«Jäñgir hannıñ eki äyeli bolğan. Birinşisi qarapayım qazaqtıñ qızı, odan tuğan Seyitkerey mwrasız qaldı. Ekinşisi Orınbor müftiiniñ qızı. Bilimdi edi. Tuğan tilinen bölek orısşa, nemisşe bilgen. Qoğamnıñ arasında jürgen. Odan altı bala düniege keldi: tört wl, eki qız. Ülkeni Saqıpkerey äkesi qaytıs bolğannan keyin «Knyaz Şıñğıs» atana bastadı. Öytkeni ataqtı Şıñğıs hannıñ wrpağı edi. Paj korpusın (Peterburgtegi Imperatorlıq korpur) bitirgen ol 1847 jılı taqqa otırdı. Köp wzamay qaytıs boldı. Aldında leyb gvardiyalıq kazak-orıs polkiniñ korneti retinde Orınbor äskeri gubernatorınıñ qaramağına jürgen. Paj korpusında onıñ üş inisi tärbie aluda. Ülkeni Ibrayım 18-de, ortanşısı Ahmetkerey 14-te, kişisi Ğwbaylolla 13 jasta. Qızdarınıñ ülkeni Zwlqarnay Orınbor guberniyasında twrğan polkovnik Tevkelevke twrmısqa şıqqan. Kişisi Hadişa Orınborda tärbielenude (1851 jıldıñ qazan ayındağı mälimet boyınşa). Eki qızdıñ da nemis wltınan qarauşıları bolğan.
Olardıñ äkesi bilimdi bolğan edi. Twrmısı da qalalıqqa tän. Üyiniñ işinde Peterbordan arnayı aldırğan orındıqtar men divandar, otbasılıq suretteri men kartinalar, jer şarınıñ globusı men aspandağı planetalardıñ qozğalısın körsetetin karta siyaqtı köptegen zattar bar. Qazaqtardı qabıldauğa arnalğan arnayı bölme de qızıqtı. Olarmen birge jep-işu üşin jerge kilem töselgen. Är ortağa say bola bilgen: qarapayım halıqqa teñ söylesip, ğalımdarmen ğalımşa swhbattasqan. Onıñ pikirleri men äñgimelerin barlığı rahattana tıñdağan. Jäñgir zertteumen de aynalısqan. Onıñ bilimi men kömegin üşin Qazan universiteti öziniñ «qwrmetti müşesi» degen ataq bergen. Bwl ataqqa erekşe maqtanıp, berilgen patenti qonaq bölmedegi altın jiektemege (ramka) salıp ilip qoyğan.
Ol qaru-jaraqtı jinaudı wnatqan. Arnayı bölmesinde altın men kümis tastarmen qaptalğan tapanşa, qılış, mıltıq, narkesken, aldaspan, aybaltanıñ tür-türi jinalğan. İşinde Anna, Elizaveta, Ekaterina patşayımdardıñ, Pavel men Aleksandr imperatorlardıñ sıylıqtarı da bar.
Marqwm han mağan özi köptegen sirek zattardıñ iesi ekenin maqtanıp aytqan. Degenmen qaru-jaraqtan özgeni körmedim. Ol orıs şığarmaların oqıp, arnayı «Soltüstik arası» jäne «Oquğa arnalğan kitaphana» baspalarına ayırıqşa qwrmetpen qarağan. Bwlar jayında qwrmetpen aytıp, baspagerlerdi sıylaytının aytıp ötken.
Bizdiñ äskerdiñ Hiuağa jorığındağı Jäñgirdiñ jasağan kömegi üşin, oğan general-mayor şenin tağıp, medal'men marapattaldı. Bwl uaqıtta özine jarasatın äskeri mundirde jüretin. Tür sipatı ädemi, wzın qara saqalı bolğan. Sipatına tipti qızdar da qızığatın. Minezi jwmsaq, jüregi aşıq edi. Qazaqtardıñ äli künge deyin joqtaydı. Ol 1845 jılı, qatelespesem 45 jasında qaytıs boldı. Ziratına barğanmın. Qazaqtar jinalıp özi men otbası jerlergen orının qorşap, janına tal egip qoyğan…»
A. Tereşenko
«Däşti Qıpşaq jäne İşi qırğız-qaysaq ordası» 1853 jıl
audarğan Rüstem Nürken
Namys.kz
Pikir qaldıru