|  | 

ادەبي الەم

ساز سىڭعىرلى عازالدار

جۇمات انەسۇلى

ساز سىڭعىرلى عازالدار
ماڭدايىمنان سيپار ما
ءتۇن ورتاسى، جاعادا
جالعىز ءجۇرمىن دالادا،
وت تۇتاتسام، شوقپەنەن،
جۇرەگىم جىلۋ تابا ما

اينالا قاپ قارا تۇڭعيىق،
بۇلبۇل قۇس ءان سالا ما،
سىبىزعىما جان سالسام،
ىشىمدەگى شەر شىعا ما

ايدا باتىپ بارادى،
وت تا ءسونىپ بارادى،
اسپاننان ءتۇسىپ پەرىشتە،
ماڭدايىمنان سيپار ما!

 

 

ءبىر كۇي
اق گۇلىم سولىپ قالدى ما
تاپتالىپ قالدىڭ با،
اياق استىندا اق گۇلىم،
گۇلدەردىڭ ىشىندەگى
سۇلەيى ەدىڭ ماڭ گۇلىم.

بوي جازبايسىڭ با،.
كوتەرمەيسىڭ بە ەندى، باسىڭدى،
جادىراتپايسىڭ با، جانىمدى،
قايران دا مەنىڭ جاز گۇلىم!

كوركى دە ەدىڭ،
ءسانى دە ەدىڭ كوك باقتىڭ.
سۇلۋى ەدىڭ،
اپپاعى ەدىڭ گۇلدەردىڭ.

وتىرعىزامىن سول باققا،
سەندەي نازىك ءبىر گۇلدى،
ءبارىبىر بولماس،
اسەرىندەي وتكەن كۇندەردىڭ

 

 

 

قوس ىشەكتىڭ ءبىر سازى
دۇنيەگە قالاي سيارمىن
سارى دالا،
سارى قۇم،
ىستىعىنا ساحارانىڭ
شىدار كىم،
اناۋ جاتقان قۇدىقتىڭ،
ىزعارىنا ءتۇسىپ كەتسەم،
شىدار ما ەم؟،
مىناۋ جاتقان اپانعا،
قۇلاپ كەتسەم،
الاۋىنا قىزىپ كەتسەم،
شىدار ما ەم!؟
“پالەن دەگەن، پالەن جەردە قىزىق بار”
ءبارىن كورسەم،
قىزىعىنا تويار ما ەم!؟
قيالىم عوي، قيالىم،
پەرىشتەم جاتىر ۋاتىپ،
قيالمەن جۇرگەن رياسىز
قۇل پەندەسىن.
بۇل دۇنيەگە قالاي سيامىن!

 

اپپاق گۇلدەي جان قايدا
سۇلۋلار كوپ،
ارۋلار كوپ،
اپپاق گۇلدەي،
جان قايدا!؟
ءمولدىر شىقتاي،
قاپ قارا تۇنىق،
بۇلاقتاي تازا
كوز قايدا!؟

 

ءبىر اۋىز ليريكالىق سۋرەت
ءبىرىن ءبىرى تۇر قارىپ
اي ساۋلەسى توگىلىپ تۇر،،
اينالا اپپاق،
ءتۇن جارىق.
ەكى جاس تۇر تال تۇبىندە،
سۇيىسەدى كىل ءۇنسىز.
عاشىقتاردىڭ ءدۇرسىلى مە،
ەستىلەدى جاڭعىرىق.
سەزىم ىستىق،
جۇرەك ىستىق،
جالىنىنا كىم شىدار.
ءتۇن اسىرماي،
تاڭ اسىرماي،
ءبىرىن ءبىرى تۇر قارىپ!

 

 

 
قوبىز كۇيمەن ەمدەسەم
عاشىقپىن مەن اعاشتارعا
جارىلمايتىن،سىنبايتىن
كۇنگە ىستىق، ايازدارعا
شىدايتىن.
عاشىقپىن مەن اق قايىڭعا،
ەمەنگە،
ءبىر عۇمىردىڭ سىناعىنا
قىڭبايتىن.
ارمانىم ەد،
ويىپ جاساۋ ءبىر قوبىز،
سار دالانى ءبىر جاڭعىرتىپ،
سارنايتىن…

سول قوبىزدى
قىل شەرتپەمەن،
ءوزىم تارتسام دەپ ەدىم،
ءىش جارامدى
ماي جاققانداي،
كۇيمەن جازسام دەپ ەدىم…

 

 

كۇيىك كۇي

قولىڭدى سوزشى، قولىڭدى بەرشى، قاراعىم
كوپ پەندەدەي كۇناھارمىن،
كۇنالى،
ناپسىگە ەرگەن،
شايتانعا ەرگەن ءدۇرالى.
دوزاققا سالسا،
قازىردە تەز جاناتىن،
كۇناھارمىن،
پەندەسىمىن ءپىرالى.
كۇيدى ءىشىم،
ءىشىپ كەتتىم كۇيىكتەن،
ءتۇسىپ كەتتىم تەسىككە،
اناۋ جارىق، مۇمكىن
شىعار ەسىك پە؟.
پەرىشتەم قايدا،
كەيدە امان ساقتاپ قالاتىن؟،
قولىڭدى سوزشى،
قولىڭدى بەرشى، قاراعىم،
دوزاقتان شىعار،
اناۋ تۇرعان كوپىر مە؟

 

 

ءبىر وي، ءبىر ءتۇيىن
الدىمدا تۇر تارازى
الدىمدا تۇر تارازى،
ءبىر جاعىندا قۇمىرىسقا،
ءبىر جاعىندا جۇمىرتقا.
قۇمىرىسقالار ءمىنىپ جاتىر تاباققا،
مىنگەسىپ جاتىر ورمەلەپ،
ءمىنىپ جاتىر ءالى دە سول تاباققا.
باسا المادى قۇمىرىسقالار
سوندا دا جۇمىرتقانىڭ سالماعىن،

اقىلدى دا سالماق بولار قاشاندا،
بىلىمسىزدەر قالادى ەكەن، بەر جاقتا!
 

 

 

بەرەكەلى دالامدى كورۋ ءبىر ارمان

دالام مەنىڭ،
سارى دالام،
سارىارقام!
ەلگە تولى ەد،
مالعا تولى ەد
جون ارقاڭ!
قۋانىشى دا، بەينەتى دە كوپ كەز ەدى،
بەرەكەسى مول جۇرتىمدى كورۋ
ءبىر ارمان!
بايلىققا تولار،
مالعا دا تولار سارىارقام،
ەل امان بولسىن، ەل امان بولسىن،
ەل امان!
 

ءبىر كەم دۇنيە
بۇ دۇنيە مەن و دۇنيە تارازى

تىلەپ ءجۇرىپ بىرەۋدىڭ كۇندە ولگەنىن.
بىلمەي قاپتى ءوزىنىڭ قالاي ولگەنىن.
كوپ كۇنانى ارقالاعان بۇل پاقىر،
بىلمەي قاپتى ءوزىن قالاي كومگەنىن.
جاتىر دەنە،
جاتىر انە، اق كەنەپكە ورالعان
قاسىندا جوق قارا شايتان جان العان.
بۇ دۇنيە مەن انا دۇنيە تارازى،
وتەر مە ەكەن، التىن بەرسە، امالدان!

 

 

 

الاشتىڭ ارماندارى كوك تۋىمداي جەلبىرەپ
ىزدەرىم قالدى،
سوناۋ توسىننىڭ قۇمدارىندا،
ىزلەرىم بار- تورعايدىڭ دالاسىندا،
جوتاسى مەن سايلارىندا.
ىزدەرىم قالدى دۋلى- شۋلى
ارقالىق قالاسىندا.
ىزدەرىم بار-
سوناۋ كوكتەگى قۇس جولىنداي.
الدىمدا ۇلگى
سىرباي، عافۋ، كەڭشىلىك،
بۇلاقتاردان تازا ءمولدىر باس العام.
سوزدەرىم بار،
تورعايدىڭ قىشتارىندا قاشالعان،
سىرلارىم بار،
ۇلىلاردىڭ قۇدىرەتىنە باس يگەن،
ايتىپ كەلەم، جازىپ كەلەم، جەتكەنشە،
الاشىمنىڭ تۇلعالارىن ۇلىقتاپ،
ارماندارى،
ارماندارى قازاقتىڭ
الدا كەلەدى، كوك تۋىمداي جەلبىرەپ!

Related Articles

  • تۇرسىن جۇمانباي ء«ۇيسىنباي كىتابى»

    تۇرسىن جۇمانباي «ءۇيسىنباي كىتابى»

    بۇل داعاندەل، باقاناس ولكەسىنەن شىققان بي ءۇيسىنباي جانۇزاقۇلى حاقىندا قۇراستىرىلىپ جازىلعان كىتاپ. تىڭ تولىقتىرىلعان ەڭبەكتە بولىس الدەكە كۇسەنۇلى، داعاندەلى بولىسىنىڭ باسشىلارى مەن بيلەرىمەن قاتار ءابدىراحمان ءالىمحانۇلى ءجۇنىسوۆ سىندى ايتۋلى تۇلعالار جايلى اڭگىمە قوزعالعان. ولاردىڭ ەل الدىنداعى ەڭبەكتەرى، بيلىك، كەسىم – شەشىمدەرى، حالىق اۋزىندا قالعان قاناتتى سوزدەرى مەن ءومىر جولدارى، اتا – تەك شەجىرەسى قامتىلعان. سونىمەن قاتار مۇراعات دەرەكتەرىندەگى مالىمەتتەر كەلتىرىلگەن. كىتاپقا ەسىمى ەنگەن ەرلەردىڭ زامانى، ۇزەڭگىلەس سەرىكتەرى تۋرالى جازىلعان كەي ماقالالار، جىر –داستاندار، ۇزىندىلەر ەنگەن. كىتاپ قالىڭ وقىرمان قاۋىمعا ارنالعان. تۇرسىن جۇمانباي «ءۇيسىنباي كىتابى»، - جەبە باسپاسى، شىمكەنت قالاسى.134 بەت تولىق نۇسقاسىن تومەندەگى سىلتەمە ارقىلى وقي الاسىز. ءۇيسىنباي كىتاپ kerey.kz

  • «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى

    «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى

    قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ مادەنيەت كوميتەتىنە قاراستى ۇلتتىق كينونى قولداۋ مەملەكەتتىك ورتالىعىنىڭ تاپسىرىسىمەن «JBF company» كومپانياسى سەمەي قالاسىندا، شىڭعىستاۋ وڭىرىندە، الماتى وبلىسىنىڭ جامبىل اۋدانىندا  «العاشقى كىتاپ» اتتى دەرەكتى بەينەفيلم تۇسىرۋدە. دەرەكتى فيلم ابايدىڭ 1909 جىلى سانكت پەتەربۋرگتەگى يليا بوراگانسكي باسپاسىندا باسىلعان العاشقى شىعارمالار جيناعىنىڭ جارىق كورۋىنە ارنالادى. ۇلى اباي مۇراسىنىڭ قاعاز بەتىنە تاڭبالانۋ تاريحىن باياندايدى. قازىرگى ادامدار بۇرىنعى ۋاقىتتىڭ، اباي زامانىنىڭ ناقتى، دەرەكتى بەينەسىن، سول كەزدەگى ادامداردىڭ الپەتىن، كيىم ۇلگىسىن كوز الدارىنا ەلەستەتۋى قيىن. كوپشىلىكتىڭ ول ۋاقىت تۋرالى تۇسىنىگى تەاتر مەن كينوفيلمدەردەگى بۋتافورلىق كيىمدەر مەن زاتتار ارقىلى قالىپتاسقان. الايدا اباي ۋاقىتىنداعى قازاق تىرشىلىگى، قازاقتاردىڭ بەت-الپەتى، كيىم كيىسى، ءۇي – جايى، بۇيىمدارى تاڭبالانعان مىڭداعان فوتوسۋرەتتەر ساقتالعان. بۇلار رەسەي، تۇركيا، ۇلىبريتانيا

  • شوقان ۋاليحانۇلى دەگەن ەكەن..

    شوقان ۋاليحانۇلى دەگەن ەكەن..

    ەل اۋزىندا قازاق وقىمىستىلارى ايتتى دەگەن سوزدەر از ەمەس. بەلگىلى عالىم، ەتنوگراف ا. سەيدىمبەك قۇراستىرعان تاريحي تۇلعا، اسقان وقىمىستى شوقان بابامىزدىڭ تاپقىر سوزدەرىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنامىز. * * * ومبىعا وقۋعا جۇرەر الدىندا بالا شوقان اكەسىنىڭ ەل ءىشى ماسەلەسىن شەشۋدەگى كەيبىر وكتەم، وجار قىلىقتارىنا كوڭىلى تولماي، «وقۋعا بارمايمىن» دەپ قيعىلىق سالسا كەرەك. تىپتەن كونبەي بارا جاتقان بالاسىن قاتال شىڭعىس جاردەمشى جىگىتتەرىنە بايلاتىپ الماققا ىڭعايلانىپ: «شىقپاسا كوتەرىپ اكەلىڭدەر، ارباعا تاڭىپ الامىز!» − دەيدى. سوندا دارمەنى تاۋسىلعان شوقان اكەسىنە: «بايلاتپا! ابىلاي تۇقىمىنان بايلانعاندار مەن ايدالعاندار جەتەرلىك بولعان!» − دەپ ءتىل قاتادى. بالا دا بولسا اقيقات ءسوزدى ايتىپ تۇرعان بالاسىنان توسىلعان اكە دەرەۋ شوقاندى بوساتتىرىپ جىبەرەدى. * * * پەتەربۋرگتە سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ءبىر

  • كىتاپقۇمار جاسقا تەگىن وقۋ باقىتى بۇيىردى

    كىتاپقۇمار جاسقا تەگىن وقۋ باقىتى بۇيىردى

    ادامزات كىتاپقا عۇمىر بويى قارىزدار. كىتاپسىز كەلەشەكتىڭ التىن كىلتىن ەشكىم قولىنا مىقتاپ ۇستاي الماعان. ماردان راحماتۋللا – كىتاپقۇمار ون جەتى جاسار جىگىتتىڭ بويىندا ءوز قاتارلاستارىنىڭ بويىنان تابىلا بەرمەيتىن ۇلى قاسيەت بار. ول – كىتاپقا دەگەن ماحاببات. بۇل ماحابباتتىڭ ءسات ساناپ ارتۋىنىڭ دا سىرى بار. ماردان – اسىلى وسمان، دارحان قىدىرالى سىندى بۇگىنگى قازاق رۋحانياتىنىڭ تىرەگى سانالاتىن ازاماتتار تۋعان توپىراقت تۋىپ-وسكەن. توپىراقتىڭ كيەسىن ءدال وسى كەزدە ەرىكسىز مويىنداي تۇسەسىڭ. قوعامداعى «جاستار كىتاپ وقىمايدى» دەگەن قاساڭ پىكىردى جوققا شىعارۋعا تىرىسقان جاستاردىڭ دا سانى باسىم. كۇن ساناپ ولاردىڭ سانى ارتىپ، كىتاپتىڭ قۇدىرەتىن جەر-جەردە دالەلدەپ باعۋدا. كىتاپقا جانى قۇمار جان ءبىر كۇنىن كىتاپسىز ەلەستەتە المايدى. عۇمىرى كىتاپپەن ەتەنە بايلانعان، وقۋ عۇمىرىنىڭ مانىنە اينالعان جاستاردى

  • «بەيسەنبى مە بۇگىن دەپ، جۇماعا قارسى وتكەنى-اي…» (اباي)

    «بەيسەنبى مە بۇگىن دەپ، جۇماعا قارسى وتكەنى-اي…» (اباي)

    قازاق حالقىنىڭ داڭقتى پەرزەنتى، ۇلى جازۋشى مۇقتار ماعاۋين 85 جاسقا قاراعان شاعىندا دۇنيەدەن وزدى. «بەيسەنبى مە بۇگىن دەپ، جۇماعا قارسى وتكەنى-اي…» (اباي) شۇبارتاۋدا دۇنيەگە كەلدى. جونداعى جوبالاي كەرەيدىڭ ەڭ ۇلكەن ارۋاعى جوبالاي ءبيدىڭ ۇرپاعى ەدى. بايقوتان بي، تومان بي، بەگەش شەشەن، ءۋايىس، تولەۋ اقىن… اتاعى اتالارىنان اسىپ كەتتى… تىرىسىندە ولاي دەگەن جوق… بۇل ءسوزدى دۇنيەدەن وتكەن سوڭ ءبىز ايتىپ وتىرمىز… ءومىرىنىڭ سوڭعى كەزدەرى شەتتە ءوتتى. «ۇكىمەتكە، باسقالارعا دا وكپەم جوق، وكپەلەيتىن ولاردىڭ جاعدايى جوق!» (م.ماعاۋين) دەگەن ەدى ءوزى بەرتىندە. استارى اۋىر، ەڭسەڭدى ەزەردەي سالماقتى ءسوز… دانىشپان ادام نەگە ەلدەن جىراق كەتتى. بۇل «وڭاشا جاتقاندى ۇناتامىن، ەلىمدى ەل قىلماسىن ەرتە سەزىپ… ەلدەن كەتتىم جىراق…» (شاكارىم) دەيتىن كەتىس سياقتى. سوندا دا «كوك

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: