BİR KÜNİ…
kerey.kz
Qwrmetti kerey.kz ! Sizderge äñgime joldap otırmın,talap deñgeyinen şıqsa, jariyalasañızdar eken degen tilekpen:
Qwmarbek QALIEV
ŞığısQazaqstan oblısı
Kürşim audanı
BİR KÜNİ…
…-Tabıs qalay? …-Mäz emes, onı da ay sayın bermeydi. Basqa baratın jer joq, sonan jüresiñ osılay, Doha, jartı kirpiş äperip jiberşi, bolsa
…-Ey, jartını köbeytip jibergenderiñ ne, qazir tağı po-kolhoznomu bop şığadı anau siyaqtı …- Fundamentten ketip twrğanın körmeysiñ be, äytpese men bilmey twr deymisiñ? …-Bwl senderge Alaşıbaydıñ staykası emes halturit' etetin, bwl atanıñ mäñgilik mekeni, dwrıstap isteñder asıqpay
…-Jaraydı, sen aytpasañ bilmeydi ekenbiz, qazir qalğan qatarlarmen tüzeledi ğoy. Osı tempti wstasaq, tüske deyin bitip te qalamız. –Qwday bwyırsa de.
– A-a-a, solay eken ğoy, jartı kürek sarıbalşıq qosıñdarşı, rastvor kiriksin.
…-Tasın qayda jasatasıñ? – Osında, hudojnik Baqberdi jasap jür eken. – e-e, ol professional ğoy, bayağıda Almatıdan bitirgen deydi, işiñkirep ketti ğoy, äytpese, mıqtı ğoy ol …-Äy, solar nege işpese jüre almaydı eken, ä, ana jılı muzeydi sändedi ğoy üşeu, üşeui de «Qasteevti» bitirgen deydi, sonda bir ayda bir kün sau jürgen joq, qayta işpese bastarı auırıp jwmıs istemeydi, söytip direktor apaydıñ qanın işti bitkenşe. –Tvorçestvo adamdarı solay boladı deydi ğoy …-I-i-i, qaydağı tvorçestvo, alkaş deseñş bayağı. –Sol Baha mine, tağı sozıp jür, äytpese bügin basın üylegende tasın da qoyıp jiberemiz be dep edim, oğan bolmadı. –E, tası dayın bolsa ornatu qanşa deysiñ, qayta sol Bahanıñ auılda jasap jürgenine qwday de, äytpese, bwrın qaladan tasıdı emesp pe kisiler. – Endi qaytedi mwqtaj bolğan soñ. Bäri qoyıp jatsa, elden qalay ğana qalasıñ?! Taqtanıñ razmeri bağana öziñ aytqan ğoy – Iä, tastıñ bäri bir standart eken – Olay bolsa üş qatardan keyin köldeneñ beldeudi jabasıñdar, Beka, estidiñ be? – Estidik, estidik. Ey, osı seniñ aqılıñsız qalay kün köredi ekemiz, ä? …-Sonı wqsañdar, alladan kündiz-tüni ağalarıñnıñ amandığın tileñder, men barda eşkimnen kemdik körmeysiñder, Noha, sen, anda bwrğı bar, sonı al da bir kirpişti tes ortasınan, ay ornatuğa. –Osı seniki nege ılği da Noha, Doha, Baha, Beka bolıp twradı-ey, attarın dwrıs aytsañ avtoritetiñ tüse me? – Ey, seni – Nwrmwhambet, Dohanı – Dönenbay, Bahanı – Baqberdi dep neşe ret qasasam tilim jauır bolmay ma, bir aytqannan til ala qoyatın sender me?..
-Osı silikat mıqtı ma, qızıl kirpiş mıqtı ma? – Onı ne qılasıñ-ey, qaladan kottedj salğalı jürmisiñ?!. – Joq, mına zirattardı qaraşı, bwrınğıları – ılği qızıl kirpiş te keyingileri – silikattan, nege degenim ğoy. Ärkim qolına tüskeninen saladı da, oğan nege basıñdı auırttıñ, odan da rastvorıñ jetetin bolsa, andağı jerde YAhon qalsın da, sen şüberek alıp qabırğanı ısqılay ber, kepken soñ, lay alınbaydı. Alla-au, bärin biledi-ey, osınşa bilimmen bizben birge qalay jürsiñ, ä? – On jıl mektepte bwnıñ bilgeni – «Üşbwrış – qatañ figura» degen bir ereje edi, ömir aqıldı qıladı-au, sirä… –Öy, öşip qaldıñ ğoy. Ä, bäse, ündemeytin bizge ğana mıqtı ekensiñ ğoy, mınalar biri quıp, biri atıp edi qayda tığılarıñdı bilmediñ be, onda anau özennen şayınatın eki şelek taza su alıp kel, sen jetkenşe bwlar da basılar…
-Mına bizdiñ jaqta ğoy, marqwmınıñ basın qarapayım ğıp üyleydi, köbinde osınday tört qwlaqtı qorşau, qarañdarşı bäri solay … – Bäri solay emes, äne, ağaşı da, temiri de, tipti şımı da bar, ärkimniñ jağdayı biledi de. – Joq, jağday ğana emes, bwl bayqasañ, uaqıt diktovat' etetin moda deuge bola ma eken, älde bäseke me, äyteu, osı eskertkişter qaysısı qay kezdiki ekeni birden közge wrıp tqradı, osıdan otız jılğımen qazirgini salıstırşı, ayırma jer men köktey, bügingi äldeqayda qımbat ta sändi. – Papam aytqan, razvaldıñ kezinde osında nemister kepti, kinoğa tüsirip jür deydi, solar zirattı körgende «Sizderde tirilerden öliler jaqsı twradı eken» – depti. – Meniñ de jaña aytpağım sol siyaqtı bolatın, bizde köbine qarapayım dedim ğoy, basqa jaqta keybir zirattar tura mavzoley siyaqtı eken, sonı ğoy Tileştiñ aytıp jürgeni – «… Sonday kümbezdiñ birinde ülken ğıp “Tileş”-dep jazğan jazudı körgende işine kirip öle qalğım keldi» – dep. – Mwsılmanda sol qate deydi ğoy. – Ne qate? Tileştiñ ölgisi kelgeni ma? – Joq, zirattı qımbat tas, temir, betonnan salğan, adamdı Alla topıraqtan jarattı, topıraq bop tınuı kerek eken. – Dwrıs aytasıñ, sol siyaqtı men de estigem, osıdan jiırma jılday bwrın osında bir ülken molda ata twrıptı. Sol kisi ılği jañağı sen aytqan siyaqtı uağız aytadı eken. Köpşilik «ras-au, moldekeñniñ aytqanı – qwran sözi» – dep bas şwlğidı da, artınan moldanıñ aytqanın istemeydi, eldiñ istegenin isteydi. Sol ata öziniñ basın şımnan üyleudi tapsırıptı balalarına, olar solay istepti de, osı qorımnıñ bir jerinde boluı kerek. – Al, odan keyingi jas imam äkesine kümbez ornattı äne. – Soğan qarap bwl şaranı da bılay dep eşkim kesip ayta almaytın şığar. Bwrın qayta är jerdiñ öz zañı bar siyaqtı edi, qazir bir jerdiñ özinde ärkim oyına kelgenin isteytin bolıp jür ğoy. Tipti süyekti kün şıqqanşa kömip ülgerip, orının tegistep tastaytındar şığıptı. – Istapıralla, mınau swmdıq eken, sen osı bizge lapşu ne veşaeş' sluçaem, a? – Joq, ol ras aytıp otır. Men de estigem biikte otırğan bir ağamız tura söytti dep. – Sonda ne bop baramız-ey, kimge senemiz, qalay jüremiz, qayda jetemiz? – Sen qinalmay mına kökeñdi tıñda: köpten bölinbe, eldiñ aldına şıqpa, artına qalma. Men osı aytqanımdı qwlağıña qwyıp al da tolpada mennen köz jazıp qalmasañ, sen qinalatın mäsele şeşildi de osılay. – Da-a-a, qalay deseñ de bizde ötken adamdı attandıru qiınnıñ qiını – Qazaq bayağıda ayttı emes pe-«Ölim, qayda barasıñ? Bardıñ malın şaşuğa, joqtıñ k…n aşuğa» – dep. – Sender Älimbektiñ ne aytqanın estip pe ediñder? – E, ol ne aytuşı edi. – Joq, estigemiz joq. – Dohanıñ mañdaydı şığarğanı ğana qaldı ğoy, basqalarıñ bolsa da bittiñder, uaqıt ötsin, tıñdañdar. – Al, qwlağımız sizde. – Älimbek aytıptı: «Äkem öldi, on balası bolsa – on jaqtı, ulap – şulap, tiın – tebenderin alıp kelgenimen, bäri bwl jaqqa böten bolıp ketken, äşeyin, qonaq siyaqtı, jön aytqannan basqa kömekteri joq, bar auırlıq özime tüsti. Jerledim, jetisin, qırqın, jıldığın berdim, basın üyledim, tasın qoydım, mwnıñ moral'dıq jağın aytpağanda, material'nıy uşerbtiñ özi qanşa. Osınıñ bärin eseptep kelgende äkemniñ ölmey – aq qoyğanı dwrıs ed» depti. – Vo, qalay aytqan!.. – Äy, anau aytadı, şayqı emes pe bir jürgen. – Oy, ol şın Myunhayzen ğoy, odan basqa kimniñ oyında keledi mwnday söz, ä?!. – Endeşe, odan äri tıñdañdar, anau äkimdikte isteytin Baymoldaev ağaydıñ janında saylau kezinde biraz jürdim bıltır, sonda onıñ Älimbekpen klastaspın degenin estigen soñ, bir reti kelgende osı äñgimeni aytıp berdim, aytıp berdim de özim şıdamay külip jäbergenim bar emes pe, qarasam, ağam qabağın tüyip qattı oylanıp otır eken, men ıñğaysızdanıp külkimdi tiya qoymaymın ba?!. Ana kisi älden uaqıttan barıp: «V-o-o-t, durak – dep basın şayqadı da – Sonda uşerb şığadı dep äkesi ölmeu kerek çto li…-demesi bar ma-Qoyşı-ey, osı jerdi qiıstırıp joqsıñ ba?..-Qwdayğa ras, tura osılay dedi – Bayağıda bir qız jigitpen jaña tanısıp otırıp «Üyde apayım bar, mennen ötken soraqı»-dep maqtanıptı ğoy, mınauıñ tura sonıñ keri eken de – Ey, jigitter men boldım, qarap jiberiñderşi mañdayı qalay şıqqanın. …Onda, Beka, ay osında ma, bagajnikte me, alıp kelşi, men soñğı kirpişti qoyam qazir, sodan keyin aydı ornatamız, sonımen atamızdıñ basın üyledik deymiz, bwyırsa…
- Osı aydıñ qalay twrğanı dwrıs? – Qalay twrğanı ne, bet jağı qwbılağa qaraydı, boldı emes pe? – Joq, onı aytıp twrğanım joq, äne, qaraşı ana zirattarğa, keybireuiniñ ayı aldınan qarağanda «S» ärpi siyaqtı, keybireui oğan – kerisinşe, qaysısı dwrıs? – Şınında, solay eken-au, sonı bir qaramappız ğoy. – Keşe meşitke barğanda moldadan swrap alu kerek edi, oyda bolmağanın qaraşı… – Sen de «Aqsaq qoy tüsten keyin mañırap», äbden bitkende «…bireui S siyaqtı, bireui S emes siyaqtı…» – dep… – Endi men körgenimdi aytıp twrmın ğoy, dwrıs bolsın degenim de. – Ey, daulaspañdarşı, äne, Bayata su alıp kelip qaptı, sonıñ bilmeytini joq, kelsin, swraymız. – Ey, ol qaşan bilmeymin deuşi edi, qazir tağı bir ötirikti qiıstıradı.
- Tüüüh, eki qolım üzilip kete jazdadı ğoy, bılay jap-jaqın köringenmen, örge qaray tausılıp bitpeydi eken. Ey, Bekadan basqalarıñ bitip qoyıp, bostan bos otırsıñdar ğoy. Meni azaptamay, sol özenge özderiñ barıp şayına salsañdar, handıqtarıñnan tayar ma ediñder. – Onda qızıq bolmay ketedi, Beka da bitip qoyğan. Bir ülken swraqtıñ şeşimin taba almay, bir aytsa osı aytar – dep, aqılgöyimizdi tosıp jür bağanadan. – E, ayta ber onda, nemenege auzıña marjan salıp twrsıñ? – Aydı qalay qoyamız? – Qalay qoyğanı nesi, bağana ayttım emes pe… – Joq, bılay ma, älde, bılay ma? – Imm, toqta,.. oylanayıq kişkene. – Äne, ayttım ğoy jaña, bwl ömiri bilmeymin demeydi ğoy. – T-ä-ä-k, atamız seksennen astı, toqsanğa tayadı, nemere-şöberelerin kördi, armanı joq, endeşe, «S» ğıp qoy. – Nege «S»? – Ay tuadı, odan soñ toladı, odan keyin kemip, öşedi. Adamnıñ ömiri de solay. Kemigen ay «S» siyaqtı. – Mwnı sen oqıp bildiñ be, moldadan estidiñ be? – Joq, özim oyladım. – Ayttım ğoy bärin bilip twradı östip qaysısı şın, qaysısı ötirik ekenin wqtırmaydı. – Jaraydı, Beka, Bayekeñniñ aytqanımen qoy, qate bolsa, özi kelip tüzetsin. Al, ulap-şulap jürip ağamızdıñ mäñgilik twrağın da üyledik. Qwral-saymandardı mäşinge saldıñdar ğoy, qalğan materialdardı bir jerge jinañdar, jetpegen kisiler paydalanar. Endi şayınıp alıñdar, sodan keyin atamızğa bir dwğa bağıştaymız da qaytamız, bwyırsa… – Bayatañ osı, qar jerde vlastı birden qolına aladı, qalay bağınğanıñdı bilmey qalasıñ. – Oğan da qabilet kerek qoy – Masterstvo i intellekt ne prop'eş' deydi ğoy, bwl mektepten osılay emes pe…
- Al, ağamızdıñ jatqan jeri jaylı bolsın. Qozğalayıq endi…
kerey.kz
Pikir qaldıru