Jügirtpeler
 |  | 

Jañalıqtar

Qıtayğa mwsılmanşılıqtı jayuda Türki mwsılmandarına qarağanda qıtay mwsılmandarınıñ tarixi ıqpalı men röli älde qayda basım sanaladı.

<span>kerey.kz</span>kerey.kz
 |  Jul 28, 2017

 

Eldeç Orda

Eldeç Orda sureti.Eldeç Orda sureti.Qıtayda mwsılmandar sanı birşama basım twratın öñirlerden eki avtonomiyalı region (Şıñjañ Wyğır avtonomiyalı regionı, Ni'ñ Şiya Hui avtonomiyalı regionı), onğa juıq provincsiya (äkimşilik ölke) bar. 2000-şı jıldardıñ basındağı resmi sanaqqa süyensek 70 mülienniñ (million) ar jaq ber jağında mwsılmandar bar. 
Qıtayğa siläm dini (islam) eki türli jolmen kirgen. Biri qwrlıq jolı arqılı batıstan, ekinşisi, teñiz jolı arqılı tüstik şığıstan engen. 
1949-1950 jj deyin qıtaylar mwsılman xalıqtarın HUI (回) dep atap kelgen. Mısalı: 藏回 (Zañ Hui/ Tibet mwsılmandar), 蒙回 (Mıñ Hui/ Mwñğol mwsılmandar), 缠回 (Şığıs Türkistandıq Wyğır mwsılmandar), 回民 (Mwsılman).
Kömenester bilikke kelgen soñ Mwsılman mağınasın beretin HUI (回) ieroglifın özgertip yağni mağınalıq aumağın taraytıp Hui (dwñğandar) degen wlttı belgileytin äripke aynaldırdı. Sonımen Jan Key Şek (蒋介石) ömir boyı “sizder jeke dara wlt emessizder, mwsılman dinin qabıldağan qıtaysızdar” dep kelgen qauımdı jeke wlt retinde “bölip” alıp şıqtı. Dwñğandar (Hui/回族) degen xalıq solaydan solay qıtaydağı zañdı jeke dara wlt statusına ie boldı.
Hui (回) degen ieroglif qanşa jerden dwñğandar degen wlt atauına telinse de äuelgi MWSILMAN deytin mağınasın tübegeyli joğaltqan emes. Qıtayda “mwsılmanşa” nemese “alal” mağınasına büginge deyin qoldanıladı. Mısalı:
回民餐厅- Alal resturan (mwsılmanşa resturan) tb
Qıtay mwsılmandarı dese bizge Şığıs Türkistandağı säldedi Wyğırlar men taqiyalı qazaqtar eske tüsui äbden mümkin. Olar qıtay mwsılmandarınıñ işindegi teristik batıstağı mwsılman jwrtınıñ bir böligi ğana. Eldeç Orda sureti.
Cin imperiyası kezinde Iun NAN, Cin HAY, Gansu siyaqtı mwsılmandar şoğırlı qonıs tepken provincsiyalarda “genocit” sayasatı jürilgendikten ondağı mwsılmandar neşe milliondap qırılıp ketken. Osı qırğınşılıqtan bas sauğalağan Dwñğandar şığıs türkistan men ortalıq aziyağa deyin top-tobımen bosıp ketken. Bügingi künderi şığıs türkistandağı dwñğandardıñ wzın sanı ösip bir millionnan asıp otır. Şığıs türkistandıq xalıqtardıñ Cin ükimetimen, qıtay biligimen küresine qarağanda şığıs türkistannıñ sırtındağı Qıtay mwsılmandarınıñ küresi, ezgisi älde qayda tereñnen bastaladı. Bwl turalı tarixi derekter qıtayda erekşe zertteldi. Dwñğandardıñ ziyalıları birşama aşıq jaza aldı.
Qazir, qıtaydıñ qay eldi-mekenine barsañız da meşit pen alal asqana taba alasız. Qıtayğa mwsılmanşılıqtı jayuda Türki mwsılmandarına (wyğ, qaz, qır, ta, öz) qarağanda qıtay mwsılmandarınıñ (dwñğan, tb) tarixi ıqpalı men röli älde qayda tereñ äri basım sanaladı.

Eldeç Orda

 

Tags

Related Articles

  • Almatıda ayausız soqqığa jığılğan jigittiñ videosı: küdikti wstaldı

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    video kadrı Qaznette ayausız soqqığa jığılğan jigittiñ videosı taradı, – dep habarlaydı Tengrinews.kz . Videoda belgisiz adam jigitke birneşe soqqı jasaydı. Dialogtan jäbirlenuşiniñ qanday da bir qarjılıq qarızı bar ekeni belgili boladı. Kadr sırtındağı dauıs onıñ basınan wrmaudı swraydı. Skrinşot Almatı policiyası küdiktilerdi wstadı. “Zorlıq-zombılıqpen özinşe bilik etu deregi boyınşa qılmıstıq is qozğaldı. Küdikti wstalıp, uaqıtşa wstau izolyatorına qamaldı. Sonımen qatar, qılmısqa qatısqanı üşin videoğa tüsirgen ekinşi adam da wstalıp, uaqıtşa wstau izolyatorına qamaldı. Tergeu jalğasıp jatır”, – dedi Almatı PD baspasöz qızmeti.

  • Samat Äbiş qalay “sütten aq, sudan taza” bolıp şıqtı?

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Azattıq radiosı Sayasattanuşı Dosım Sätpaev WQK törağasınıñ bwrınğı birinşi orınbasarı, eks-prezident Nwrswltan Nazarbaevtıñ nemere inisi Samat Äbişke şıqqan ükim “Qazaqstandağı rejim bolaşaqtı oylamaytının körsetti” deydi qazaqstandıq sayasattanuşı Dosım Sätpaev. Sarapşınıñ payımdauınşa, bileuşi “elita” jeke isterimen jäne tasadağıkelisimdermen äure bolıp jatqanda elde tağı bir jaña äleumettik jarılısqa äkelui mümkin faktorlar küşeyip keledi. SayasattanuşıResey öziniñ ekonomikalıq müddeleri men geosayasi josparların keñinen jüzege asıru üşin Qazaqstannıñ işki sayasatına tikeley äser etuge tırısıp jatuı mümkin dep te topşılaydı. PUTIN “QAUİPSİZDİK KEPİLİ” ME? Azattıq: Sonımen wzaq demalıs aldında osınday ülken jañalıq jariyalandı. Meyram aldında, 19 naurızda qazaqstandıqtar mäjilis deputatınıñ postınan Samat Äbişke şıqqan ükim jaylı bildi. Mwnıñ bäriniñ baylanısı bar ma älde kezdeysoqtıq pa? Dosım Sätpaev: Äñgimeni bwl istiñ qwpiya

  • Almatıda 5 balldıq jer silkinisi boldı

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Almatı köşelerinde twrğan adamdar. 24 qañtar 2024 jıl. 23 qañtar sağat 00.09-da Almatıda qattı jer silkindi. Qazaqstan tötenşe jağdaylar ministrliginiñ seysmikalıq bayqau jäne zertteu wlttıq ğılımi ortalığınıñ mälimetinşe, jer silkinisiniñ epicentri Almatınıñ oñtüstik-şığısınan 264 şaqırımda, Qazaqstan men Qırğızstan şekarasında bolğan. Jer dümpuiniñ magnitudası 6,7. MSK-64 şkalası boyınşa Almatıda jer dümpui – 5 ball, Şımkentte 2 ball bolğan. Almatı qalası tötenşe jağdaylar departamentiniñ basşısı Nwrlan Atığaev adam şığını men qirağan ğimarattar jaylı aqparat tüspegenin mälimdedi. TJD halıqtı lift qoldanbauğa, tez arada üylerinen şığıp, qauipsiz aymaq tabuğa, gaz, su jäne jarıqtı söndiruge şaqırdı. Vedomstvo halıqtı sabır saqtauğa ündedi. Al sağat 00:44-te Almatıda jür dümpui qaytalanğanı, ekinşi jer silkinisi şamamen 2-3 ball bolğanı

  • “Jeñilis auır tidi”. Qazaqstan Euro-2024 dodasına tikeley joldama ala almadı. Biraq äli bir mümkindigi bar

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Sloveniya-Qazaqstan matçı. Lyublyana, 20 qaraşa, 2023 jıl Futboldan Qazaqstan qwraması Lyublyanada Sloveniya qwramasınan 1:2 esebimen jeñilip, 2024 jılı Germaniyada ötetin Europa çempionatına tikeley joldama ala almadı. Biraq Qazaqstan kelesi jılı naurızda Euro-2024 dodasına licenziya aluğa tağı bir ret talpınıp körmek. Sloveniyadağı oyın qalay ötti? Qazaqstan qwramasınıñ bas bapkeri jeñilis jaylı ne dedi? Lyublyanadağı matçqa barğan Azattıq tilşisiniñ reportajı. MATÇ QALAY ÖTTİ? Oyın bastala sala Sloveniya qwraması şabuılğa köşip, matçtağı basımdıqtı öz qolına aluğa tırıstı. Matçtıñ 26-minutına deyin Sloveniya oyınşıları Qazaqstan qaqpasına tört ret qauipti soqqı jasap ülgerdi. Oyınnıñ 40-minutında qazaqstandıq qorğauşı YAn Vorogovskiy Petar Stoyanoviçti qaqpa mañında şalıp şığıp, pol'şalıq töreşi Şimon Marçinyak Qazaqstan qaqpasına penal'ti belgiledi. Bwl 11-metrlik penal'tiden

  • Mäjilis äskeri rezervti jasaqtau turalı zañ jobasın birinşi oqılımda maqwldadı

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Qazaqstan äskeri jattığu kezinde. 15 qaraşada Qazaqstan parlamentiniñ tömengi palatası äskeri rezervti jasaqtau turalı zañ jobasın birinşi oqılımda maqwldadı. Qwjattıñ resmi atauı – “Qazaqstan Respublikasınıñ keybir zañnamalıq aktilerine rezervtegi qızmet mäseleleri boyınşa özgerister men tolıqtırular engizu turalı” zañ jobası. Qwjat Qazaqstanda “äskeri qızmettiñ jaña türi – rezervtegi qızmetti engizudi qarastıradı” dep jazdı resmi BAQ. “Zañ jobasın iske asıru azamattarğa rezervte äskeri qızmet etuge mümkindik beredi. Ol üşin kelisimşart erikti türde üş jılğa jasaladı. Dayarlıq bir jılda eki aydan aspaydı. Jauıngerlik jiındar 30 künde iske asırıladı. Rezervtegilerge arnalğan sabaqtar ay sayın eki-üş kün boladı” dedi parlament otırısında qorğanıs ministri Ruslan Jaqsılıqov. Resmi aqparatqa qarağanda, äskeri rezerv 2025 jılğa qaray jasaqtaladı. Birinşi

Pikir qaldıru

Elektorndı poştañız sırtqa jariyalanbaydı. Belgi qoyılğan öristi toltıru mindetti *

Atı-jöni *

Email *

Saytı

Kerey.kz/Kerey.kz

Biz turalı:

Tel: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz tiñ bwrınğı nwsqasın http://old.kerey.kz ten oqi alasızdar!

KEREY.KZ

Sayt materialdarın paydalanğanda derekközge silteme körsetu mindetti. Avtorlar pikiri men redakciya közqarası säykes kele bermeui mümkin. Jarnama men habarlandırulardıñ mazmwnına jarnama beruşi jauaptı.

Sayt sanağı: