|  |  | 

ەزۋتارتار ادەبي الەم

قۋ- قۋ، دۋ- دۋ

جۇمات انەسۇلىJumat anesuli

قۋ- قۋ، دۋ- دۋ

( جۇماتتىڭ ازىلدەرى مەن قالجىڭدارى)

 
«بەتى بەس ەلى قالىڭ ۇياتسىز وسەكشى ارامىزدا ءجۇر ەكەن عوي!»
اۋىلداعى جاڭالىقتاردى ۇيدەن ۇيگە جەتكىزىپ وتىراتىن ءبىر اق ايەل بار. ونى جۇرت “قاراجورعا” دەپ اتايدى. Aۋىلعا ءبىر “جاڭالىق تاراسا “كىم ايتىپتى” دەپ سۇراعاندا، “قاراجورعا” ايتتى” دەسە، ءبىتتى، ء“ا،ءا! قاراجورعا ايتسا، قالت ايتپايدى” دەيدى ەكەن جۇرت.
سودان ويدا جوقتا قاراجورعاعا ءبىر باسەكەلەس شىعادى. سوڭعى كەزدە كورشى قالادان جەتكەن “جاڭالىقتار” پايدا بولا باستايدى. سوسىن قاراجورعا وزىنەن باسقادا “جاڭالىق” ايتۋشىنى ىزدەپ، كورشىسىنەن: “كىم ايتىپ ءجۇر بۇل اڭگىمەنى؟” دەپ سۇرايدى. كورشىسى: “اۋىلسوۆەتتىڭ قاتىنى جەكسەنبى سايىن قالاعا بارىپ كەلەدى، سول ايتتى” دەسە، قاراجورعا: “كوتەك! بەتى بەس ەلى قالىڭ ۇياتسىز وسەكشى ءوزىمىزدىڭ ارامىزدا ءجۇر ەكەن عوي!”دەپ بەتىن شىمشىلاعان ەكەن.
«مەنىكى اۆتوبۋستىڭ گازىنان تازاراق!»
ءبىر جىگىت ارتىمەن دە، اۋزىمەن دە ساسىق جەل شىعارعىش ەكەن.
زامانداسى: “اينالاڭدى ساسىتىپ بارا جاتسىڭ عوي” دەسە، اناۋ:
“مەنىكى اۆتوبۋستىڭ گازىنان تازاراق!” دەپ قۇتىلعان ەكەن.

«ءبىر شەكىلگەن قانت ءارى قاراي شەكىلە بەرەدى»
ەرتە زاماندا ءبىزدىڭ تورعاي جاقتاعىلار قانت، ءشاي جانە تۇرمىسقا قاجەتتى ول پۇل زاتتاردى اتباسار، قارقارالى بازارىنا بارىپ، مالعا ايىرباستاپ اكەلگەن. ول كەزدەگى قانت ات باسىناندا ۇلكەن، شەتىنەن شەكىپ جەيتىندەي ءىرى بولعان. سول بازارشىلاپ كەلگەن ءبىر جىگىت اعاسى ۇلكەن شارۋا ءبىتىرىپ كەلگەنىنە ىرزا بولىپ، توردە كورپەنىڭ ۇستىندە، جاستىققا جانتايىپ،ماڭىزدانىپ جاتادى. الدىنا داستارحان جايىلىپ، قۇرت، ىرىمشىك، مايمەن ءشاي ءىشۋ باستالسا كەرەك، سوندا بازاردان كەلگەن جىگىت اعاسى:
-قاتىن اۋ، داستارحانعا اناۋ اتباساردان ادەيى اكەلگەن ات باسىنداي قانتتى قويساي، اۋزىمىزدىڭ ءدامىن الىپ، راحاتتانىپ ءبىر ءشاي ىشەيىك”- دەسە، بايبىشەسى:
-الدا ناۋرىز كەلە جاتىر، ودان كەيىن جايلاۋعا شىعامىز. جازعا دەيىن جەتسىن دەپ جۇرگەن عوي مەنىكى. قانت دەگەنىڭ شەتىنەن ءبىر شەكىلىپ كەسە، ءارى قاراي شەكىلە بەرەدى عوي!- دەپتى. سوندا كۇيەۋى
-قاتىنا اي، بۇرىن اۋزىڭا تۇسپەگەن ۇلاعاتتى ءسوز ايتتىڭ عوي!
جارايدى، سوندا دا اكەل بەرى،كورشىمەن بىرگە ءتاتتى ءشاي ءىشىپ ءبىر كورەيىك -دەپتى.

 

 

«كەلەسى جولى ەكى ميلليون بەرسە، ءوزىم اق جىعىلا سالام!»
ەكى مىقتى بوكسشى ءتورت ميلليون ءۇشىن رينگتە ۇزاق شەكىسەدى. اقىرىندا بىرەۋى ۇپاي سانىمەن جەڭىپ شىعادى. ۇپايمەن جەڭگەنى 2,5 ميلليون الىپ، جەڭىلگەنى 1,5 ميلليون سىياقى الادى. سوندا جەڭىلگەن بوكسشى دوللارمەن سىياقى الىپ تۇرىپ: “كەلەسى جولعى شايقاستا ماعان ەكى ميلليون بەرسە، ءوزىم اق جىعىلا سالام!” دەگەن ەكەن.

 
«مۇنىڭ دەنەسىن شىنىعا سالىپ، عىلىم ءۇشىن ساقتاۋ كەرەك»
كول جاعاسىندا تاسباقا مەن جىلان قىدىرىپ كەلە جاتادى. ءبىر كەزدە الدارىنان ءتورت اياعى كوككە كوتەرىلىپ ءولىپ جاتقان جاسىل قوڭىز كەزدەسەدى. جىلان ءاپ دەگەندە جاسىل قوڭىزدى جۇتىپ جىبەرەيىن دەپ ،
ءتىلىن سۋماڭداتىپ جاتقاندا، وعان تاسباقا:
-توقتا! بۇل ءولىپ جاتقان الەمگە اتاعى شىققان دۇنيەدەگى ەڭ قۋ جۋچوك ەدى. بۇل كوپ ءومىر سۇرەدى دەۋشى ەدى، نەعىپ ءولىپ قالعان؟
-ەندى، اجالى جەتكەن شىعار.
-يماندى بولسىن. مۇنى لاقتىرماۋ كەرەك. بۇل وتە سيرەك كەزدەسەتىن قۋ قوڭىز. بىزدە كۋنستكامەرا بار ما؟
جوق
ال، عىلىمي لابوروتوريا بار ما؟.
-ونداي بار عوي.
-بار بولسا، سونداعى شىنىعا سالىپ، مۇنىڭ باسىنىڭ ەرەكشەلىگىن ، دەنەسىن عالىمدارعا زەرتتەۋگە بەرۋ كەرەك.ال، ساعان جەمتىك ليۋبوي ۋاقىتتا تابىلادى عوي- دەپتى تاسباقا جىلانعا.

 
«ويباي، وندا مۇنىڭدى الىپ كەت، مەن بۇل ستولعا وتىرمايمىن!»
ءبىر جىگىت تەلەارنانىڭ باستىعى قىزمەتىنەن بوساپ، ورنىنا بiر قۇرداسى كەلىپتى. كەتىپ بارا جاتقان ەكس باستىققا قۇرداسى:
-مىنا جەردە قيمايتىن زاتىڭ بولسا، قالدىرما، الىپ كەتسەيشi- دەپ كۇلەدى.
-ءيا، اسىرەسە، مىنا ستولدى قيمايمىن. بۇل ستولدىڭ مەنىڭ كەزىمدە كورمەگەنى جوق. تالايعا ىستىق توسەك تە بولدى عوي- دەپتى. سوندا جاڭا كەلگەن باستىق شوشىپ كەتىپ:
-ويباي، ولاي بولسا، مۇنىڭدى قازىر الىپ كەت! مەن بۇل ستولعا وتىرمايمىن! -دەپتى.
 

جۇمات انەسۇلى،جازۋشى

Related Articles

  • تۇرسىن جۇمانباي ء«ۇيسىنباي كىتابى»

    تۇرسىن جۇمانباي «ءۇيسىنباي كىتابى»

    بۇل داعاندەل، باقاناس ولكەسىنەن شىققان بي ءۇيسىنباي جانۇزاقۇلى حاقىندا قۇراستىرىلىپ جازىلعان كىتاپ. تىڭ تولىقتىرىلعان ەڭبەكتە بولىس الدەكە كۇسەنۇلى، داعاندەلى بولىسىنىڭ باسشىلارى مەن بيلەرىمەن قاتار ءابدىراحمان ءالىمحانۇلى ءجۇنىسوۆ سىندى ايتۋلى تۇلعالار جايلى اڭگىمە قوزعالعان. ولاردىڭ ەل الدىنداعى ەڭبەكتەرى، بيلىك، كەسىم – شەشىمدەرى، حالىق اۋزىندا قالعان قاناتتى سوزدەرى مەن ءومىر جولدارى، اتا – تەك شەجىرەسى قامتىلعان. سونىمەن قاتار مۇراعات دەرەكتەرىندەگى مالىمەتتەر كەلتىرىلگەن. كىتاپقا ەسىمى ەنگەن ەرلەردىڭ زامانى، ۇزەڭگىلەس سەرىكتەرى تۋرالى جازىلعان كەي ماقالالار، جىر –داستاندار، ۇزىندىلەر ەنگەن. كىتاپ قالىڭ وقىرمان قاۋىمعا ارنالعان. تۇرسىن جۇمانباي «ءۇيسىنباي كىتابى»، - جەبە باسپاسى، شىمكەنت قالاسى.134 بەت تولىق نۇسقاسىن تومەندەگى سىلتەمە ارقىلى وقي الاسىز. ءۇيسىنباي كىتاپ kerey.kz

  • «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى

    «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى

    قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ مادەنيەت كوميتەتىنە قاراستى ۇلتتىق كينونى قولداۋ مەملەكەتتىك ورتالىعىنىڭ تاپسىرىسىمەن «JBF company» كومپانياسى سەمەي قالاسىندا، شىڭعىستاۋ وڭىرىندە، الماتى وبلىسىنىڭ جامبىل اۋدانىندا  «العاشقى كىتاپ» اتتى دەرەكتى بەينەفيلم تۇسىرۋدە. دەرەكتى فيلم ابايدىڭ 1909 جىلى سانكت پەتەربۋرگتەگى يليا بوراگانسكي باسپاسىندا باسىلعان العاشقى شىعارمالار جيناعىنىڭ جارىق كورۋىنە ارنالادى. ۇلى اباي مۇراسىنىڭ قاعاز بەتىنە تاڭبالانۋ تاريحىن باياندايدى. قازىرگى ادامدار بۇرىنعى ۋاقىتتىڭ، اباي زامانىنىڭ ناقتى، دەرەكتى بەينەسىن، سول كەزدەگى ادامداردىڭ الپەتىن، كيىم ۇلگىسىن كوز الدارىنا ەلەستەتۋى قيىن. كوپشىلىكتىڭ ول ۋاقىت تۋرالى تۇسىنىگى تەاتر مەن كينوفيلمدەردەگى بۋتافورلىق كيىمدەر مەن زاتتار ارقىلى قالىپتاسقان. الايدا اباي ۋاقىتىنداعى قازاق تىرشىلىگى، قازاقتاردىڭ بەت-الپەتى، كيىم كيىسى، ءۇي – جايى، بۇيىمدارى تاڭبالانعان مىڭداعان فوتوسۋرەتتەر ساقتالعان. بۇلار رەسەي، تۇركيا، ۇلىبريتانيا

  • شوقان ۋاليحانۇلى دەگەن ەكەن..

    شوقان ۋاليحانۇلى دەگەن ەكەن..

    ەل اۋزىندا قازاق وقىمىستىلارى ايتتى دەگەن سوزدەر از ەمەس. بەلگىلى عالىم، ەتنوگراف ا. سەيدىمبەك قۇراستىرعان تاريحي تۇلعا، اسقان وقىمىستى شوقان بابامىزدىڭ تاپقىر سوزدەرىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنامىز. * * * ومبىعا وقۋعا جۇرەر الدىندا بالا شوقان اكەسىنىڭ ەل ءىشى ماسەلەسىن شەشۋدەگى كەيبىر وكتەم، وجار قىلىقتارىنا كوڭىلى تولماي، «وقۋعا بارمايمىن» دەپ قيعىلىق سالسا كەرەك. تىپتەن كونبەي بارا جاتقان بالاسىن قاتال شىڭعىس جاردەمشى جىگىتتەرىنە بايلاتىپ الماققا ىڭعايلانىپ: «شىقپاسا كوتەرىپ اكەلىڭدەر، ارباعا تاڭىپ الامىز!» − دەيدى. سوندا دارمەنى تاۋسىلعان شوقان اكەسىنە: «بايلاتپا! ابىلاي تۇقىمىنان بايلانعاندار مەن ايدالعاندار جەتەرلىك بولعان!» − دەپ ءتىل قاتادى. بالا دا بولسا اقيقات ءسوزدى ايتىپ تۇرعان بالاسىنان توسىلعان اكە دەرەۋ شوقاندى بوساتتىرىپ جىبەرەدى. * * * پەتەربۋرگتە سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ءبىر

  • “الاش“ سىيلىعى – وتە قاۋىپتى سىيلىق.

    “الاش“ سىيلىعى – وتە قاۋىپتى سىيلىق.

    “الاش“ سىيلىعى – وتە قاۋىپتى سىيلىق. الاش” سىيلىعىن العان سوڭ الاش ءۇشىن وتقا دا، سۋعا دا تۇسۋگە تۋرا كەلەدى. “الاش” سىيلىعىن تالانتى مەن كۇرەسكەرلىگى قاتار تۇرعان اقىن، جازۋشى الادى. “الاش” سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى الاش كوسەمدەرى – ءاليحان، احمەتتەر سىقىلدى الاشتى الاڭداتقان كەز كەلگەن ماسەلەگە وي-پىكىرىن اشىق ايتادى جانە اق ايتادى. جۋسان تۇبىنە بۇقپايدى. كەرەك بولسا اباقتىعا دا قامالادى. “الاش“ سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى “مەن ليريك ەدىم”، “ماحابباتتى عانا جىرلايتىن ەدىم”، “تۇمسا تابيعاتتى عانا سۇيەتىن ەدىم”، “تەندەرىم بار ەدى، قىزمەتتە ەدىم، قوعامدا، ساياساتتا شارۋام جوق” دەپ، بيلليارد ويناپ، مەرەيتويدان مەرەيتويعا شاپقىلاپ جۇرە المايدى. ويتەتىن بولسا، وتە زور قاتەلىكپەن بەرىلگەن “الاش” سىيلىعىن تۇمانباي اتىنداعى، مىرزاتاي اتىنداعى سىيلىقتارعا، تاعى دا باسقا وزىنە ساي اعا بۋىن اتىنداعى

  • كىتاپقۇمار جاسقا تەگىن وقۋ باقىتى بۇيىردى

    كىتاپقۇمار جاسقا تەگىن وقۋ باقىتى بۇيىردى

    ادامزات كىتاپقا عۇمىر بويى قارىزدار. كىتاپسىز كەلەشەكتىڭ التىن كىلتىن ەشكىم قولىنا مىقتاپ ۇستاي الماعان. ماردان راحماتۋللا – كىتاپقۇمار ون جەتى جاسار جىگىتتىڭ بويىندا ءوز قاتارلاستارىنىڭ بويىنان تابىلا بەرمەيتىن ۇلى قاسيەت بار. ول – كىتاپقا دەگەن ماحاببات. بۇل ماحابباتتىڭ ءسات ساناپ ارتۋىنىڭ دا سىرى بار. ماردان – اسىلى وسمان، دارحان قىدىرالى سىندى بۇگىنگى قازاق رۋحانياتىنىڭ تىرەگى سانالاتىن ازاماتتار تۋعان توپىراقت تۋىپ-وسكەن. توپىراقتىڭ كيەسىن ءدال وسى كەزدە ەرىكسىز مويىنداي تۇسەسىڭ. قوعامداعى «جاستار كىتاپ وقىمايدى» دەگەن قاساڭ پىكىردى جوققا شىعارۋعا تىرىسقان جاستاردىڭ دا سانى باسىم. كۇن ساناپ ولاردىڭ سانى ارتىپ، كىتاپتىڭ قۇدىرەتىن جەر-جەردە دالەلدەپ باعۋدا. كىتاپقا جانى قۇمار جان ءبىر كۇنىن كىتاپسىز ەلەستەتە المايدى. عۇمىرى كىتاپپەن ەتەنە بايلانعان، وقۋ عۇمىرىنىڭ مانىنە اينالعان جاستاردى

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: