|  |  | 

Ezutartar Ädebi älem

«Djuan kolbasanı djonıp djep djatırsıñdar ma?»

Qaltay Mwhamedjanov ağamız jwmısqa kelgende:
– Qalay, djigitter, djağdaylarıñ djaqsı ma? – deytin sol kezde «j»-ğa «d»-nı qosıp aytatındardı keketip.
Bir küni «Aranıñ» jauaptı hatşısı, marqwm Saylaubek Jwmabekovtiñ bölmesinde jwmıstıñ soñında kişigirim «jetim qızdıñ» toyın jasap jatqanbız.
– Esikti japtıñız ba? – degen swrağıma «qorıqpa, qatırdım» degendey Säkeñ eki közin birdey jwmıp, basın şwlğıp, bas barmağın qayqayta şoşayttı.
Apıl-ğwpıl bop jatqanımızda kenet esik sart etip aşıldı da, ar jağınan Qal-ağañ körindi. Ne isterimizdi bilmey qattı sasqalaqtadıq. Auızdağını jwta almay, qaqalıp-şaşalıp twrğan pwşayman türimizdi körip, Qal-ağañ sır aldırmay ädettegidey qaljıñğa bastı.
– Qalay, djigitter, djuan kolbasanı djonıp djep djatırsıñdar ma? – dedi tük bolmağanday gazet-dastarhanımızdağı şala turalğan, şınında, juandau şwjıqqa közin toqtatıp. Sol kezde «j»-nıñ aldına «d»-nı qosıp aytatın şala qazaqtardı keketip.
– Keliñiz, Qal-ağa, keliñiz, däm alıñız, – dep, barımızdı wsına berippiz bärimiz ıñğaysızdıqtı juıp-şayudıñ retin tappay.
– Jaraydı, ala beriñder. Äy, Tolımbek, beri kelip ketşi, – dedi de, meni soñına ilestirdi.
Dälizge şıqqan soñ mağan:
– Biz senderdey kezimizde bwl bälege nan turap jegen adambız. Oğan eşteñe ayta almaymın. Eñ bolmasa esikteriñdi bekitip alsañdar qaytedi… Aynalanıñ barlığı adam añdığan antalağan arız ğoy, abay bolsañdarşı, – dep liftige qaray bettedi.
Şın mäninde qattı wyalıp qaldıq.

«Ara» jabılğanı – qazaq külkisiniñ qara jamılğanı»
Gazet-jurnaldar jappay jabılıp jatqan kez. Qağaz joq, qarjı joq. «Arağa» da tıqır tayandı. «Äne jabıladı, mine jabıladı» degen qauesetpen oyanıp, qayğımen wyıqtaymız. Bas redaktorımız – Qaltay Mwhamedjanov. Bir jağınan, ol kisiniñ bedel-abıroyın oylaymız da, «Aranı» japtırmaytın şığar degen ümitke jüginemiz.
Bir küni Qal-ağañ osı mäselege baylanıstı «ne bük qılam, ne şik qılam» dep artınıp-tartınıp, ortalıq komitetke ketti. Taqımdı qısıp redakciyada biz qaldıq. Keldi tüs qayta. Meniñ kabinetim 12-qabatta liftiniñ tura qarama-qarsısında bolatın. Esik ılği aşıq. Kimniñ kelip, kimniñ ketip jatqanı körinip twradı.
Qal-ağañ keldi. Jüzinde jeñistiñ belgisi bar. Közinde quaqı külki oynaydı. Sözinde de jeñimpazdıqtıñ jeli esedi. Şwbap kabinetine kirdik.
«Ara» jabılmaytın boptı. Sonda Qal-ağañ ne aytqan deysiz ğoy.
– Qağaz joq deysiñder, bizge jay sarı qağaz de jetedi. Anau dükenderdegi may oraytın, et oraytın sarı qağazdar da jaraydı bizge. Sonımen-aq jurnaldı şığara beremiz. Bizge sol qağazdardı beriñizder, bäribir onı oraytın et te, may da joq qoy. Al «Ara» jabılğanı qazaq külkisiniñ qara jamılğanı emes pe? – depti.
Osılay bir auız sözben «Aranı» aman alıp qalğan edi.

Tolımbek ÄLİMBEKWLI                                       zhasalash.kz

Related Articles

  • Twrsın Jwmanbay «Üysinbay kitabı»

    Twrsın Jwmanbay «Üysinbay kitabı»

    Bwl Dağandel, Baqanas ölkesinen şıqqan bi Üysinbay Janwzaqwlı haqında qwrastırılıp jazılğan kitap. Tıñ tolıqtırılğan eñbekte bolıs Äldeke Küsenwlı, Dağandeli bolısınıñ basşıları men bilerimen qatar Äbdirahman Älimhanwlı Jünisov sındı aytulı twlğalar jaylı äñgime qozğalğan. Olardıñ el aldındağı eñbekteri, bilik, kesim – şeşimderi, halıq auzında qalğan qanattı sözderi men ömir joldarı, ata – tek şejiresi qamtılğan. Sonımen qatar mwrağat derekterindegi mälimetter keltirilgen. Kitapqa esimi engen erlerdiñ zamanı, üzeñgiles serikteri turalı jazılğan key maqalalar, jır –dastandar, üzindiler engen. Kitap qalıñ oqırman qauımğa arnalğan. Twrsın Jwmanbay «Üysinbay kitabı», - Jebe baspası, Şımkent qalası.134 bet tolıq nwsqasın tömendegi silteme arqılı oqi alasız. Üysinbay kitap kerey.kz

  • «Alğaşqı kitap» derekti beynefil'mi

    «Alğaşqı kitap» derekti beynefil'mi

    Qazaqstan Respublikası Mädeniet jäne aqparat ministrliginiñ Mädeniet komitetine qarastı Wlttıq kinonı qoldau memlekettik ortalığınıñ tapsırısımen «JBF company» kompaniyası Semey qalasında, Şıñğıstau öñirinde, Almatı oblısınıñ Jambıl audanında  «Alğaşqı kitap» attı derekti beynefil'm tüsirude. Derekti fil'm Abaydıñ 1909 jılı Sankt Peterburgtegi Il'ya Boraganskiy baspasında basılğan alğaşqı şığarmalar jinağınıñ jarıq köruine arnaladı. Wlı Abay mwrasınıñ qağaz betine tañbalanu tarihın bayandaydı. Qazirgi adamdar bwrınğı uaqıttıñ, Abay zamanınıñ naqtı, derekti beynesin, sol kezdegi adamdardıñ älpetin, kiim ülgisin köz aldarına elestetui qiın. Köpşiliktiñ ol uaqıt turalı tüsinigi teatr men kinofil'mderdegi butaforlıq kiimder men zattar arqılı qalıptasqan. Alayda Abay uaqıtındağı qazaq tirşiligi, qazaqtardıñ bet-älpeti, kiim kiisi, üy – jayı, bwyımdarı tañbalanğan mıñdağan fotosuretter saqtalğan. Bwlar Resey, Türkiya, Wlıbritaniya

  • ŞOQAN UÄLIHANWLI DEGEN EKEN..

    ŞOQAN UÄLIHANWLI DEGEN EKEN..

    El auzında qazaq oqımıstıları ayttı degen sözder az emes. Belgili ğalım, etnograf A. Seydimbek qwrastırğan tarihi twlğa, asqan oqımıstı Şoqan babamızdıñ tapqır sözderin nazarlarıñızğa wsınamız. * * * Ombığa oquğa jürer aldında bala Şoqan äkesiniñ el işi mäselesin şeşudegi keybir öktem, ojar qılıqtarına köñili tolmay, «oquğa barmaymın» dep qiğılıq salsa kerek. Tipten könbey bara jatqan balasın qatal Şıñğıs järdemşi jigitterine baylatıp almaqqa ıñğaylanıp: «Şıqpasa köterip äkeliñder, arbağa tañıp alamız!» − deydi. Sonda därmeni tausılğan Şoqan äkesine: «Baylatpa! Abılay twqımınan baylanğandar men aydalğandar jeterlik bolğan!» − dep til qatadı. Bala da bolsa aqiqat sözdi aytıp twrğan balasınan tosılğan äke dereu Şoqandı bosattırıp jiberedi. * * * Peterburgte Sırtqı İster ministrliginiñ bir

  • “Alaş“ sıylığı – öte qauipti sıylıq.

    “Alaş“ sıylığı – öte qauipti sıylıq.

    “Alaş“ sıylığı – öte qauipti sıylıq. Alaş” sıylığın alğan soñ Alaş üşin otqa da, suğa da tüsuge tura keledi. “Alaş” sıylığın talantı men küreskerligi qatar twrğan aqın, jazuşı aladı. “Alaş” sıylığınıñ laureatı Alaş kösemderi – Älihan, Ahmetter sıqıldı Alaştı alañdatqan kez kelgen mäselege oy-pikirin aşıq aytadı jäne aq aytadı. Jusan tübine bwqpaydı. Kerek bolsa abaqtığa da qamaladı. “Alaş“ sıylığınıñ laureatı “men lirik edim”, “mahabbattı ğana jırlaytın edim”, “twmsa tabiğattı ğana süyetin edim”, “tenderim bar edi, qızmette edim, qoğamda, sayasatta şaruam joq” dep, billiard oynap, mereytoydan mereytoyğa şapqılap jüre almaydı. Öytetin bolsa, öte zor qatelikpen berilgen “Alaş” sıylığın Twmanbay atındağı, Mırzatay atındağı sıylıqtarğa, tağı da basqa özine say ağa buın atındağı

  • Kitapqwmar jasqa tegin oqu baqıtı bwyırdı

    Kitapqwmar jasqa tegin oqu baqıtı bwyırdı

    Adamzat kitapqa ğwmır boyı qarızdar. Kitapsız keleşektiñ altın kiltin eşkim qolına mıqtap wstay almağan. Mardan Rahmatulla – kitapqwmar on jeti jasar jigittiñ boyında öz qatarlastarınıñ boyınan tabıla bermeytin wlı qasiet bar. Ol – kitapqa degen mahabbat. Bwl mahabbattıñ sät sanap artuınıñ da sırı bar. Mardan – Asılı Osman, Darhan Qıdıräli sındı bügingi qazaq ruhaniyatınıñ tiregi sanalatın azamattar tuğan topıraqt tuıp-ösken. Topıraqtıñ kiesin däl osı kezde eriksiz moyınday tüsesiñ. Qoğamdağı «jastar kitap oqımaydı» degen qasañ pikirdi joqqa şığaruğa tırısqan jastardıñ da sanı basım. Kün sanap olardıñ sanı artıp, kitaptıñ qwdiretin jer-jerde däleldep bağuda. Kitapqa janı qwmar jan bir künin kitapsız elestete almaydı. Ğwmırı kitappen etene baylanğan, oqu ğwmırınıñ mänine aynalğan jastardı

Pikir qaldıru

Elektorndı poştañız sırtqa jariyalanbaydı. Belgi qoyılğan öristi toltıru mindetti *

Atı-jöni *

Email *

Saytı

Kerey.kz/Kerey.kz

Biz turalı:

Tel: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz tiñ bwrınğı nwsqasın http://old.kerey.kz ten oqi alasızdar!

KEREY.KZ

Sayt materialdarın paydalanğanda derekközge silteme körsetu mindetti. Avtorlar pikiri men redakciya közqarası säykes kele bermeui mümkin. Jarnama men habarlandırulardıñ mazmwnına jarnama beruşi jauaptı.

Sayt sanağı: