| Mädeniet | 
  • ŞOQAN UÄLIHANWLI DEGEN EKEN..
    Mädeniet

    ŞOQAN UÄLIHANWLI DEGEN EKEN..

    El auzında qazaq oqımıstıları ayttı degen sözder az emes. Belgili ğalım, etnograf A. Seydimbek qwrastırğan tarihi twlğa, asqan oqımıstı Şoqan babamızdıñ tapqır sözderin nazarlarıñızğa wsınamız. * * * Ombığa oquğa jürer aldında bala Şoqan äkesiniñ el işi mäselesin şeşudegi keybir öktem, ojar qılıqtarına köñili tolmay, «oquğa barmaymın» dep qiğılıq salsa kerek. Tipten könbey bara jatqan balasın qatal Şıñğıs järdemşi jigitterine baylatıp almaqqa ıñğaylanıp: «Şıqpasa köterip äkeliñder, arbağa tañıp alamız!» − deydi. Sonda därmeni tausılğan Şoqan äkesine: «Baylatpa! Abılay twqımınan baylanğandar men aydalğandar jeterlik bolğan!» − dep til qatadı. Bala da bolsa aqiqat sözdi aytıp twrğan balasınan tosılğan äke dereu Şoqandı bosattırıp jiberedi. * * * Peterburgte Sırtqı İster ministrliginiñ bir

    11
  • Til jöninde talay jazıldı ğoy…
    Köz qaras

    Til jöninde talay jazıldı ğoy…

    Biraq bwrınnan aytılatın eki princip sol bayağı özgermeydi. Sebebi onı uaqıt jäne özge elderdiñ täjiribesi däleldedi: 1. Zañ, jarlıq, ereje, şeşimdermen tilge swranıs tuğızu. Onsız til eşkimge kerek emes. Til aqşa tabuğa, bilim aluğa, özgemen baylanısqa tüsuge qajet bolğanda ğana swranısqa ie boladı, sonda ğana adamdar mäjbürli türde üyrenedi. Şetelde oqığıñ kele me, IELTS, TOEFL tapsır. Ol üşin ağılşın oqı. Halıqaralıq kompaniyada istep, köp jalaqı alğıñ kele me, aldıñğı söylemde jazılğan şarttardı orında. Swranıs tuğızu mehanizmi osılay jwmıs isteydi. 2. Til iesi sanalatın wlt ökilderiniñ principşildik tanıtuı. YAğni, tiliñ keñ tarasın deseñ, onı keñ qoldan. Üyde, tüzde, basqa jaqta. Angliyada türiktiñ kafesine kirseñ, özara türikşe söylesetin. Astanada üy jöndeymiz dep

    26
  • …oyı bölek bolğanımen ol da osı eldiñ tuması, bizdiñ otandasımız.
    Köz qaras

    …oyı bölek bolğanımen ol da osı eldiñ tuması, bizdiñ otandasımız.

    Äleumettik jelide osı otandasımızdı qızu talqılap jatır eken. Köbi sın aytıp jatır. Video jazbanıñ tolıq nwsqası joq, pikir-talas tudırğan böligi ğana tarap jatır eken. Soğan baylanıstı öz oyımdı ayta ketpekşimin: Birinşi, otandasımızdıñ videosı, fotosı äleumettik jelide jeldey esip tarap jatır. Ol azamattıñ (azamatşanıñ) jeke qwpiyası sanalatın fotosı, video jazbası kimniñ rwqsatımen tarap jatır eken? Öz basım osı posttı jazu üşin ol azamattıñ (azamatşanıñ) videodağı beynesin qara boyaumen öşirip tastaudı jön kördim. Jäne rwqsatınsız foto beynesin jeke paraqşama salğanım üşin odan keşirim swraymın. Dini wstanımı, oyı bölek bolğanımen ol da osı eldiñ tuması, bizdiñ otandasımız. Ekinşi, otandasımızdıñ dini wstanımına baylanıstı aytqan sözderi qoğamda qattı pikir tudırğan eken. Tipti onı “wlt dwşpanı”

    220
  • QWNANBAYDIÑ SAPARĞA ATTANAR ALDINDA WLJANĞA AYTQANI:
    Mädeniet

    QWNANBAYDIÑ SAPARĞA ATTANAR ALDINDA WLJANĞA AYTQANI:

    Bäybişe, üy serigim ğana emes, ömir serigim ediñ. Wzaq keşken tirlikte qay beldiñ astında jürsem de, artımda otırğan bir bel öziñ ediñ. Özime tağdır baq bergen janmın deuşi em. Aytıspasaq ta, jer tanıtıp otıratın qabaq pen jürek bar edi, soğan senuşi em de, keyde şälkes, keyde qiya da basıp kete beruşi em. Bağıma masayıp erkelegenim bolsa kerek. Endi qay döñniñ basında qalarmız, kim biledi. Seniñ aytar kinäñ bolsa da, meniñ sağan artar bir tüyirdey nazım joq. Adal jürek, aq beyiliñ üşin balalarıñnıñ bağı aşılsın. Men aytardı öziñ aytıpsıñ. Meniñ armanımdı öz armanıñ etipsiñ. – dedi Bwl – jürer aldındağı Qwnanbaydıñ Wl­janğa aytqan sözi. Qalıñ tuıs, üyirli ağayın, şoğırlı bala-şağa, dos-jaran,

    1206
  • ITELİNİÑ TWRPAN MEN JEMSARIDAĞI TARIHI
    Tarih

    ITELİNİÑ TWRPAN MEN JEMSARIDAĞI TARIHI

    Iteli ne üşin Abaq Kereydiñ «noqta ağasısı» boldı? Äueli, qwlağı tıñ, wranı kün, şırağı mıñ oqırman, siz öz şejireñizdi kişi ruıñızdan bastap taratsañız da, ülken rudan taratsañız da, arğı ülken wlıstan taratsañız da wzasa 15-25 atanıñ arasında boladı. Olay eseptey beretin bolsañız Kerey de, Nayman da, Alban da birneşe ğasır bwrın ğana ömir sürgen twlğa bolıp qaladı da, mıñ jıl bwrın tarihta atı atalatın osı taypalardıñ tarihımen qayşı keledi. Mwnıñ sebebi mınau. Sizdiñ wlısıñızdıñ, ruıñızdıñ tarihı keminde mıñ jıldı qwraydı da, ru şejireñizdiñ eñ basındağı birneşe adam mıñ jıl bwrınğı adamdar. Osı wmıtılmas birneşe türkişe bayırğı babanıñ esimine keyingi ğasırlardağı arabşalanğan esimdegi atalar esimi jalğanadı. Ärqaşan ru atauları eñ eski

    866
  • Altaydan Jezdige deyin (Saparnama)
    Mädeniet

    Altaydan Jezdige deyin (Saparnama)

    Sarıarqanı sarıala küz kömkergen altın şuaqtı sättiñ birinde – Moñğoldıñ nömiri birge sanattı aqını, osızamanğı ğwlaması Gün soylı Ayuurzana ekeuimiz 20-21 qırküyekte Elordada ötkizilgen «Qazirgi zaman söz energiyası» Euraziyalıq ädebi forumğa şaqırılğan edik. Bwl retki şara KSRO twsında 1973 jılı Almatı qalasında wyımdastırılğan deydi. Arada 45 jıl ötkennen keyingi halıqaralıq ädebi basqosudı QR Mädeniet sport ministrligi qoldauımen juıq şamada jañarğan Qazaqstan Jazuşılar Odağı qayta jañğırtqan. Mejesi – qazaq ädebietin älemge wsınu, wranı – Ruhani jañğıru. Täuelsizdik twğırına qonğan eldiñ bügingi däurenin külli ğalamğa paş etu. Bwğan Qıtay, Resey, Moñğoliya, Qırğız, Özbek, Iran, Äzerbayjan, Moldav,Ukraina ökilderi tobımen jetken. Dırdudan tıs – ruhani sätti jiın. Euraziya qwrlığınan Turkiya, Almaniya, Qıpşaqiya, Pol'şa, Bolgariya

    566
  • Eñ bastısı – Wlttıq mwralarımızğa zaqım kelmegen.
    Mädeniet

    Eñ bastısı – Wlttıq mwralarımızğa zaqım kelmegen.

    “…Şamamen sağat 16.00 kezinde 200-dey şabuıl jasauşı muzey ğimaratına kirdi. Jügirip aldarınan şıqtım. Barlığı derlik jastar. Bar dauısımmen ayqaylap, eşteñege tiispeuin ötindim. Sözge toqtamay, elektrondı qwrılğılardı qirata bastadı. Arasında bireuleri meniñ sözderimdi estip, qalğanına toqtau saldı. Olarğa «Bwl zattardıñ barlığı – ata-babamızdan qalğan asıl mwra. Sındırmañızdarşı, bwlardı örtesek, bizdiñ tarihımızda eşteñe qalmaydı. Erteñgi küni sizderge kerek boladı ğoy» degen sözimdi keybiri tıñdadı. Tınıştıq ornatıp, menen «Altın adamnıñ» originalı qayda?», «Altın zattar qayda twr?», «qılıştar bar ma?» dep swray bastadı. «Altın adamnıñ» tüpnwsqasınıñ bizde emes ekenin ayttım. Bwl uaqıtta muzey zaldarında negizgi jarıq emes, kezekşi jarıq şamdarı janıp twrğan. Sonıñ kömegi tidi me dep oylaymın, keybir zattar qarañğıda anıq körine qoymadı.

    300
  • TÄÑİRŞİLDİK — qazaqtıñ könermeytin köne dünie tanımı
    Köz qaras

    TÄÑİRŞİLDİK — qazaqtıñ könermeytin köne dünie tanımı

    Täñirşildik — qazaqtıñ könermeytin köne dünie tanımı. Täñirşildik wğımında köp dinder qatarlı Jaratuşını bar dep esepteydi, biraq Ol adamdarğa elşi jibermeydi, Kökten kitap tüsirmeydi, jaratılısqa (siz ben bizge) “sälem” joldamaydı — degen nanım-senim bar. Jaratuşı barlığın jerge qaldırğan, bäri aynalıp twratın mehanizm. Sondıqtan jaqsılıq jasasañ da, jamandıq jasasañ da öziñe aynalıp keledi. Sol sebepti Täñirşildik wğımındağı eñ negizgi ğibadat — şın köñilden jaqsılıq jasau, barıñdı bölip beru. Onı repressiya jıldarında Qazaq dalasına aydalıp kelgen özge wlttar jaqsı biledi. Al qazaq nege qırğınğa wşıradı..? Oğan Islam jauap bere almaydı, oğan Täñirşildik jauap beredi: qazaq qaşan da jauınger halıq bolğan, keşe ğwndar qıtaylarğa qauip töndirse, bügin sol qıtaylardıñ wrpaqtarı bizge qauip töndirip

    2241
  • Kyiz üydiñ jabdıqtarınıñ atauları
    Mädeniet

    Kyiz üydiñ jabdıqtarınıñ atauları

    Bolat Bopaywlı Qazaq kyiz üyi- 7-8 ğasırlarda keñinen qoldanılğan. Osınau wlı dalanı qonıs etken ata – babalarımız osıdan üş mıñ jıl bürın da kyiz mädenietin jarıqqa şığarğanın külli älem közindegi ğılımy derekter däleldeydi. Qazaq halqınıñ arğı ata- babaları sanalatın Sah, Ğün, Qañlı, Üysin, Alandar zamanında-aq Kyiz üy mädenietin tolıq qalıptastırğanı şındıq. Men bwl jerde Kyiz üy tarihın aytqalı otırğam joq. Jaqınnan beri oquşılardan mağan Kyiz üydiñ jabdıq atauları turalı öte köp süraqtar kelip twsti. Jeke- jeke jauap ta berdim. Bıraq süraqtar köbeye berdi. Aqırı FB jelisinde ortaq jauap berudi jön kördim. Qazaq kyiz üyiniñ sırtqı jabdıqtarına qaray : 1. Üzikti kyiz üy, 2. Köterme turdıqtı kyiz üy, 3. Biteu turdıqtı

    961
  • Tekes audanınıñ qala qwrlısın “ŞAÑIRAQ” formasında jobalap wsınıs jasağan Älimjan Aqalaqşı.
    Mädeniet

    Tekes audanınıñ qala qwrlısın “ŞAÑIRAQ” formasında jobalap wsınıs jasağan Älimjan Aqalaqşı.

    Jalpı Şığıs Türkistan qazaqtarınıñ wlt-azattıq köterilisine deyingi (1939-1944jj arası) mädeni, ädebi, ekonomikalıq häm ağartuşılıq tarixı ğılmi twrğıda zerttelmey keledi. Bir xalıq üşin qolına qaru alıp janın şüperekke tüyip, basın qauipke tigu- sol xalıq şıdamınıñ eñ soñğı talğamı dep esepteymin, oğan deyin ol xalıq ruxani, mädeni häm äleumettik jañğırumen tiresip bağadı. Meniñ aytpağım, Şığıs Türkistan qazaqtarınıñ qarulı töñkeris jasağanğa deyingi mädeni, ruxani häm äleumettik-ekonomikalıq jañğıruı turalı bolmaq.  20-jıldardıñ bası ülken ruxani jañğırudıñ bastauı sanaldı. Älemdik deñgeyde jürilip jatqan mädeni tolqulardı küni bwrtın sezinip öz xalqın bayırğınıñ qarañqı qaptalında wyıqtap, wyalap qalmasın dep şamşıraqqa, jarıq kökjiekke süyregen kösemder payda bola bastadı. Sonday jañalıqtıñ şağın mısalına bügin toqtalmaqpın. Altayda, Ürimjide, Qwljada, Şäueşekte qazaqtar

    4199
load more

Kerey.kz/Kerey.kz

Biz turalı:

Tel: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz tiñ bwrınğı nwsqasın http://old.kerey.kz ten oqi alasızdar!

KEREY.KZ

Sayt materialdarın paydalanğanda derekközge silteme körsetu mindetti. Avtorlar pikiri men redakciya közqarası säykes kele bermeui mümkin. Jarnama men habarlandırulardıñ mazmwnına jarnama beruşi jauaptı.

Sayt sanağı: