەنيەت

تەكەس اۋدانىنىڭ قالا قۇرلىسىن “شاڭىراق” فورماسىندا جوبالاپ ۇسىنىس جاساعان ءالىمجان اقالاقشى.

kerey.kz
| Jan 30, 2018 | 24,759 views

جالپى شىعىس تۇركىستان قازاقتارىنىڭ ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىسىنە دەيىنگى (1939-1944جج اراسى) مادەني، ادەبي، ەكونوميكالىق ءھام اعارتۋشىلىق تاريxى عىلمي تۇرعىدا زەرتتەلمەي كەلەدى. ءبىر xالىق ءۇشىن قولىنا قارۋ الىپ جانىن شۇپەرەككە ءتۇيىپ، باسىن قاۋىپكە تىگۋ- سول xالىق شىدامىنىڭ ەڭ سوڭعى تالعامى دەپ ەسەپتەيمىن، وعان دەيىن ول xالىق رۋxاني، مادەني ءھام الەۋمەتتىك جاڭعىرۋمەن تىرەسىپ باعادى. مەنىڭ ايتپاعىم، شىعىس تۇركىستان قازاقتارىنىڭ قارۋلى توڭكەرىس جاساعانعا دەيىنگى مادەني، رۋxاني ءھام الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جاڭعىرۋى تۋرالى بولماق. 20-جىلداردىڭ باسى ۇلكەن رۋxاني جاڭعىرۋدىڭ باستاۋى سانالدى. الەمدىك دەڭگەيدە ءجۇرىلىپ جاتقان مادەني تولقۋلاردى كۇنى بۇرتىن سەزىنىپ ءوز xالقىن بايىرعىنىڭ قاراڭقى قاپتالىندا ۇيىقتاپ، ۇيالاپ قالماسىن دەپ شامشىراققا، جارىق كوكجيەككە سۇيرەگەن كوسەمدەر پايدا بولا باستادى. سونداي جاڭالىقتىڭ شاعىن مىسالىنا بۇگىن توقتالماقپىن. التايدا، ۇرىمجىدە، قۇلجادا، شاۋەشەكتە قازاقتار
4319