|  |  | 

Ezutartar Ädebi älem

DEGEN EKEN

Qalybek Quanishbay

Bügin akter, wlttıq käsibi teatr öneriniñ negizin qalauşılardıñ biri, Qazaqstannıñ halıq artisi, KSRO jäne Qazaq KSR Memlekettik sıylığınıñ laureatı, Socialistik Eñbek Eri Seräli QOJAMQWLOVTIÑ düniege kelgenine tura 119 jıl.

Tuğan halqı “Serke” dep erkeletken wlı atamızdıñ “degen ekenderin” oqi otırıñızdar…

Qalıbek Quanışbaev dünie salğanda, onıñ süyegine tüsuşilerdiñ işinde Serke de bolıptı. Qalıbekti juındırıp, endi kiindire bastaydı. Sonda keşe ğana qwlın-tayday şwrqırasıp jürgen ayaulı dostıñ jansız denesin batıl wstap, kiindire qoyu kim-kimge bolsa da oñay soqpay, küyzelis üstinde twrğanda Serke:
«Bol tez, qayın jwrtıña kelgendey bop bılq-sılq etpey, kiin şapşañ!» – dep Qalıbektiñ kiimin kigize bastaydı.
Köñilderi bosap, bey-jay bolıp twrğandar älgi sözdi estigende şınımen-aq Qalıbek tiri jatqanday, erkelep jatqanday sezimge bölenedi. Bwl ärine, Seri ağañnıñ köpti körgendigine qosa, ruhınıñ beriktigi ğoy.

* * *
Az uaqıtta eki-üş küyeuge şığıp ülgergen aktrisa bir küni teatrğa kelip, tağı da twrmısqa şıqqanın aytsa kerek. Äriptesteri sıpayıgerşilik jasap «qwttı bolsın!» aytadı. Tek Serke Qojamqwlov qana tomsarğan küyi ünsiz qaladı.
– Siz meni nege qwttıqtamaysız? – deydi aktrisa.
– Seni qwttıqtay-qwttıqtay tilimiz jauır boldı ğoy. Til bayğwstı qaşanğı qinay bermekpiz? – deydi Serağañ.
– Siz bar ğoy, birtürli adamsız osı, – deydi aktrisa renjip.
– Onıñ ras, birtürli adammın. Birneşe türli bolu qolımnan kelmeydi. Sondıqtan da öziñ körgen jeñgeñmen äli kelem özgermey, – degen eken Serağañ sonda külimsirep.

* * *
Eluinşi jıldardıñ orta twsında Qazaqstan Jazuşılar odağında dramaturgiyanıñ keleli mäseleleri turalı jinalıs ötip jatadı. Bir mezgilde söz kezegi halqımızdıñ qadirmendi önerpazı, belgili akter – Serke Qojamqwlovqa beriledi. Wlı akter bappen basıp, minbege köteriledi. Jwrtşılıqqa qarap bolar-bolmas jımiıp qoyadı. Sonan soñ är sözin ädettegidey şegeley söylep ketedi. Söz arasında:
– Bayağıda Nikolay Gogol' «Öli jandar» attı romanınıñ ekinşi tomın öz qolımen örtep jiberipti. Söytip, önerdiñ parqına ölermendiktiñ parqın qwrban etken ğoy…Al bizdiñ N. sekildi dramaturgimizdiñ jazğan p'esalarınıñ üstine benzin qwyıp örteseñ de janbaydı. Sebep nege deseñizder, sebebi Gogol'diñ şığarmaları twp-twtas may. Al bizdiñ sabazdiki – kileñ su. Su otqa januşı ma edi! – degen eken.

* * *

Birde äygili akter Serke Qojamqwlovtı belgili satirik Seyit Kenjahmetov qoltıqtap kele jatsa Serke aqsaqal sürinip ketipti. Sol jerde Seyit qaljıñdap:
– Öziñiz qartayayın degensiz be? Ayağıñızdı nıq baspaysız ba? – deydi ğoy.
Sonda, Ser-ağañ:
– Qaydağı qartayğan, «Qazaqfil'm» kino tüsiremiz, şaldıñ rölin somdaysıñ degen. Soğan dayındalıp jürgenim emes pe, – degen eken.

Jinağan Aqseleu Seydimbek

Zañğar Kärimjannıñ facebook paraqşasınan alındı

Related Articles

  • Twrsın Jwmanbay «Üysinbay kitabı»

    Twrsın Jwmanbay «Üysinbay kitabı»

    Bwl Dağandel, Baqanas ölkesinen şıqqan bi Üysinbay Janwzaqwlı haqında qwrastırılıp jazılğan kitap. Tıñ tolıqtırılğan eñbekte bolıs Äldeke Küsenwlı, Dağandeli bolısınıñ basşıları men bilerimen qatar Äbdirahman Älimhanwlı Jünisov sındı aytulı twlğalar jaylı äñgime qozğalğan. Olardıñ el aldındağı eñbekteri, bilik, kesim – şeşimderi, halıq auzında qalğan qanattı sözderi men ömir joldarı, ata – tek şejiresi qamtılğan. Sonımen qatar mwrağat derekterindegi mälimetter keltirilgen. Kitapqa esimi engen erlerdiñ zamanı, üzeñgiles serikteri turalı jazılğan key maqalalar, jır –dastandar, üzindiler engen. Kitap qalıñ oqırman qauımğa arnalğan. Twrsın Jwmanbay «Üysinbay kitabı», - Jebe baspası, Şımkent qalası.134 bet tolıq nwsqasın tömendegi silteme arqılı oqi alasız. Üysinbay kitap kerey.kz

  • «Alğaşqı kitap» derekti beynefil'mi

    «Alğaşqı kitap» derekti beynefil'mi

    Qazaqstan Respublikası Mädeniet jäne aqparat ministrliginiñ Mädeniet komitetine qarastı Wlttıq kinonı qoldau memlekettik ortalığınıñ tapsırısımen «JBF company» kompaniyası Semey qalasında, Şıñğıstau öñirinde, Almatı oblısınıñ Jambıl audanında  «Alğaşqı kitap» attı derekti beynefil'm tüsirude. Derekti fil'm Abaydıñ 1909 jılı Sankt Peterburgtegi Il'ya Boraganskiy baspasında basılğan alğaşqı şığarmalar jinağınıñ jarıq köruine arnaladı. Wlı Abay mwrasınıñ qağaz betine tañbalanu tarihın bayandaydı. Qazirgi adamdar bwrınğı uaqıttıñ, Abay zamanınıñ naqtı, derekti beynesin, sol kezdegi adamdardıñ älpetin, kiim ülgisin köz aldarına elestetui qiın. Köpşiliktiñ ol uaqıt turalı tüsinigi teatr men kinofil'mderdegi butaforlıq kiimder men zattar arqılı qalıptasqan. Alayda Abay uaqıtındağı qazaq tirşiligi, qazaqtardıñ bet-älpeti, kiim kiisi, üy – jayı, bwyımdarı tañbalanğan mıñdağan fotosuretter saqtalğan. Bwlar Resey, Türkiya, Wlıbritaniya

  • ŞOQAN UÄLIHANWLI DEGEN EKEN..

    ŞOQAN UÄLIHANWLI DEGEN EKEN..

    El auzında qazaq oqımıstıları ayttı degen sözder az emes. Belgili ğalım, etnograf A. Seydimbek qwrastırğan tarihi twlğa, asqan oqımıstı Şoqan babamızdıñ tapqır sözderin nazarlarıñızğa wsınamız. * * * Ombığa oquğa jürer aldında bala Şoqan äkesiniñ el işi mäselesin şeşudegi keybir öktem, ojar qılıqtarına köñili tolmay, «oquğa barmaymın» dep qiğılıq salsa kerek. Tipten könbey bara jatqan balasın qatal Şıñğıs järdemşi jigitterine baylatıp almaqqa ıñğaylanıp: «Şıqpasa köterip äkeliñder, arbağa tañıp alamız!» − deydi. Sonda därmeni tausılğan Şoqan äkesine: «Baylatpa! Abılay twqımınan baylanğandar men aydalğandar jeterlik bolğan!» − dep til qatadı. Bala da bolsa aqiqat sözdi aytıp twrğan balasınan tosılğan äke dereu Şoqandı bosattırıp jiberedi. * * * Peterburgte Sırtqı İster ministrliginiñ bir

  • “Alaş“ sıylığı – öte qauipti sıylıq.

    “Alaş“ sıylığı – öte qauipti sıylıq.

    “Alaş“ sıylığı – öte qauipti sıylıq. Alaş” sıylığın alğan soñ Alaş üşin otqa da, suğa da tüsuge tura keledi. “Alaş” sıylığın talantı men küreskerligi qatar twrğan aqın, jazuşı aladı. “Alaş” sıylığınıñ laureatı Alaş kösemderi – Älihan, Ahmetter sıqıldı Alaştı alañdatqan kez kelgen mäselege oy-pikirin aşıq aytadı jäne aq aytadı. Jusan tübine bwqpaydı. Kerek bolsa abaqtığa da qamaladı. “Alaş“ sıylığınıñ laureatı “men lirik edim”, “mahabbattı ğana jırlaytın edim”, “twmsa tabiğattı ğana süyetin edim”, “tenderim bar edi, qızmette edim, qoğamda, sayasatta şaruam joq” dep, billiard oynap, mereytoydan mereytoyğa şapqılap jüre almaydı. Öytetin bolsa, öte zor qatelikpen berilgen “Alaş” sıylığın Twmanbay atındağı, Mırzatay atındağı sıylıqtarğa, tağı da basqa özine say ağa buın atındağı

  • Kitapqwmar jasqa tegin oqu baqıtı bwyırdı

    Kitapqwmar jasqa tegin oqu baqıtı bwyırdı

    Adamzat kitapqa ğwmır boyı qarızdar. Kitapsız keleşektiñ altın kiltin eşkim qolına mıqtap wstay almağan. Mardan Rahmatulla – kitapqwmar on jeti jasar jigittiñ boyında öz qatarlastarınıñ boyınan tabıla bermeytin wlı qasiet bar. Ol – kitapqa degen mahabbat. Bwl mahabbattıñ sät sanap artuınıñ da sırı bar. Mardan – Asılı Osman, Darhan Qıdıräli sındı bügingi qazaq ruhaniyatınıñ tiregi sanalatın azamattar tuğan topıraqt tuıp-ösken. Topıraqtıñ kiesin däl osı kezde eriksiz moyınday tüsesiñ. Qoğamdağı «jastar kitap oqımaydı» degen qasañ pikirdi joqqa şığaruğa tırısqan jastardıñ da sanı basım. Kün sanap olardıñ sanı artıp, kitaptıñ qwdiretin jer-jerde däleldep bağuda. Kitapqa janı qwmar jan bir künin kitapsız elestete almaydı. Ğwmırı kitappen etene baylanğan, oqu ğwmırınıñ mänine aynalğan jastardı

Pikir qaldıru

Elektorndı poştañız sırtqa jariyalanbaydı. Belgi qoyılğan öristi toltıru mindetti *

Atı-jöni *

Email *

Saytı

Kerey.kz/Kerey.kz

Biz turalı:

Tel: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz tiñ bwrınğı nwsqasın http://old.kerey.kz ten oqi alasızdar!

KEREY.KZ

Sayt materialdarın paydalanğanda derekközge silteme körsetu mindetti. Avtorlar pikiri men redakciya közqarası säykes kele bermeui mümkin. Jarnama men habarlandırulardıñ mazmwnına jarnama beruşi jauaptı.

Sayt sanağı: