«Stratfor» ساياسي ساراپتامالىق كومپانياسى الەمدى ساياسي جانە ەكونوميكالىق باعىتتان ۇلكەن  وزگەرىس كۇتىپ تۇرعانىن ءسوز ەتىپ، الداعى ون جىلدىققا 11 جورامال جاسادى. اتالعان كومپانيا بولجامىنا اقش-تىڭ ءوزى الەمدەگى قاقتىعىستاردان بويىن اۋلاققا سالىپ جاتقانىن نەگىز ەتەدى. nv.ua سايتى اۋدارىپ باسقان ماتەريالدا، الەمدە ءومىر ءسۇرۋ قاۋىپتى بولا تۇسەتىنىن، اقش شىن مانىندە السىرەي باستاعانىن، ال، باسقا دا الپاۋىت ەلدەردە حاوس باستالىپ، قۇلدىراۋ جۇرەتىنى جازىلعان.

1. رەسەيدىڭ كۇيرەۋى. سانكتسيالار مەن مۇناي باعاسىنىڭ تومەندەۋى، ءرۋبلدىڭ قۇنسىزدانۋى، قورعانىس شىعىنىنىڭ ارتۋى مەن ىشكى قارسىلىقتاردىڭ ءورشي ءتۇسۋى كرەملدىڭ رەسەيدى الپاۋىت ەلدەر قاتارىندا ۇستاپ تۇرۋىنا مۇمكىندىك بەرمەيدى. رەسەي فەدەراتسياسى بىرنەشە بولىككە بولىنبەيدى، بىراق ماسكەۋ ايماقتاردا بيلىك وكىلەتتىگىن جوعالتادى.

2. اقش يادرولىق قۋاتىن ارتتىرىپ جاتىر. ەگەر رەسەيدە ىدىراۋ مەن بولشەكتەنۋ بولسا، رەسەيدىڭ يادرولىق ينفراقۇرىلىمى مەن گەوگرافيالىق كەڭىستىگىندەگى شاشىراڭقىلىق ءتىپتى ۇلكەن زاۋالعا اكەپ سوعۋى مۇمكىن. بۇنداي جاعدايدا تۋىنداعان يادرولىق قارۋ، ۋران قويمالارىن قورعاۋ جانە تاسىمالداۋ جۇيەسىن قورعاۋ ءۇشىن اقش-تىڭ ارنايى كۇشتەردى جۇمىلدىرۋىنا تۋرا كەلەدى.

3. گەرمانيادا پروبلەمالار تۋىندايدى. ەۋروايماقتاعى داعدارىس پەن ءوزارا سەنىمسىزدىكتەردەن گەرمانيانىڭ ماقساتتى ءارى جۇيەلى ەكسپورتتىق ەكونوميكاسى اۋىر زارداپ شەگۋى مۇمكىن. بۇل ەلدىڭ بولاشاعىنان ەكونوميكالىق اۋىر سىلكىنىستەردى كۇتۋگە بولادى.

4. پولشا ەۋروپانىڭ بىردەن ءبىر ليدەرىنە اينالۋى ابدەن مۇمكىن. بۇل ەل ەكونوميكالىق ورلەۋ مەن ساياسي ىقپالدى كەڭىستىكتىڭ ورتالىعى بولادى.

5. ەۋروپانىڭ ىدىراۋى. ەۋروپا ءۇشىن بىرلىكتىڭ وڭىرلىك جانە ۇلتتىق ايماقتارعا  ىدىراپ، بۇلىڭعىر ساياسات پەن ەكونوميكالىق كەدەرگىلەرگە تاپ بولاتىن جاعىمسىز ەلەسى سەزىلەدى. ول ءوز كەزەگىندە، باتىس ەۋروپا، شىعىس ەۋروپا، سكانديناۆيا جانە بريتان ارالدارى بولىپ جاقىن قاتىناسى جوق ءتورت بولىككە  بولىنۋى مۇمكىن.

6. تۇركيا مەن اقش جاقىن وداقتاسقا اينالادى. ءتۇرلى بەتبۇرىستاردان ءوتىپ جاتقان مۇسىلمان ەلدەرىنەن تۇركيا الدىڭعى قاتارعا قول جەتكىزدى. بۇل مەملەكەت ءوز شەكاراسىنداعى قاقتىعىستارعا ارالاسۋعا قازىر دە قۇلىقسىز. بۇنداي بەيتاراپتىق پەن بەرىك كۇشىنىڭ ارقاسىندا تۇركيا اقش-تىڭ تاۋەلسىز سەرىكتەسىنە اينالۋى ابدەن مۇمكىن. الايدا، تۇركيا ءۇشىن ارمەنيادا اسكەري بازاسى بار اگرەسسور  رەسەيدەن قاراتەڭىز ايماعىنداعى پوتەنتسيالىن ساقتاپ، باسقا ەلدەرگە قالقان بولۋ مىندەتى تۇر.

7. قىتاي ۇلكەن ماسەلەلەرگە تاپ بولادى. ەكونوميكالىق ءوسىمنىڭ باياۋلاۋى حالىقتىڭ بيلەۋشى كومپارتياعا كوڭىلى تولماۋىنا جەتەلەۋى مۇمكىن. پارتيا ونداي جاعدايدا ليبەرالدىققا بارۋدىڭ ورنىنا ىشكى باقىلاۋدى كۇشەيتە تۇسەدى. ونىڭ سوڭى جاقسىلىققا اپارمايدى.  سونىمەن قاتار، قىتاي تابىسى ەل ىشىندە جانە حالىقارالىق نارىقتاردا شەكتەلىپ، گەوگرافيالىق ماڭىزىن جوعالتادى.

8. جاپونيا ازيانىڭ باستى تەڭىز دەرجاۆاسىنا اينالادى. يمپورتقا تاۋەلدى بۇل ەل قىتايمەن باسەكەلەستىككە ءتۇسىپ، مەنشىكتى تەڭىز جولدارىن قورعايتىن بولادى. توكيونىڭ وڭىردە بيلىكتى كۇشەيتۋدەن باسقا جولى جوق. سونداي-اق، ولاردىڭ الدىندا اقش-تىڭ جاپونياعا قارسى ۇستانىمىن السىرەتۋ مىندەتى دە تۇر.

9. وڭتۇستىك قىتاي تەڭىزىندەگى ارالدار داۋى كۇشىندە قالدى. بىراق، ارالدار جونىندەگى تارتىس اسكەري قاقتىعىستار تۋدىرمايدى، بۇرىنعىداي، وزەكتى ماسەلە رەتىندە جالعاستى تالقىلانا بەرمەك. رەسەي كەيبىر ۇسىنىستارىن العا قويۋى مۇمكىن، ول ۋاقىتتا قىتاي مەن جاپونيا دا ءوز ۇپايىن تۇگەندەيدى.

10. 16 ميني قىتاي. قىتاي ەكونوميكاسى ءوسىمى باياۋلاپ بارادى. بىراق ءوندىرىس دەڭگەيى تومەندەمەيدى. بۇل باسقا دامۋ جولىنداعى مەملەكەتتەر ءۇشىن قوسىمشا مۇمكىندىكتەر تۋعىزادى. مەكسيكا، نيكاراگۋا، دومينيكان رەسپۋبليكاسى، پەرۋ، ەفيوپيا، ۋگاندا، كەنيا، تانزانيا، بانگلادەش، ميانما، شري-لانكا، لاوس، ۆەتنام، كامبودجا، فيليپپين جانە يندونەزيا سياقتى ەلدەردە كوپتەگەن جۇمىس ورىندارى اشىلادى.

11. اقش بيلىگى السىرەي تۇسەتىن بولادى. ۆاشينگتون الەمدىك پروبلەمالاردى شەشۋگە ساقتىقپەن قاراپ، ليدەرلىك پوزيتسياسىن جوعالتىپ الماۋعا جانىن سالماق. بۇل الەمدە ءبىز مۇلدە كۇتپەگەن وزگەرىستەر تۋعىزادى. شتاتتار ءوسىپ كەلە جاتقان ەكونوميكا، ىشكى ەنەرگيا ءوندىرۋ، ەكسپورتتى ازايتۋ  تۇرعىسىندا جاھاندىق داعدارىستىڭ ءوزىن ىڭعايلى وقشاۋلاۋ ارقىلى الەمنىڭ ەڭ تۇراقتى جانە قۋاتتى ەلى سەزىنۋى مۇمكىن.

Abai.kz