26-BAPQA ÖZGERİSTİÑ QAJETİ JOQ! Ädilettilik şektelmeuge tiis!
1995 jılı 30-tamızda respublikalıq referendumda qabıldanğan Qazaqstan Respublikasınıñ Konstituciyasına özgerister men tolıqtırular engizu turalı Jobamen mwqiyat tanısıp şığıp keñeytilgen kölemde pikir bildirmek bolıp jür edim, alayda 26-bapqa baylanıstı dau-damay bey-jay qaldırmay qolğa qalam aldırttı. Mäseleniñ män-jayına üñileyik. Wsınılıp otırğan jobada 26-baptıñ 1 jäne 2-tarmaqtarın mınaday redakciyada jazu wsınıladı:
«1. Ärkim zañdı türde alğan qanday da bolsın mülkin jeke menşiginde wstay aladı.
2. Jeke menşik qwqığına qol swğılmaydı. Menşikke, onıñ işinde mwragerlik qwqığına zañmen kepildik beriledi. Eger Konstituciyada özgeşe közdelmese, zañdı jolmen alınğan mülikke menşik qwqığın şekteytin nemese odan ayıratın zañdardı jäne özge de qwqıqtıq aktilerdi qabıldauğa jol berilmeydi.».
Al qoldanıstağı Konstituciyada ne delingen? Onda:
«26-bap. 1. Qazaqstan Respublikasınıñ azamattarı zañdı türde alğan qanday da bolsın mülkin jeke menşiginde wstay aladı.
2. Menşik, onıñ işinde mwragerlik qwqığına zañmen kepildik beriledi» delingen.
Jobanıñ 1-tarmağındağı «ärkim» sözi qoldanıstağı Negizgi zañdağı «Qazaqstan azamatı» tirkesin almastırıp twr. Bwl neni bildiredi? Öz basım «ärkim» degendi «är qıtay» dep qabıldaymın. Bwl kez kelgen şeteldik nemese azamattığı joq jandar Qazaqstanda menşikke, onıñ işinde jerge menşik iesi bolıp şığa kelmek. Qıtaydan äkelinetin 51-zauıttıñ qojası qazaq jerinde alşañ basadı degen söz. Qazaqstandağı narıq pen demokratiya äli künge şalajansar qalıp otırğan jağdayda bwğan üzildi-kesildi jol beruge bolmaydı. Ol is jüzinde Qazaqstan baylığın talan-tarajğa saludıñ jetildirilgen tetigine aynalıp ketkeli twr. Bwdan göri Qazaqstan zañdarı şeteldik kompaniyalardağı qazaqstandıqtardıñ qwqığın qorğaudı jerine jetkize alsa sonıñ özi wtıs.
Jobadağı 26-baptıñ ekinşi tarmağındağı «Eger Konstituciyada özgeşe közdelmese, zañdı jolmen alınğan mülikke menşik qwqığın şekteytin nemese odan ayıratın zañdardı jäne özge de qwqıqtıq aktilerdi qabıldauğa jol berilmeydi» degen tolıqtıru jobası tipti soraqı. Ol konstituciyanıñ ädildik pen ädilettilik qağidalarına qayşı. Qazirgidey korrupciya öristegen şaqta oligarhtardıñ, latifundisterdiñ, tipti qıtaylardıñ mülkiniñ (jer kesindileri, kenişter, ken orındarı, käsiporındar, t.b.) zañdı jolmen alınğandığına halıqtıñ eş senimi joq. Eki jarım mıñ şeneuniktiñ isti bolıp jatqanı anau.
Bwl joba qabıldanıp ketse mahinaciyalıq ärekettermen, reyderlik basıp aluşılıqpen menşik ielerine aynalğan wyımdasqan qılmıstıq toptıñ ökilderi erkinsigen üstine erkinsidi. Öytkeni olardı mülkinen ayıratın tetikter joyıladı. Tipti sottıñ özi reyderlik qılmıskerdi mülkinen ayıra almay qaladı. Bwl qılmıstıñ mülde jaña türlerin tuğızuı ıqtimal.
İs jüzinde kerisinşe Konstituciyada ÄDİLETTİLİKTİ şekteytin nemese odan ayıratın zañdardı jäne özge de qwqıqtıq aktilerdi qabıldauğa jol berilmeuge tiis. Sondıqtan 26-baptıñ qoldanıstağı formulirovkasına özgeristiñ de, tolıqtırudıñ da mülde qajeti joq!
Pikir qaldıru