|  | 

Әдеби әлем

ӘЛЕМ ТАРИХЫНДАҒЫ ТҮРІКТЕР ІЗІ

 Ұлттық музейде Мемлекеттік және Күлтегін сыйлықтарының лауреаты, белгілі ғалым, жазушы Қойшығара Салғараұлының «Жер жаһанда арғы атаңның ізі бар» атты кітабының тұсаукесері болды.

 «Жер жаһанда арғы атаңның ізі бар» атты кітап автордың бұған дейін жарық көрген «Ежелгі түріктер», «Шығыстағы түріктер» және «Ортағасырлық түріктер» атты зерттеу еңбектерінің қорытынды түйіні іспеттес. Мұнда автор қазіргі таңда «түріктектес», «түріктілдес» деп аталатын халықтардың арғы ата-бабаларының естен өшкен ескі замандардағы тарихына қатысты бұрын-соңды зерттеушілер қаламына ілікпеген әлем халықтарының мифологиясындағы тарихтық, тілдік деректерді бүгінгі археология, лингвистика, генетика, тарих ғылымдарының жетістіктерімен сабақтастыра талдау арқылы өзіндік жаңа, тосын пайымдаулар жасайды. Тың ойлары оқырманын бірден баурап, қызықтырып, одан әрі оқуға жетелеп отырады.

   Тұсаукесер рәсімін өткізуге мұрындық болған ұлттық музей директоры Дархан Мыңбай кітап авторына шығармашылық табыс тілеп, Қойшығара Салғараұлына алғашқы сөз тізгінін ұстатты. 2de4b093e90e756cbb8bb7064817620f.jpg «Ардақты ағайын, жиналған қауым, тарих жанашырлары! Бүгінгі айтылар ойда, сөйленер сөзде сіздердікі мен сөзімді бүгінгі кітабымның тұсаукесер рәсімін ұйымдастырып отырған Дархан бауырым басқарым отырған ұжымның қызметкерлеріне шынайы алғысымды білдірумен бастаймын»,-деді.  Одан әрі Қойшығара Салғараұлы «Жер жаһанда арғы атаңның ізі бар» кітабының жазуына не түрткі болғанын, ұлттық тарихты танудағы алғы шарттарымыз туралы, қайдан шыққан тегіміздің тарихы туралы мәселелер төңірегінде талғамды ой-пікір білдірді.  4961aa43b13786ffc408eda79d4b8853.jpg«Бастапқыда, кәсіби тарихшы болмасам да, төл тарихты танып-білуді перзенттік парыз санап, тарих оқулықтары мен шығармаларын теріп оқып, «біз кімбіз, қайдан шықтық, қайда келдік, қалай келдік?» деген тәріздес көкейде туындаған сұраққа жауапты қиналмай-ақ бірден табамын ғой деген үмітте болғам. Бірақ олай болмады. Арнайы ғылыми зерттеу институты шығарған академиялық еңбектерден де, жекелеген тарихшы ғалымдардың зерттеулерінен де, оқулықтардан да іздегенім табылмады. Сондықтан да ізденіс алаңына өзіндік соқпағымды салып, зерттеуімді жүргізіп, жаңаша іздеуіме тура келді. Соның нәтижесінде он шақты кітап жаздым»,-деді кітап авторы Қ.Салғараұлы.  Тұсаукесерде жұртшылық алдына шығып пікірлерін айтқан ғалымдар, ғылым докторлары, әдебиет пен өнер қайраткерлері болды. Түрколог ғалым, жазушының досы Қаржаубай Сартқожаұлы автордың тарих ғылымындағы зерттеу еңбектеріне тоқталып, кәсіби тарихшылардан артық еңбек жазып келе жатқанын айтып өтті. a7294f1946995d45f4354c86cd26e476.jpg  Іс-шара барысында сөз алған ҚР еңбек сіңірген қайраткері, жазушы Қажығали Мұханбетқалиұлы автордың тарихты жазудағы ақиқатттан ауытқымай, түркілер әлемін танудағы еңбегін жоғары бағалады. Алтай халықтары деген тарихи терминді де терең зерттеп, алтын елі деген тұжырым айтқанын айтып өтті. Сонымен қатар, жиында Мемлекеттік сыйлықтың иегері, жазушы Төлен Әбдік сөз алып, «Жер жаһанда арғы атаңның ізі бар» кітабының тарих ғылымы үшін бағалы екендігін жеткізді.  «Ұлттық сана тарихи санадан басталады. Тарихи сана қалыптасуы үшін, адам өзінің тарихын, арғы тегін танып білу керек. Сол тұрғыда қазір үлкен бетбұрыс бар екені анық. Қазақ жазушыларының ішінде Ілияс Есенберлин, Әбіш Кекілбаев, соңғысы Қажығали Мұханбетқалилар тарихи шығармалар жазу арқылы, ұлттық тарихты тануға даңғыл жол ашты. Әдеби тұрғыдан келетін болсақ, тарихи шығарма жазу, тарихи таным қалыптастыру шығармашыл адамға пайдалы емес. Өйткені жазушы адамның бойында үлкен концепциялар, философиялық ойлар болады. Ал, енді тарих туралы жазғанда сен тарихтан шыға алмайсың. Сөйтіп сен түгел шығармашылық идеяларыңды бір құрсауда ұстайсың. Сондықтан тарихи танымды жазу бір жағынан абырой, бір жағынан қиын. Қазір енді сол тарихтың өзіне тарихшылар сияқты тоқталып өткендердің бірі Қойшығара Салғараұлы. Одан бөлек Әнес Сарайда бұл қатарды толықтырады. Жарылқап Бейсенұлы және бар. Бұлардың бір қызығы бұлар тарихты оқылатын етіп жазады. Тарихшыларды оқу қиын»,-деді Т.Әбдік.  Салтанатты шараға тарихшы ғалымдар, қоғам қайраткерлері, музей қызметкерлері мен БАҚ өкілдері қатысты. Алтынбек ҚҰМЫРЗАҚҰЛЫ

