|  |  | 

كوز قاراس ساياسات

نازارباەۆ كىمگە ورنىن بەرەدى؟ ولجاس سۇلەيمەنوۆ «مۇراگەردىڭ» اتىن ايتىپ قويدى

ولجاس سۇلەيمەنوۆ express-k.kz باسىلىمىنا سۇحبات بەرىپتى. ءبىراز دۇنيەنىڭ باسىن شالعان ەكەن. ءبىز ەڭ وزەكتى دەگەن ويلارىن ويىپ الدىق-دەپ جازدى 365info.kz. 

 

تاۋەلسىزدىك تۋرالى

شيرەك عاسىر بويى ءبىز ءبىر كەزدەرى تەك ەستىگەنىمىز بەن وقىعانىمىز بولماسا، وزىمىزگە تۇسىنىكسىز – «تاۋەلسىزدىك»، «كاپيتاليزم»، «دەموكراتيا» اتتى ۇعىمداردى يگەرۋمەن، ولاردى تانۋمەن كەلدىك. انىعىندا، ءبىز وسى ۇعىمدار ءۇشىن  كۇرەسكەن جوقپىز. ولار ءبىزدىڭ «توبەمىزدەن ءتۇستى»، اياقاستىنان، ءتىپتى كەزدەيسوق كەلدى. وسى 25 جىلدا ءبىز بۇل ۇعىمداردىڭ ءبىر-بىرىمەن قانشالىقتى بايلانىستى ەكەنىن، بۇلاردىڭ قانداي قاراما-قايشىلىعى بارىن بىلدىك.

ۇندەۋ تۋرالى

پرەزيدەنت بۇل شەشىمگە كەلمەس بۇرىن ونى ون رەت وي ەلەگىنەن وتكىزدى. ءبىزدىڭ وسى كۇنگە دەيىن جۇرگەن جولىمىز وسى رەفورمامەن اياقتالۋى كەرەك ەدى. ارينە، بۇل وڭاي شەشىم ەمەس.

ءححى عاسىردىڭ شىندىعى سول – بۇل عاسىردا توتاليتارلىق مەملەكتەتتەرگە ورىن جوق. ولار ۇزاق ءومىر سۇرمەيدى. بۇل جۇيە جۇرتتى جارىلقامايدى…

ەندىگى ماسەلە نازارباەۆ ايتقان دۇنيەنىڭ ءىس جۇزىندە ىسكە اسۋىندا جاتىر. مىنە، سول كەزدە «مۇراگەر» تۋرالى اڭگىمەلەر دە ساپ تىيىلادى.

ەگەر بۇل رەفورما ءىس جۇزىندە ناتيجەسىن بەرسە، حالىق نازارباەۆتىڭ ورنىنا باسقا-باسقا ەمەس پارلامەنتتىڭ كەلەتىنىن تۇسىنەدى. ۇكىمەت پەن پارلامەنت مەملەكەت باسشىسىنىڭ «مۇراگەرى» بولماق. جاڭا پرەزيدەنت تە وسى ەكى ورگاننىڭ ايتقانىنا باعىناتىن، پىكىرىنە قۇلاق تۇرەتىن بولادى.

ارينە، بۇعان دەيىن ءالى ءبىراز بار. بىراق، بۇل كۇن ءبارىبىر كەلەدى. پرەزيدەنت ۇسىنعان رەفورمانىڭ ماقساتى وسى.

ترامپ تۋرالى

ترامپ رەسەيگە «يادرولىق قارۋدىڭ ارسەنالىن ازايتايىق، ءبىر-ءبىرىمىزدىڭ پىكىرىمىزدى تىڭدايىق» دەپ وتىر. اقش-تىڭ ناتو-داعى اسكەري ءارى قارجىلىق قاتىسۋىن ازايتۋ قاجەتتىگىن دە، ەگەر سانكتسيالار امەريكا ەكونوميكاسىنا كەسىرىن تيگىزسە، ودان باس تارتۋ كەرەكتىگىن دە ايتقان وسى ترامپ. كۇنى كەشە «ءوندىرىس امەريكانىڭ ءوز جەرىندە شوعىرلانۋى ءتيىس، وڭستۇستىك شىعىس-ازياداعى ءوندىرىس ورىندارىن ەلگە ورالتىپ، ءوز ازاماتتارىمىزدى جۇمىسپەن قامتۋعا ءتيىسپىز»، دەدى ول.

انىعىندا، ترامپ وسىنىڭ ارقاسىندا جەڭىسكە جەتتى. ونى امەريكا عانا ەمەس، رەسەي دە قولدادى. كرەمل تاعى دا دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ بولعانىن قالامايدى.

ەگەر ترامپ سايلاۋالدى باعدارلاماسىندا ايتقان سوزىندە تۇرسا، ەندەشە الداعى ءتورت جىلدا الەمدە تىنىشتىق ورنايدى دەگەن ءسوز.

قازاق ادەبيەتى تۋرالى (ولجاس اعانىڭ وسى پىكىرىنە قايران قالدىق)

كىتاپ وقۋ مادەنيەتى اقىرىنا جەتتى مە؟ كىتاپتىڭ تاعدىرى نە بولماق؟ ماعان وسى ساۋالدى كوپ قويادى. مەن دە جاۋاپ بەرۋدەن جالىقپايمىن. ۇلى ورىس ادەبيەتى وسى ءبىر قيىن كەزەڭنەن امان-ەسەن وتەدى. ول ءوز وقىرمانىن قايتارىپ الادى. 

ال جازبا ادەبيەت رەتىندە حح عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسىنان باستاپ قانا قالىپتاسقان جاس قازاق ادەبيەتىنە وقىرمانىنان ايىرىلۋ سوناۋ فولكلور داۋىرىنە قايتا ورالۋمەن بىردەي. جازباشا ادەبيەتسىز قازاق ءتىلىن شىن مانىندەگى مەملەكەتتىك تىلگە، ۇلتارالىق قاتىناس تىلىنە اينالدىرۋ مۇمكىن ەمەس.

365info.kz

Related Articles

  • گەرب اۋىستىرۋ ماسەلەسى نەمەسە «تەرىستەۋ سيندرومى» قالاي پايدا بولدى؟!

    ەلىمىزدىڭ گەربىن اۋىستىرۋ تۋرالى پرەزيدەنتتىڭ ۇسىنىسى (و باستا ۇسىنىس سۋرەتشى-ديزاينەر مامانداردان شىققان سياقتى) تۇتاس قوعامدا بولماعانمەن، الەۋمەتتىك جەلىلەردە اجەپتاۋىر قارسىلىق تۋدىردى. بىراق، بايىپتاپ قاراساق، بۇل قارسىلىقتىڭ قازىرگى گەربتىڭ قازاق ءۇشىن ەرەكشە قاستەرلى نەمەسە ەستەتيكالىق تۇرعىدان ءمىنسىز بولۋىنا ەش قاتىسى جوقتىعىن اڭعاراسىز. سوڭعى ۋاقىتتارى، اۋىر ىندەتپەن قاتار كەلگەن قاڭتار تراگەدياسىنان باستاپ، حالىق ايتارلىقتاي كۇيزەلىسكە ۇشىرادى. قازاقستاننىڭ ەركىنەن تىس، سوعىسقا، باسقا دا سەبەپتەرگە بايلانىستى بولىپ جاتقان ەكونوميكالىق قيىندىق سالدارىنان حالىقتىڭ ءال-اۋقاتى تومەندەدى. وسىنىڭ ءبارى قازىر قوعامدا بايقالىپ قالعان «تەرىستەۋ سيندرومىنا» تۇرتكى بولدى. «تەرىستەۋ سيندرومى» – دۇرىستى دا بۇرىسقا شىعاراتىن، قانداي باستاماعا بولسىن قارسى رەاكتسيا شاقىراتىن قۇبىلىس. الەۋمەتتىك پسيحولوگيانى زەرتتەۋشىلەردىڭ پايىمداۋىنشا، وسى قۇبىلىستى بارىنشا كۇشەيتىپ تۇرعان فاكتور – الەۋمەتتىك جەلىلەر. ياعني، الداعى ۋاقىتتا

  • ۇزدىك ويدىڭ ۇزىندىلەرى

    ۇزدىك ويدىڭ ۇزىندىلەرى ارما الەۋمەت! مەن قازىر تازا اكادەميالىق عىلىمي ورتادا ءجۇرمىن. ءوزىمنىڭ نەشە جىل بويى جيناعان ءبىلىمىمدى، وقىعان وقۋىمدى، شەتەلدىك تاجىريبەمدى، ينتەللەكتۋالدى قارىم-قابىلەتىمدى شىنايى قولداناتىن قارا شاڭىراقتىڭ ىشىندە ءجۇرمىن. الماتىنىڭ بارىنەن بولەك مادەني ورتاسى ەرەكشە ۇنادى. الماتى قالا مەن دالا دەيتىن ەكى ۇعىمنىڭ تۇيىسكەن ادەمى ورتاسى ەكەن. ويلاپ كورسەم مەن باقىتتى پەرەزەنت، باعى جانعان ۇرپاق ەكەنمىن. اكەم تۇرمىس پەن جوقشىلىق، جالعىزدىقتىڭ تاۋقىمەتىن ابدەن تارتىپ ەش وقي المادىم، نەبارى ءۇش اي وقۋ وقىدىم-, دەپ مەنىڭ وقۋىمدى بالا كۇنىمنەن قاداعالادى، شاپانىمدى ساتسام دا وقىتام دەپ بارىن سالدى. ال مەكتەپتە باقىتتى شاكىرت بولدىم. ماعان ءدارىس بەرگەن ۇستازدارىم كىلەڭ دارىندى، قابىلەتتى كىسىلەر بولدى. ۋنيۆەرسيتەتتە جانە شەتەلدە مەن تىپتەن ەرەكشە دارىن يەلەرىنە شاكىرت بولدىم.

  • سامات ءابىش قالاي “سۇتتەن اق، سۋدان تازا” بولىپ شىقتى؟

    ازاتتىق راديوسى ساياساتتانۋشى دوسىم ساتپاەۆ ۇقك توراعاسىنىڭ بۇرىنعى ءبىرىنشى ورىنباسارى، ەكس-پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ نەمەرە ءىنىسى سامات ابىشكە شىققان ۇكىم “قازاقستانداعى رەجيم بولاشاقتى ويلامايتىنىن كورسەتتى” دەيدى قازاقستاندىق ساياساتتانۋشى دوسىم ساتپاەۆ. ساراپشىنىڭ پايىمداۋىنشا، بيلەۋشى “ەليتا” جەكە ىستەرىمەن جانە تاساداعىكەلىسىمدەرمەن اۋرە بولىپ جاتقاندا ەلدە تاعى ءبىر جاڭا الەۋمەتتىك جارىلىسقا اكەلۋى مۇمكىن فاكتورلار كۇشەيىپ كەلەدى. ساياساتتانۋشىرەسەي ءوزىنىڭ ەكونوميكالىق مۇددەلەرى مەن گەوساياسي جوسپارلارىن كەڭىنەن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قازاقستاننىڭ ىشكى ساياساتىنا تىكەلەي اسەر ەتۋگە تىرىسىپ جاتۋى مۇمكىن دەپ تە توپشىلايدى. پۋتين “قاۋىپسىزدىك كەپىلى” مە؟ ازاتتىق: سونىمەن ۇزاق دەمالىس الدىندا وسىنداي ۇلكەن جاڭالىق جاريالاندى. مەيرام الدىندا، 19 ناۋرىزدا قازاقستاندىقتار ءماجىلىس دەپۋتاتىنىڭ پوستىنان سامات ابىشكە شىققان ۇكىم جايلى ءبىلدى. مۇنىڭ ءبارىنىڭ بايلانىسى بار ما الدە كەزدەيسوقتىق پا؟ دوسىم ساتپاەۆ: اڭگىمەنى بۇل ءىستىڭ قۇپيا

  • حريستيان ميسسيونەرلەرىنىڭ قۇمداعى ىزدەرى

    ورىنى: قاشقار ق-سى; جىلى: 1933 ج; اتى-ءجونى: قابىل احوند; ءدىنى: حريستيان; تۇسىنىكتەمە: بۇل جىگىتتىڭ كەيىنگى ەسىمى قابىل احوند، حريستيان ءدىنىن قابىلداعان العاشقى ۇيعىر. كەيىن ءدىني سەنىمىنە بايلانىستى ولتىرىلگەن. سۋرەت ەۋروپاداعى ميسسيونەرلىك مۋزەي ارحيۆىندە ساقتاۋلى. اتالعان مۋزەيدە جۇزدەگەن حريستيان ۇيعىر وكىلدەرىنىڭ سۋرەتى ساقتالعان. 1930 جىلدارى حريستيان ۇيعىرلارىنا تۇرعىلىقتى مۇسىلماندار مەن اكىمشىلىك بيلىك تاراپىنان قىسىم كورسەتىلە باستاعان سوڭ ءبىر ءبولىمى ميسسيونەرلەرگە ىلەسىپ ەۋروپا ەلدەرىنە “ھيجراعا” كەتتى. القيسسا حريستيان الەمىنىڭ قاشقارياعا باسا ءمان بەرۋى اسىرەسە ياقۇپ بەك مەملەكەتى كەزەڭىندە جاڭا مۇمكىندىكتەردى قولعا كەلتىردى. 1860-70 جج. قاشقاريانىڭ تسين يمپەرياسىنا بايلانىستى كوڭىل كۇيىن جاقسى پايدالانعان حريستيان الەمى ءۇندىستان مەن تيبەت ارقىلى قاشقارياعا مادەني ىقپالىن جۇرگىزە باستادى. ولاردىڭ ماقساتى بۇل ايماقتى رەسەي يمپەرياسىنان بۇرىن ءوز ىقپالىنا

  • دەموگرافيالىق ساراپتاما

    1-ءشى سۋرەت قازاقتار; دەموگرافيالىق احۋال 1949-2020 جج. ارالىعىن سالىستىرمالى كورسەتكەن. 1949 جىلعا دەيىن، اتاپ ايتقاندا كوممۋنيستىك قىتاي ۇكىمەتى ورناعانعا دەيىن شىنجاڭ ولكەسىنىڭ سولتۇستىك بولىگىندە قازاقتار، وڭتۇستىك بولىگى قاشقاريادا ۇيعىرلار باسىم ساندى ۇستادى. 1951-54 جىلدارى ۇلتتىق مەجەلەۋ كەزىندە ورتالىق ۇكىمەت قۇرعان كوميسسيا ساراپتاماسى بويىنشا ۇلتتىق اۆتونوميالىق تەرريتوريانى انىقتاۋ مىنا ەكى باعىتتا جۇرگىزىلدى. ولار: ءبىرىنشى، ۇلتتىق اۆتونوميانى مەجەلەۋ بويىنشا ونىڭ اتاۋىن تۇراقتاندىرۋ. وسى بويىنشا ءۇش اتاۋ ۇسىنىلدى: *شىعىس تۇركىستان اۆتونوميالىق فەدەراتسيالىق رەسپۋبيليكاسى; *ۇيعىرستان اۆتونوميالىق رەسپۋبيليكاسى; *شىنجاڭ اۆتونوميالى رەسپۋبيليكاسى. ەكىنشى، اۆتونوميانىڭ اكىمشىلىك تۇرپاتىن انىقتاۋ; وسى بويىنشا: *فەدەرەتسيالىق تۇرپات; *اۆتونوميالىق وبلىس جانە وكۋرگ تۇرپات; *ايماق جانە اۋدان دارەجەلى اۆتونوميالىق وكۋرگ تۇرپاتى. مەجەلەۋ كوميسسياسى اتالعان ەكى باعىتتا ساراپتاما ناتيجەسىن قورىتىندىلادى. كوميسسيا قورىتىندىسى بويىنشا شىنجاڭ ولكەسىنىڭ

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: