«ءوش الۋ» فەنومەنى
kerey.kz
بۇل شاعىن عانا جازبام جاسى بارشىن تارتقان قاريانىڭ اۆتوبۋستىڭ ورىندىعىندا وتىرىپ قالعىپ كەتكەن جاس جىگىتكە «نەگە عانا ورىن بەرمەيسىڭ، قازىرگى جاستاردىڭ ەش ۇياتى جوق» دەپ قۇلاق تۇندىرا ايقايلاعان وقيعاسىنىڭ نەگىزىندە جازىلدى. سول كەزدە مەنىڭ ساناما باسقا ءبىر سەبەپتىڭ ساۋلەسى جارق ەتىپ، «شىنتۋايتىنا كەلگەندە كىمدەردىڭ ءوزى ۇياتى جوق» دەگەن ساۋال توڭىرەگىندە ويعا قالدىم (بۇل الەۋمەتتىك سۇراقتىڭ جاۋابى ماعان الدە قايدا ارىدە جاتقانداي سەزىلەدى).
ايگىلى دانىشپان سەنەكا «…بولىپ جاتقان وقيعانىڭ بارلىعى ءسوزسىز، بولۋى ءتيىس نارسەنىڭ بەلگىسى» دەيدى. راس، سەبەپسىز ەش نارسە جوق. مۇنى دارمەنسىز جاستاردىڭ الدە ءبىر ادىلەتسىزدىككە ىشتەي قارسىلىعى مەن بۇلقىنىسى، دالىرەك ايتساق «ءوش الۋ» ارەكەتى دەسەك تە بولاتىنداي.
الەۋمەنتتانۋ عىلىمى قوعامدا ادىلەتسىزدىك بەلەڭ العاندا قورعانسىز توپتىڭ قولىنان كەلەرى تەك كىجىنۋ مەن قىرسىعۋ عانا ەكەندىگىن كولدەنەڭ تارتادى. ءبىزدىڭ بۇل جەردەگى (ياعني اۆتوبۋستاعى) وقيعامىز كوپ سەبەپتىڭ تەك بەرگى بەتى عانا. ال ارعى جاعى ادام جانى شوشىرلىقتاي ءىرى فاكتورلارعا تولى.
…بىزدەگى وسى ۇلكەن كىسىلەردىڭ تۇسىنىگى قىزىق. ولارعا سالساڭ قولىڭا قۇمان، يىعىڭا سۇلگى ءىلىپ ماڭگىلىك سولاردىڭ قىزمەتىنە جەگىلۋىڭ كەرەك. بۇعان ەندى ءاماندا ۇلكەندەردىڭ عانا ايتقانى دۇرىس دەگەن «كلاسسيكالىق ءپالساپانى» قوسىڭىز. ال وسى ءبىر «عاجايىپ» پالساپاعا ءسال قيعاش كەلسەڭىز بولعانى باسىڭىزعا بالە ءۇيىرىلىپ «بۇلاردىڭ ءسىرا ءدا ۇياتى جوق، ۇلكەندەردى ەش سىيلامايدى» دەگەن سەكىلدى ءنوپىر ءسوزدىڭ استىندا قالاسىز.
كوكەم-اۋ دەيمىن، وسى جەردە ءسىز قانداي سىيلاستىق تۋرالى ايتىپ وتىرسىز. سىيلامايدى دەيسىز نالىپ… سىيلاستىق ءبىر جاقتى عانا (تەك ۇلكەندەر ءۇشىن) دەپ كىم ايتتى سىزگە. ول ەكى تاراپتىڭ ياعني جاس پەن كارىنىڭ ءوزارا ۇندەستىگىنىڭ ورتاق بىرلىگى ەمەس پە (وسى ورتاق قۇندىلىقتى تابانىڭىزبەن تاپتاپ تۇرىپ «جاستار ۇلكەندەردى سىيلاۋ كەرەك» دەگەن كوتەنزور مورالىڭىزگە جول بولسىن. كەشىرىڭىز، بۇل ەسكى نيزام ەندى ەش جورالعىعا جۇرمەيدى).
سونىمەن، ءومىردىڭ ۇلى گارمونياسى نەدەن ءبۇلىندى؟ ۇلكەنگە قۇرمەت قاتۋ تۇسىنىكتى ءجايت… ال، ىنىگە ىزەت شە؟ الدە، بۇل ۇلكەندەردىڭ قارىم-قاتىناسىنىڭ ىشىنە كىرمەي مە سوندا؟ سىيلاستىق دەدىك…
ايتىڭىزشى، اعا بولىپ ىنىگە جاساعان ءسىزدىڭ نەندەي ىزەتتى ىستەرىڭىز بار؟ بەرەگەن قولىم الاعان دەسەك، سىيلامايدى دەپ رەنىش سايلاماس بۇرىن التىن باسىڭىزدى ارداق تۇتارداي كىشىگە قانداي ونەگەڭىز ءوتىپ ەدى («ايدا بالا دەپ» ۇلكەندىگىڭىزدى بۇلداپ ءبىر جەرلەرگە جۇمساپ يا بولماسا قۇرعاق اقىلدى قۇر سوققاننان باسقا).
ءومىر بولسا مىناۋ…
جارىقتىڭ جىلدامدىعىنداي قازىرگى اقپاراتىق عاسىرداعى ءبىر كۇننىڭ جاڭالىعى ىلكىدەگى ون جىلدىڭ ديدارىنا پار.
ادام تۇسىنىگى دە بەينە ءبىر تاۋار سەكىلدى عوي. ۋاقىت وتكەن سايىن كەي تۇسىنىكتەر دە ەسكىرىپ (كونەتوز زاتتار سەكىلدى) ەش ىلدەبايعا جاراماي قالادى. ال، ءبىر كۇندى قويىپ، وتىز جىل ءوز ورىنىنان قوزعالماعان بۇگىنگى ساياسي بيلىك تۋرالى نە ايتۋىمىزعا بولادى (ۋاقىت كوشىنەن ادا وسى جانداردىڭ كوپ تۇسىنىگى كەشەگى زىلدەي اۋىر، ەسىگى ەش جابىلمايتىن كونەتوز كەڭەستىك سەرۆانت شكافتارىن ەسىمە سالادى).
راسىن ايتايىق، بۋىننىڭ ءوزارا الماسىپ ەسكى تانىمنىڭ ەش وزگەرمەۋىنەن ءبىز كوپ ارتقا كەتتىك. وتىز جىل بويى وسى ءبىر اتموسفەرانىڭ ساقتالۋى ەكى بۋىننىڭ تابيعي تۇردە بيلىكتە ءوز يدەياسىن جۇزەگە اسىرۋىن تولىعىمەن تەجەدى (بۇل بىزدەگى بارلىق مەملەكەتتىك مەكەمە اتاۋلىعا ءتان دۇنيە دەسەك تە بولادى). ال، جانى جارالانىپ تاۋانى قايتقان جاستاردىڭ الەمتاپىرىق حالىندە ەشكىمنىڭ دە شارۋاسى بولمادى.
ەندى ءسىز ەش ۇيالماستان ومىردەن ءوز ورىنىن تاپپاعان وسى جانداردان زور قۇرمەت پەن عيزات دامەتەسىز.
وسەتىن ەل ءاماندا جاس ۇرپاق قامىندا بولادى دەسەك راس، قاريامىزدىڭ كوبىنەن قاسيەت كەتتى. كەي كەزدەرى وسى ءبىر اعا بۋىننىڭ ءتۇبى جوق تويىمسىزدىعىنا قايران قالامىن ء(بىر باسىندا بەس ءۇيى بولا تۇرا بۇل شىركىندەرگە التىنشى يا بولماسا جەتىنشى ءۇي بەرىلىپ جاتسا ءاماندا جوق دەمەيدى عوي توبا…)
مىنە، ءدال قازىر جىل سايىن بەرىلەتىن مەملەكەتتىك ستيپەندياعا يە بولعاندار ءتىزىمىن قاراپ وتىرمىن. تاعى دا توقسان پايىزى وسى بۋىن (بيبىگۇل تولەگەنوۆادان باستالعان ۇزىن سونار ءتىزىم ءاسانالى اشىموۆپەن اياقتالعان ەكەن). جامان جاۋتىك بالالاردىڭ ازەر دەگەندە قول جەتكىزگەن ءمۇشايراسىنا ارالاسىپ سولاردىڭ از عانا ىرىزدىعىمەن تالاسىپ جۇرەتىن دە تاعى وسىلار.
«وسىلار» تۋرالى ءسوزىمىز وسىمەن ءتامام…
اگاراكي بۇل جازبامىز ارقىلى الدەبىر ادەمى قارتايعان جانداردىڭ اشۋىنا ءتيىپ كەتىپ جاتساق تەك قانا عافۋ دەيمىز.
PS… ونسىز دا قوعامدا ورىنى جوق جاستاردىڭ ازەر دەگەندە قول جەتكىزگەن ورىندىعىنا (مەيلى ول اۆتوبۋس ورىندىعى بولسىن) كوز الارتىپ قىزعانۋدى دوعارىپ، «ۇلكەن باسىمىزبەن» ءبىر دەگدارلىق تانىتۋىمىزعا بولار ەدى عوي.
اتتەڭ، قاتىباسپىز عوي شىركىن…
ىقىلاس وجايۇلى
facebook پاراقشاسىنان الىندى
پىكىر قالدىرۋ