 e-history.kz

Related Articles

  • Тұрсын Жұманбай «Үйсінбай кітабы»

    Тұрсын Жұманбай «Үйсінбай кітабы»

    Бұл Дағандел, Бақанас өлкесінен шыққан би Үйсінбай Жанұзақұлы хақында құрастырылып жазылған кітап. Тың толықтырылған еңбекте болыс Әлдеке Күсенұлы, Дағанделі болысының басшылары мен билерімен қатар Әбдірахман Әлімханұлы Жүнісов сынды айтулы тұлғалар жайлы әңгіме қозғалған. Олардың ел алдындағы еңбектері, билік, кесім – шешімдері, халық аузында қалған қанатты сөздері мен өмір жолдары, ата – тек шежіресі қамтылған. Сонымен қатар мұрағат деректеріндегі мәліметтер келтірілген. Кітапқа есімі енген ерлердің заманы, үзеңгілес серіктері туралы жазылған кей мақалалар, жыр –дастандар, үзінділер енген. Кітап қалың оқырман қауымға арналған. Тұрсын Жұманбай «Үйсінбай кітабы», - Жебе баспасы, Шымкент қаласы.134 бет толық нұсқасын төмендегі сілтеме арқылы оқи аласыз. Үйсінбай кітап kerey.kz

  • «Алғашқы кітап» деректі бейнефильмі

    «Алғашқы кітап» деректі бейнефильмі

    Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Мәдениет комитетіне қарасты Ұлттық киноны қолдау мемлекеттік орталығының тапсырысымен «JBF company» компаниясы Семей қаласында, Шыңғыстау өңірінде, Алматы облысының Жамбыл ауданында  «Алғашқы кітап» атты деректі бейнефильм түсіруде. Деректі фильм Абайдың 1909 жылы Санкт Петербургтегі Илья Бораганский баспасында басылған алғашқы шығармалар жинағының жарық көруіне арналады. Ұлы Абай мұрасының қағаз бетіне таңбалану тарихын баяндайды. Қазіргі адамдар бұрынғы уақыттың, Абай заманының нақты, деректі бейнесін, сол кездегі адамдардың әлпетін, киім үлгісін көз алдарына елестетуі қиын. Көпшіліктің ол уақыт туралы түсінігі театр мен кинофильмдердегі бутафорлық киімдер мен заттар арқылы қалыптасқан. Алайда Абай уақытындағы қазақ тіршілігі, қазақтардың бет-әлпеті, киім киісі, үй – жайы, бұйымдары таңбаланған мыңдаған фотосуреттер сақталған. Бұлар Ресей, Түркия, Ұлыбритания

  • ШОҚАН УӘЛИХАНҰЛЫ ДЕГЕН ЕКЕН..

    ШОҚАН УӘЛИХАНҰЛЫ ДЕГЕН ЕКЕН..

    Ел аузында қазақ оқымыстылары айтты деген сөздер аз емес. Белгілі ғалым, этнограф А. Сейдімбек құрастырған тарихи тұлға, асқан оқымысты Шоқан бабамыздың тапқыр сөздерін назарларыңызға ұсынамыз. * * * Омбыға оқуға жүрер алдында бала Шоқан әкесінің ел іші мәселесін шешудегі кейбір өктем, ожар қылықтарына көңілі толмай, «оқуға бармаймын» деп қиғылық салса керек. Тіптен көнбей бара жатқан баласын қатал Шыңғыс жәрдемші жігіттеріне байлатып алмаққа ыңғайланып: «Шықпаса көтеріп әкеліңдер, арбаға таңып аламыз!» − дейді. Сонда дәрмені таусылған Шоқан әкесіне: «Байлатпа! Абылай тұқымынан байланғандар мен айдалғандар жетерлік болған!» − деп тіл қатады. Бала да болса ақиқат сөзді айтып тұрған баласынан тосылған әке дереу Шоқанды босаттырып жібереді. * * * Петербургте Сыртқы Істер министрлігінің бір

  • Кітапқұмар жасқа тегін оқу бақыты бұйырды

    Кітапқұмар жасқа тегін оқу бақыты бұйырды

    Адамзат кітапқа ғұмыр бойы қарыздар. Кітапсыз келешектің алтын кілтін ешкім қолына мықтап ұстай алмаған. Мардан Рахматулла – кітапқұмар он жеті жасар жігіттің бойында өз қатарластарының бойынан табыла бермейтін ұлы қасиет бар. Ол – кітапқа деген махаббат. Бұл махаббаттың сәт санап артуының да сыры бар. Мардан – Асылы Осман, Дархан Қыдырәлі сынды бүгінгі қазақ руханиятының тірегі саналатын азаматтар туған топырақт туып-өскен. Топырақтың киесін дәл осы кезде еріксіз мойындай түсесің. Қоғамдағы «жастар кітап оқымайды» деген қасаң пікірді жоққа шығаруға тырысқан жастардың да саны басым. Күн санап олардың саны артып, кітаптың құдіретін жер-жерде дәлелдеп бағуда. Кітапқа жаны құмар жан бір күнін кітапсыз елестете алмайды. Ғұмыры кітаппен етене байланған, оқу ғұмырының мәніне айналған жастарды

  • «Бейсенбі ме бүгін деп, Жұмаға қарсы өткені-ай…» (Абай)

    «Бейсенбі ме бүгін деп, Жұмаға қарсы өткені-ай…» (Абай)

    Қазақ халқының даңқты перзенті, ұлы жазушы Мұқтар Мағауин 85 жасқа қараған шағында дүниеден озды. «Бейсенбі ме бүгін деп, Жұмаға қарсы өткені-ай…» (Абай) Шұбартауда дүниеге келді. Жондағы Жобалай Керейдің ең үлкен Аруағы Жобалай бидің ұрпағы еді. Байқотан би, Томан би, Бегеш шешен, Уәйіс, Төлеу ақын… Атағы Аталарынан асып кетті… Тірісінде олай деген жоқ… Бұл сөзді дүниеден өткен соң біз айтып отырмыз… Өмірінің соңғы кездері шетте өтті. «Үкіметке, басқаларға да өкпем жоқ, өкпелейтін олардың жағдайы жоқ!» (М.Мағауин) деген еді өзі бертінде. Астары ауыр, еңсеңді езердей салмақты сөз… Данышпан адам неге елден жырақ кетті. Бұл «Оңаша жатқанды ұнатамын, Елімді ел қылмасын ерте сезіп… Елден кеттім жырақ…» (Шәкәрім) дейтін кетіс сияқты. Сонда да «Көк

Пікір қалдыру

Электорнды поштаңыз сыртқа жарияланбайды. Белгі қойылған өрісті толтыру міндетті *

Аты-жөні *

Email *

Сайты

Kerey.kz/Керей.кз

Біз туралы:

Тел: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz тің бұрынғы нұсқасын http://old.kerey.kz тен оқи аласыздар!

KEREY.KZ

Сайт материалдарын пайдаланғанда дереккөзге сілтеме көрсету міндетті. Авторлар пікірі мен редакция көзқарасы сәйкес келе бермеуі мүмкін. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

Сайт санағы: