جازۋشى-پۋبليتسيست
مارات ءبايدىلداۇلى (توقاشباەۆ):
بۇگىن لەنينگراد قورشاۋى بۇزىلعان كۇن دەيدى بىلگىشتەر. 1944 جىلى 27-قاڭتاردا 872 كۇنگە سوزىلعان (كەي تۇستا 900 كۇن دەپ جاتادى) بلوكادا اياقتالىپتى. الدىندا سوۆەت، كەيىن رەسەي يدەولوگياسى وسى «بلوكادانى» سوۆەت حالقىنىڭ قاھارماندىعى رەتىندە كورسەتۋگە 77 جىلدان بەرى جان سالا تىرىسىپ كەلەدى.
بىراق ءىس جۇزىندە اقيقات قانداي؟
1945 جىلى قاراشا ايىندا انتيگيتلەرلىك كواليتسيا: سسسر، اقش، انگليا جانە فرانتسيا ەلدەرى رەسمي وكىلدەرىنىڭ قاتىسۋىمەن باستالعان نيۋرنبەرگ پروتسەسىندە سوۆەتتىك پروكۋرورلار قانشاما تىرىسقانىمەن لەنينگراد بلوكاداسىنا قاتىستى جاۋاپكەرشىلىكتى گەرمانيانىڭ موينىنا ىلە المادى. حالىقارالىق تريبۋنالدا فاشيستىك كوماندوۆانيە باسشىلىعى بلوكادانىڭ بولماعاندىعىن دالەلدەپ شىقتى. سوندىقتان «لەنينگراد بلوكاداسى» ايىپتاۋ تىزىمىنەن الىنىپ تاستالدى!
«قورشاۋداعى» لەنينگرادقا تەمىرجول تارماعى كىرىپ تۇرعان. لادوگا كولىندە 60 شاقىرىمدىق جاعالاۋ سوۆەتتەردىڭ قولىندا بولعان. وندا جازدا كەمەمەن، قىستا مۇز ۇستىمەن ماشينالار ارقىلى ۇزدىكسىز بايلانىس جالعاسىپ جاتتى. ۆولحوۆ گەس-ءى قالانى ەلەكتر قۋاتىمەن قامتاماسىز ەتتى. الايدا بارلىق مۇمكىندىك قالا تۇرعىندارىن امان ساقتاۋعا ەمەس، مايداندى جابدىقتاۋعا جۇمىلدىرىلدى. 3 ميلليون تۇرعىنى بار قالادان نەمىستەر جاقىنداعاندا ازىق-تۇلىك قورى تاسىپ اكەتىلگەن. 700 مىڭعا جۋىق لەنينگرادتىقتىڭ نەگىزىنەن اشتان قىرىلۋىنا سوۆەتتىك باسشىلىقتىڭ جاۋاپسىزدىعى، دالىرەك ايتقاندا نەمقۇرايدىلىعى سەبەپ بولعان.
قالادا زاۋىت-فابريكالار جۇمىس ىستەپ جاتتى. جەتكىزىلەتىن ازعانتاي ازىق-تۇلىكتىڭ ءوزى وندىرىستەگى جۇمىسشىلارعا جۇمسالدى. تۇرعىنداردى ەۆاكۋاتسيالاۋدىڭ ورنىنا زاۋىتتاردا جاسالعان تانكىلەر، مينومەتتەر، زەڭبىرەكتەر، وق-دارىلەر ماسكەۋگە جونەلتىلەتىن.
«ۇلكەن جەردەن» قالاعا قارۋ-جاراق جاساۋعا قاجەتتى مەتالل، بولشەكتەر، اسكەر ءۇشىن ازىق-تۇلىك تاسىلدى. جاي تۇرعىندار كۇنىنە 125 گرامم قارا نانعا قاراپ قالدى. حالىق اشتان شىبىنشا قىرىلىپ جاتقاندا سمولنىي قىزمەتكەرلەرى قىزىل ۋىلدىرىق پەن كونسەرۆىلەرگە قارىق بولىپ جۇرگەن. سوراقى مىسال، لەنينگراد مايدانىندا جۇك تاسىمالداۋعا 60 000 جىلقى پايدالانىلدى. قالادا كۇنىنە 3000-4000 ادام ءولىپ جاتقاندا سول جىلقىنىڭ بىردە بىرەۋى ولمەگەن…
«لەنينگراد بلوكاداسى» سوۆەتتىك باسشىلىقتىڭ ءوز قىلمىسىن جابۋ ءۇشىن ويلاپ تاپقان اڭىزى. ي.ۆ.ءستاليننىڭ 1945 جىلى 24 ماۋسىمدا جەڭىس پارادىنان كەيىنگى بانكەتتە سويلەگەن سوزىندە «ادەتتە جەڭىمپازداردى سوتتامايدى، بىراق بۇل سوعىستا جەڭىمپازدار دا تەرگەلۋى، قىلمىستىلارى سوتتالۋى قاجەت!» دەگەنى شىندىققا ابدەن ۇيلەسەدى!
پىكىر قالدىرۋ